Kelâm kozmolojisinde ele alınan konulardan biri de sebepliliktir.Kelâmcılar sebep-sonuç (illet-malul) başlığı altında bu konuyu işlerken tabiattameydana gelen değişim ve dönüşümleri izah etmekten çok, insanlarınfiillerinin, irade ve istitaatla olan ilişkisini ele almışlardır. Onlar tabiattagörülen sebepliliği daha çok cevher ve cisimlerin özelliklerini incelerken yada evrende mekanik bir zorunluluğun olduğu, kainatta görülen değişim vedönüşümlerin cisimlerin sahip oldukları tabiatlardan kaynaklandığını iddiaeden dehriyye, ehlu’t-tıba’, ashabu’l-heyula ile olan polemiklerinde onlarakarşı çıkarken dile getirmişlerdir. Onlar âlemde meydana gelen bütün değişimleriAllah’ı hesaba katmadan açıklayan felsefi düşüncelerden rahatsızlıkduymuşlardır. Bundan dolayı da kelâmcıların sebep-sonuç arasındaki zorunluluğakarşı çıkarken neyi amaçladıklarını, bununla neye dikkat çekmekistediklerini dikkate almak zorunludur.