İlk Fezâilü’l-Kur’ân Eserlerinden Bir Örnek: İbnü’d-Durays’ın Fezâilü’l-Kur’ân’ı

Kur’ân’ın tümünün veya bazı sure ve ayetlerinin faziletlerini konu edinen Fezâilü’l-Kur’ân ilmi, hakkında pek çok çalışmanın yapıldığı bir alan olmuştur. Hicrî üçüncü asrın muhaddislerinden İbnu’d-Durays da bu konuda eser telif edenlerden biridir. Hayatı hakkında fazla malumat bulunmayan İbnu’d-Durays’ın, Kur’ân’ın nüzulü, okuma adabı, şefaati, Kur’ân eğitiminin önem ve fazileti ile bazı sure ve ayetlerin faziletine dair ulaşabildiği rivayetleri topladığı bu eser, genel hatlarıyla, bu makalede tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Fezâilu’l, İbnu’d, Kur’ân’ın Faziletleri, Sûrelerin Faziletleri

Ibn Durais’ Book ‘Fadail al-Qur’an’ as a Sample of the First Fadail al-Qur’an’s

The science, Fezâilu’l-Quran, containes virtues of Quran and its periods and many people worked in this theme. Ibn ed-Durais, as a scholar of hadith who lived in 3rd century, wrote a book in this way, too. His life isn’t known enough. His book included the tales he could collect which are about Quran’s descent, its reading observances, its intercession, virtues of its education and virtues of Quran and its periods, will present with its generic lines in this article.

Keywords:

Fadail al-Qur’an, Ibn Durais, Virtues Of Qur’an, Virtues Of Qur’an’s Periods,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel (241/855), el-Müsned, I-VIII, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
Alî el-Müttekî, Alâuddîn b. Husâmeddin el-Hindî (975/1567), Kenzü’l-ummâl fî süneni’l-akvâl ve’l-ef’âl (thk. Bekrî Hayyânî, Saffet es-Sekâ), I-XVIII, Beyrût, 1985.
Aydemir, Abdullah, Hz. Peygamber ve Sahabenin Dilinden Kur’ân-ı Kerîm’in Faziletleri, İzmir, 1981.
Aydınlı, Abdullah, Doğuş Devrinde Tasavvuf ve Hadis, İstanbul, 1986.
Bağdatlı İsmâîl Paşâ (?/1839-1339/1920), Hediyyetü’l-ârifîn esmâü’l-müellifîn ve âsâru’l-musannifîn, I-II, İstanbul, 1955.
Beyhakî, Ebûbekir Ahmed b. el-Hüseyin (458/1066), es-Sünenü’l-kübrâ (thk. Muhammed Abdülkadir Atâ), I-X, Beyrût, 2003.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl (256/870), el-Câmiu’s-Sahîh, I-VIII, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
Dâvûdî, Şemsüddîn Muhammed b. Alî (945/1539), Tabakâtü’l-müfessirîn (thk. Alî Muhammed Ömer), Kâhire, 1994.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as (275/888), es-Sünen, I-V, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
Hâkim, Ebû Abdillâh en-Nîsâbûrî (405/1014), el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I-V, Kâhire, 1997.
Hatîb el-Bağdadî, Ebû Bekir Ahmed (463/1070), Târihu Bağdâd ev medîneti’s-selâm, I-XIV, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrût, ts.
İbn Abdilhâdî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed es-Sâlihî, Tabakâtu ulemâi’l-hadîs (thk. Ekrem el-Bûşî), Beyrut, 1989.
İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Alî b. el-Hasen b. Hibetullâh eş-Şâfiî (571/1175), Târîhu Medîneti Dımaşk (thk. Muhıbbuddîn Ebû Saîd Ömer el-Amrî), I-LXXX, Beyrût, 1995.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed er-Râzî (327/938), el-Cerh ve’t-ta’dîl, I-IX, Beyrut, 1953.
İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed el-Askalânî (852/1448), Tehzîbu’t-Tehzîb, I-XII, Beyrut, 1968.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (273/888), es-Sünen (thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî), I-II, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
İbnu’d-Durays, Ebû Abdullah Muhammed b. Eyyûb el-Becelî (294/906), Fezâilu’l-Kur’ân ve mâ ünzile mine’l-Kur’âni bi Mekke ve mâ ünzile bi’l-Medîne (thk. Gazve Büdeyr), Dâru’l-Fikr, Dımeşk, 1987.
İbnu’l-İmâd, Ebu’l-Felâh Abdulhay el-Hanbelî (1089/1679)), Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1979.
Kehhâle, Ömer Rızâ (1905-1987), Mu’cemu’l-müellifîn terâcimu musannifî’l-kütübi’l-arabiyye, Beyrut, ts.
Kettânî, Muhammed b. Ca’fer (1345/1927), er-Risâletü’l-müstatrafe li beyâni meşhûri’l-kütübi’s-sünneti’l-müşerrefe (nşr. Muhammed b. el-Muntasır ez-Zemzemî), Dımaşk, 1964.
Koçkuzu, Ali Osman, Hadis İlimleri ve Tarihi, İstanbul, 1983.
Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, Ankara, 2006.
Müslim b. el-Haccâc Ebu’l-Hüseyin (261/875), el-Câmiu’s-Sahîh (thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki), I-III, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (303/915), es-Sünen, I-VIII, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (303/915), Kur’ân’ın Faziletleri (Trc. Ali Pekcan), Hüner Yay., Konya, 2006.
Safedî, Salâhuddîn Halîl b. Aybek (764/1363), el-Vâfî bi’l-vefeyât, 1974.
Sandıkçı, S. Kemal, İlk Üç Asırda İslâm Coğrafyasında Hadis, Ankara, 1991.
Sezgin, Fuat, Târîhu’t-türâs el-arabî (trc. Muhammed Fehmî el-Hicâzî), Riyad, 1991.
Süyûtî, Celâleddîn Abdurrahman b. Ebû Bekir (911/1505), el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân (thk. Komisyon), I-VII, Medîne, h.1426.
Süyûtî, Celâleddîn Abdurrahman b. Ebû Bekir (911/1505), Tabâkâtu’l-huffâz, Mektebetü’l-Mişkât, Beyrut, 1983.
Süyûtî, Celâleddîn Abdurrahman b. Ebû Bekir (911/1505), Tedrîbü’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî, I-II, Beyrût, 1996.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ (279/892), es-Sünen, I-V, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
Uysal, Muhittin, Tasavvuf Kültüründe Hadis, Konya, 2001.
Yıldız, Hakkı Dursun, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi (Editör: Kenan Seyithanoğlu), I-XII, Çağ Yay., İstanbul, ts.
Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân (748/1374), el-Iber fî haberi men ğaber, I-IV, Beyrut, ty.
Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân (748/1374), Mizânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl, I-VIII, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân (748/1374), Siyeru a’lâmi’n-nübelâ (thk. Şuayb el-Arnavut-Ali Ebû Zeyd), I-XXV, Beyrut, 1983.
Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân (748/1374), Tezkiretü’l-huffâz, Beyrut, 1956.
Ziriklî, Hayreddin (ö. 1396), el-A’lâm kâmûsü terâcimi li eşhüri’r-ricâli ve’n-nisâi mine’l-arabi ve’l-müsta’rabîn ve’l-müsteşrikîn, I-VIII, Beyrut, 2002.