GARANTİ MEKTUBU KARŞILIĞINDA DÜZENLENEN TEMİZ KONİŞMENTOLARDAN DOLAYI TAŞIYANIN SORUMLULUĞU

Temiz konişmento, genel anlamda, eşyanın haricen belli olan nitelik ve niceliği hakkında herhangi bir çekince içermeyen konşimentolardır. Temiz konişmentodan kaynaklanan bütün zararlardan taşıyanın sorumlu olması, uygulamada, garanti mektubu adı verilen ve taşıtan veya yükletenlerin, taşıyanların bu zararlarını tazmin edeceklerine yönelik taahhüt ve anlaşma yapmalarını yönünde uygulamayı başlatmıştır. Karşılaştırmalı hukuk ve uluslararası sözleşmelerde temiz konişmento düzenlenmesi karşılığında verilen bu tür garanti mektuplarının geçerliliği konusunda farklı çözüm yolları geliştirilmiştir. Türkiyede de 1956 tarih ve 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanununun konuyla ilgili 1064 (2) maddesi nedeniyle garanti mektuplarının geçerliliği, gerek doktrin gerek Yargıtayın ilgili kararlarında oldukça tartışma konusu olmuştur. 01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1241. maddesinde ise konu, mevcut sorunları çözecek ve yaşanan tartışmaları sona erdirecek şekilde açık olarak düzenlenmektedir. Türk deniz ticareti hukuku açısından yeni olan TTKnın 1241. maddesinin doğru yorumlanması ve uygulaması, yaşanabilecek muh- temel ihtilafların önüne geçilmesi özellikle deniz taşıma faaliyetlerinin sorunsuz şekilde yürütülebilmesi ve yargının yükünün hafifletilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle çalışmada TTKnın konuyla ilgili hükümlerinin ayrıntılı şekilde analizi yapılarak taşıyanın, garanti mektubu karşılığında düzenlemiş olduğu temiz konişmentodan kaynaklanan sorumlulukları açıklanmaya çalışılmıştır.

In general meaning, the clean bill of lading is a bill of lading that does not contain any reservation about apparent qualitative and quantitative condition of the goods. Liability of carrier f or all damages because of the clean bill of lading has started, in p ractice, issuing an agreement, namely the letter of guarantee or indemnity that the shipper indemnif ies the carrier f or the damages. In the comparative laws and international convention, there are diff erent solutions about legality of the letter of guarantee given f or a clean bill of lading. In Turkey, because of the article 1064 (2) of f ormer Turkish Commercial Code No. 6762 dated 1956, legality of the letter of guarantee had been disputed in both doctrine and court decisions. To solve the existing p roblems and to end open discussions, the issue is coded clearly in the article 1241 of the Turkish Commercial Code (TCC) No. 6102, which will take eff ect on 01 July 2012. Correct interp retation and application of TCC article 1241, which is new to Turkish maritime law, is very important to run maritime transport activities without p roblems and to reduce j udicial burden. Theref ore, in this study, relevant articles of the TCC are analyzed in details and the carriers liability in the clean bills of lading issued f or a letter of guarantee is explained.

PDF

___

A) KİTAP VE MAKALELER

ADAM, M. I : Documents Required Under the Credit, http://www. dradamlawfirm.com/pdf/Documents%20Required%20Under% 20The%20Credit.pdf (22 Şubat 2012).

AKAN, P. : Deniz Taşımacılığında Taşıyanın Yüke Özen Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Sorumluluğu (TTK m. 1061), Ankara 2007.

AKAN, P. : Garanti Mektubu Karşılığı Verilen Temiz Konişmentoda Zarar Kavramı, 1999, C. IV, S. 1-2, s. 119-128.

AKINCI, S. : Deniz Hukuku, Navlun Mukaveleleri, İstanbul 1968.

ALGANTÜRK, S. D.: Deniz Sigorta Hukukunda Kulüp Sigortası, İstanbul 2002.

ATAMER, K. : Temiz Konişmento Karşılığı Garanti Mektubu, İstanbul Barosu Dergisi, 1998, C. LXII, S. 7-8-9, s. 495-508.

ATAMER, K. : Parça Başı Sınırlı Sorumluluk ve 1924 Brüksel Sözleşmesi, Deniz Hukuku Dergisi, 2000, C. V, S. 1-4, s. 57-94.

ATAMER, K. : Taşıyanın Yükün Zararından Doğan Sorumluluğunda Hak Dü- şürücü Süre (TTK m. 1067) , XIII. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu (05-06 Nisan 1996), Ankara 1996, s. 117- 147 (Anılış: Hak Düşürücü Süre).

ATEŞ, E. : Taşıyanın Sorumluluğunu Düzenleyen Konişmentolu Taşımalar Hakkında Bazı Kuralların Birleştirilmesine Dair 1924 Bürüksel (Lahey) Konvansiyonunun Türk Hukukuna Etkisi, İstanbul 2008.

AYBAY, G. : Deniz Ticaret Hukuku ile İlgili Notlandırılmış Yargıtay Kararları, İstanbul 2000 (Anılış: Notlandırılmış Yargıtay Kararları).

AYBAY, G. (ed.) : Denizciler, İşletmeciler ve Yöneticiler için Deniz Hukuku, İstanbul 1998 (Anılış: Deniz Hukuku).

AYBAY, G. ATAMER, K. : Taşıyanın Parça Başına Belli Bir Tutarla Sınırlı Sorumluluğu, VI. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu (14-15 Nisan 1989), Ankara 1989, s. 225-274.

BABAYİĞİT, S. : Uluslararası Ticarette Kullanılan Belgeler, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2010, C. XIV, S. 1-2, s. 199-229.

BAUGHEN, S. : Shipp ing Law, B. 2, London 2002.

CANAK, E. : Deniz Ticaret Hukukunda Konişmentoda Yüke İlişkin Çekince- ler, Adalet Dergisi, 1986, C. LXXVII, S. 5, s. 7-19.

CARR, I. : International Trade Law, B. 5, Oxon 2010.

CHENG, C. J. : Basic Documents on International Trade Law, B. 2, Dordrecht 1990. ÇAĞA, T.

KENDER, R. : Deniz Ticareti Hukuku, C. II, B. 10, İstanbul 2010 (Anılış: Deniz Ticareti Hukuku II).

ÇAĞA, T. : Birleşmiş Milletler Denizde Eşya Taşıma Konferansı, BATİDER, C. X, S. 2, s. 329-352.

ÇAKALIR, Y. : Garanti Mektubu Karşılığında Temiz Konişmento Düzenlenmesi, Çoşkun Kırcaya Armağan, İstanbul 1996, s. 39-53.

ÇETİNGİL, E. A. : Milletlerarası Sözleşmelerde ve Türk Hukukunda Taşıyanın Koli- Konteyner ve Ünite (Parça) Başına Belirli Bir Tutarla Sorumluluğu, Sorumluluk ve Sigorta Hukuku Bakımından Eşya Taşımacılığı Sempozyumu, Ankara 1984, s. 137-159.

ÇETİNGİL, E. A. : Alman Hukukuna Göre Konişmentoda Yazıdan Doğma Sorumluluk Skripturhaftung, Prof. Dr. Fahiman Tekilin Anısına Armağan, İstanbul 2003, s. 1-11.

DEMİRKIRAN, M.: Taşıyanın Konişmento İçeriğinden Sorumluluğu, İstanbul 2008.

DEVECİ, A. : Deniz Konişmentoları ve Dış Ticaretteki Fonksiyonları, http://www.reocities.com/CapitolHill/Senate/4950/deniz.htm (20 Şubat 2012).

DOĞAN, V. : Uluslararası Hukukta Banka Teminat Mektupları, Ankara 1999.

DOĞANAY, İ. : Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. III, B. 4, İstanbul 2004.

DRAPER, D. C. : What is a Clean Bill of Lading? A Problem in Financing International Trade, Cornell Law Quarterly, 1950, C. XXXVII, s. 56-68.

EREN, F. : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 9, İstanbul 2006. GASKEL, N. ASARIOTIS, R. BAATZ, Y. : Bills of Lading: Law and Contracts, London 2000.

GÖĞER, E. : Denizde Eşya Taşıma Konvansiyonu Hakkında Genel Bilgiler, BATİDER, 1980, C. X, S. 3, s. 601-618.

HILL, C. : Maritime Law, B. 6, London 2003. INCOTERMS 2010 İç ve Dış Ticarete İlişkin Ticari Terimlerin Kullanımı için ICC Kuralları, Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) Türkiye Milli Komitesi Yayını, Ankara 2010.

İZVEREN, A. FRANKO, N. ÇALIK, A. : Deniz Ticaret Hukuku, Ankara 1994.

KALPSÜZ, T. : Deniz Ticaret Hukuku, C. I, Ankara 1971.

KARAN, H. : Elektronik Konişmento, Ankara 2004.

KARAN, H. : Denizde Eşya Taşıma Sözleşmesi ile Konişmento Arasındaki İlişki, BATİDER, 2000, C. XX, S. 4, s. 153-165.

KARAN, H. : The Carriers Liability Under International Maritime Conventions the Hague, Hague-Visby, and Hamburg Rules, New York 2004 (Anılış: The Carriers Liability).

KARAN, H. : Transport Documents in the Light of the Rotterdam Rules, [GÜNER- ÖZBEK, M. D. (ed.) : The United Nations Convention on Contracts f or the International Carriage of Goods Wholly or Partly by Sea, London 2011], s. 229-248.

KENDER, R. : Türk Hukukunda Denizde Mal Taşıyanın Sorumluluğu, So- rumluluk ve Sigorta Hukuku Bakımından Eşya Taşımacılığı Sempozyumu, Ankara 1984, s. 71-95.

KILIÇOĞLU, A. : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 15, Ankara 2012.

KOZOLCHYK, B. : Evolution and Present State of the Ocean Bill of Lading from a Banking Law Perspective, Jounal of Maritime Law and Commerce, 1992, C. XXIII, S. 2, s. 161-245.

LEE, H. : The Receipt Function of a Bill of Lading, and the Status of a "Clean" Bill, http://www.ttclub.com/knowledge-store/article/tt- talk-the-receipt-function-of-a-bill-of-lading-and-the-status-of-a- clean-bill-3106/(20 Mart 2012).

OFLAZ, M. F. : Kaptan ve Birinci Zabitler Yük Evraklarına İmzayı Atmadan Önce Nasıl Hareket Etmelidir?, http://www.denizcigunlugu.com/guncel-haberler/101-kaptan- birinci-zabitler-yuk-evrakini-imzalamadan-neye-dikkat- etmelidir.html (02 Şubat 2012).

OKAY, S. : Deniz Ticaret Hukuku, C. II, B. 2, İstanbul 1971.

ÖZALP, A. : UCP 600 ın Kullanılması ve Akreditif , B. 2, İstanbul 2007.

MARTIN, S. : Bills of Lading & the P&I Clubs: Some Current Issues, http://www.amac.ca/3-S_Martin.pdf (23 Şubat 2012).

MURRAY, D. E. : History and Development of the Bill of Lading, University of Miami Law Review, 1983, C. XXXVII, s. 689-732.

PING-FAT, S. : Carriers Liability under the Hague, Hague-Visby and Hamburg Rules, La Haye 2002.

REİSOĞLU, S. : Garanti Sözleşmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, A.Ü. Hukuk Fakültesi 50. Yıl Armağanı, C. I, Ankara 1977, s. 335-358.

ROCHERTER, V.: Letters of Indemnity and Letters of Guarantee in the International Shipping Trade: A Multi-Jurisdictional Analysis, www.mcgill.ca/ files/ maritimelaw/letters.doc (23 Şubat 2012).

SCHOENBAUM, T.: Admiralty and Maritime Law, B. 4, St. Paul 2004.

SCRUTTON, T. E. McNAIR, W. L. MOCATTA, A. A. : Charterparties and Bills of Lading, B. 16, London 1955.

SEVEN, V. : Taşıyanın Yüke Özen Borcunun İhlalinden (Yük Ziya ve Hasarın- dan) Doğan Sorumluluğu, Ankara 2003.

SÖZER; B. : Deniz Ticareti Hukuku, İstanbul 2011.

SPARKA, F. : Jurisdiction and Arbitration Clauses in Maritime Transport Documents, Hamburg 2009.

SÜZEL, C. : Kısmen veya Tamamen Deniz Yoluyla Eşyanın Milletlerarası Ta- şınması Sözleşmelerine İlişkin Birleşmiş̧ Milletler Sözleşmesi (Rotherdam Kuralları) , BATİDER, 2010, C. XXVI, S. 2, s. 149- 240.

TEKİL, F. : Deniz Ticaret Hukuku, İstanbul 1973.

TEKİL, F. : Uluslararası Konvansiyonlar, İstanbul 1987.

TEKİL, F. : Deniz Hukuku, B. 6, İstanbul 2001.

TETLEY, W. : Marine Cargo Claims, Montreal 1988.

TETLEY, W. : Bills of Lading and the Conflict of Laws, [KEGELES, T. (ed.) : The Hamburg Rules: A Choice f or the EEC?, Maklu 1994], s. 47-82.

TETLEY, W. : International Maritime and Admiralty Law, Quebec 2002.

TETLEY, W. : Letter of Indemnity at Shipment and Letter of Guarantee at Discharge, European Transport Law, 2004, C. XXXIX, S. 3, s. 287-344 (Anılış: Letter of Indemnity at Shipment).

TURHAN, N. : Dış Ticaret ve Akreditif li İşlemlerin Uluslararası Uygulamaları Kılavuzu, Ankara 2010.

ÜNAN, S. : Yargıtayın Konişmento ile İlgili Bazı Kararlarının Değerlendirilmesi, Deniz Hukuku Dergisi, 2011, C. XI, S. 1-4, s. 1-98 (Anılış: Yargıtayın Konişmento ile İlgili).

ÜNAN, S. : Yanlış Konişmento Düzenlenmesinden Kaynaklanan Çekişmelere Dair İki Yargıtay Kararı, Deniz Hukuku Dergisi (Gündüz Aybayın Anısına), 2002, C. V, S. 1-4, s. 1-12 (Anılış: Yanlış Konişmento Düzenlenmesinden Kaynaklanan).

WILSON, J. F. : Carriage of Goods by Sea, B. 7, London 2010.

YAZICIOĞLU, E. : Hamburg Kurallarına Göre Taşıyanın Sorumluluğu, Lahey/ Visby Kuralları ile Karşılaştırmalı Olarak, İstanbul, 2000.

YEŞİLOVA, E. : Konişmentonun İspat Kuvveti, İzmir 2006.

YIANNOPOULOS, A. N. : XIVth International Congress of Comparative Law: Current Developments Concerning the Form of Bills of Lading, [YIANNOPOULOS, A. N. (ed.) : Ocean Bills of Lading: Traditional Forms, Substitutes, and EDI Systems, La Haye 1995], s. 3-56.

ZEVKLİLER, A. : Konişmento, Mahiyeti ve Diğer Emtia Senetlerinden Farkları, İmran Ökteme Armağan, Ankara 1970, s. 525-568.

B) RESMİ KAYNAKLAR: The New Incoterms 2010 Rules, http://www.iccwbo.org/incoterms/id3040/ index.html (02 Şubat 2012).

Türk Ticaret Kanunu Lâyihası ve Adliye Encümeni Mazbatası (1/ 150), 17.11.1951, D. X, İ. 2, S. Sayısı: 198; http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/ d10/c012/tbmm10012083ss0198.pdf (02 Mart 2012).

Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/324), TBMM Dönem: 23, Yasama Yılı: 2, S. Sayısı: 96; http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/ yil01/ss96.pdf (01 Ocak 2012) (Anılış: Türk Ticaret Kanunu Tasarısı). C) MAHKEME KARARLARI:

HGK, 05.07.2006, E. 2006/13-499, K. 2006/507 [Kazancı Mevzuat Bankası, http://www.kazanci.com/cgi-bin/highlt/ibb/highlight.cgi?file=ibb/files/hgk-2006-13- 499.htm&query=%22m%FCspet%20zarar%22%20%22menfi%20zarar%22#fm (20 Şubat 2012) ].

11. HD. 17.11.1981, E. 1981/4401, K. 1981/4869, YKD, 1982, C. IX, S. 3, s. 361.

11. HD. 18.10.1982, E. 1982/4066, K. 1982/3972 [Kazancı Mevzuat Bankası, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/files/11hd-1994-565.htm (10 Ocak 2012) ].

11. HD. 21.11.1993, E. 1992/7095, K. 1993/7742 [Kazancı Mevzuat Bankası, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/files/11hd-1994-565.htm (10 Ocak 2012) ].

11. HD. 21.04.1994, E. 1994/565, K. 1994/3295, YKD, 1994, C. XX, S. 11, s. 1782- 1791.

11. HD. 19.11.1995, E. 1994/6369, K. 1995/201 (AYBAY, G.: Notlandırılmış Yargıtay Kararları, s. 202-203).

11. HD. 28.02.2005, E. 2004/5362, K. 2005/1768 (yayımlanmamış karar) (KARAN, H.: Turkish Maritime Law Update: 2005, Journal of Maritime Law and Commerce, 2006, C. XXXVII, S. 3, s. 421).

Brown Jenkinson & Co Ltd v Percy Dalton (London) Ltd, (CA) Court of Appeal, 3 July 1957, www.oabpr.org.br/.../Brown %20Jenkinson (26 Şubat 2012).