Hadis ve Sünnetin Halka Arzı Sorunu ve Bazı Öneriler

Son dönemlerde hadisin ve/veya Sünnet’in çağa taşınması, asrın idrakine söyletilmesi ya da aktüel hale getirilmesi gibi isimlendirmelerle ortaya konan çabaların ve çalışmaların, birisi taşınacak olanın neliği ve diğeri de nasıl taşınacağı olmak üzere iki yönü bulunmaktadır. Kütüb-i sitte başta olmak üzere temel hadis kitapları ve bunlar etrafında oluşan hadis ve sünnete dair devasa literatür büyük oranda “hadis-sünnetin neliği” ile ilgili olup günümüz diliyle akademik çalışmalardan oluşmaktadır. İlm-i hadisin tarihini, terminolojisini ve literatürünü okumayanların, tercümeleri vasıtasıyla -ki tercümelerini doğru ve faydalı bulmuyoruz- söz konusu eserleri doğru anlama imkanları yok denecek kadar azdır.İslami ilimlerin diğer dallarında olduğu gibi ilm-i hadisin de dinin temel maksadına muvafık olarak nihai hedefinin insanların dünyada ve ahirette huzurunu temin etmek olduğunda şüphe yoktur ki bu da Sünnet’in çağa nasıl taşınacağı sorununu gündeme getirmektedir. Son yıllarda birden fazla uluslararası kuruluşça düzenli bir şekilde yayımlanan yolsuzluk endekslerinde İslam dünyasının hiç de parlak olmayan durumu, bu nihâî gaye için ciddi yeni çalışmaların yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu maksadın gerçekleşebilmesi için ister hadis ve sünnetin aktüel değeri denilsin, ister sünnetin çağa yakınlaştırılması ya da taşınması densin ve isterse asrın idrakine sünnetin söyletilmesi veya sunulması densin okulda öğrencileri, camide cemaati ve cami dışı farklı faaliyetlerde ya da sosyal medya mecralarında halkı Hz. Peygamber’in örnekliğiyle ve rehberliğiyle buluşturmaya çalışan (tıbbi ifadeyle) pratisyenlere başucu veya el kitabı olabilecek çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu tür çalışmalar, akademik literatürde üretilmiş soyut hedefleri somut hale getirmek suretiyle öğretimi doğrudan yönlendiren ve öğretmenin bulunmadığı durumlarda onun görevini yerine getiren ders kitapları gibi merkeze ortalama okurları almalıdır. Dil sorunundan ayrı olarak, klasik kaynakların tercümeleri ile belirli bir kitap üzerine yapılan çağdaş birkaç şerhin bahis konusu niteliği haiz olmadığı açıktır. Diyanet İşleri Başkanlığınca özgün, kolektif ve konulu ilk çağdaş hadis şerhi olarak hazırlanan Hadislerle İslam’ın mezkûr ihtiyacın karşılanmasında çok büyük bir adım olduğu inkâr olunamaz. Hatta Hz. Peygamber’in örnekliğinin ve rehberliğinin günümüze nasıl taşınacağı ve geniş halk kitlelerine nasıl sunulacağı ve davranışlara dönüştürüleceği sorununa hedef kitle olarak sevâd-ı azamı teşkil eden ortalama okurları seçerek çare olmak üzere somut olarak ortaya konan yegâne çalışma Hadislerle İslam’dır. Gerek sahip olduğu evsaf itibariyle çağdaş dönemde telif edilen ilk çalışma olan bu eserin gerekse bundan sonra telif edilecek benzer kitapların daha faydalı hale gelebilmesine yönelik mütevazi katkılarımızı birkaç madde halinde sunmak istiyoruz.a. Öncelikle hicri ilk asırlardaki ehl-i re’y ile ehl-i amel ekollerinin yaptığı gibi hadis-sünnet ayırımına gidilmeli, ortalama okurlara hadisten ziyade kısaca Hz. Peygamber’in örnekliği ve rehberliği diyebileceğimiz Sünnet arz edilmeli, hadis ise bu sünnetin sonraki nesillere taşıyıcısı ya da sünnetin veri tabanı ve ham bilgi deposu mesabesinde görülerek uzmanlarının değerlendirmelerine bırakılmalıdır. Çünkü hadisler, hadis, rivayet, ravi, sahih, zayıf, mevzuʿ/uydurma gibi tamamen teknik terimler kullanılmadan aktarılamayacağından herhangi bir dini ilim altyapısı olmayan insanlar hadislerle karşı karşıya getirilmeden ve de Hz. Peygamber’i örnek alma ve ona uyma konusunda hadisin referansına muhtaç etmeden doğrudan ve yalnızca Sünnet’in idraklere sunulmasına gayret edilmelidir. Söz ıssı Rasûl-i Ekrem’in (sav) sıhhati ve delaleti sarih olan cevâmiʿu’l-kelim nitelikli ve hikmet dolu ya da doğrudan bir sünneti ifade eden hadislerinin arzıyla yetinilmelidir. Ayrıca her ne kadar klasik kaynaklarda mevzu hadis ifadesi kullanılıyor olsa da ihtiyaç miktarınca hadislerin halka arzında uydurma hadis yerine uydurma rivayet tabirinin tercih edilmesinin daha doğru olacağını belirtmek isteriz. Bu meyanda Hadislerle İslam adlandırması, muhtevası bir tarafa en azından söylem olarak, Ayetlerle İslam ve modern selefilik gibi farklı anlayışlara meşruiyet kazandırabileceğinden sorunlu olup bu gibi hadis vurgulu adlandırmalardan kaçınmak gerekir.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Sünnet, Halka arz, Kategorize, Somutlaştırma

The Problem Presenting Hadith and Sunnah to Public and Some Suggestions

The efforts and studies that have been made recently under some names such as bringing the hadith and/or the Sunnah nearer to the age, making it say something to the understanding of the century or making it actual, has two aspects: one is what is to be transferred and the other is how it will be done. The main hadith books, especially Kutub-i sitta, and the enormous literature on hadith and sunnah formed around them are mostly about "what the hadith-sunnat is" and consist of academic studies in today's language. Including the commentaries, these contain the information that the scholars will convey to each other and a certain scientific infrastructure is needed to benefit from it. Those who do not read the history, terminology and literature of science hadith science have little or no chance of understanding the works in question through their cmmentaries, which we do not find correct and useful.It is unquestionable, as in other branches of Islamic sciences, that the ultimate aim of science of hadith, in accordance with the main purpose of religion, is to ensure the peace of people in this world and in the hereafter, which brings up the problem of how the Sunnah will be carried into the era. The not so bright situation of the Islamic world displayed in the corruption indices published regularly by more than one international organization in recent years necessitates serious new studies for this ultimate goal. In order for this purpose to be realized, whether it is called the actual value of hadith and sunnah, or bringing the sunnah closer to the modern age or conveying it to the age, or presenting and making the sunna say something to the understanding of the century, there is a need for studies that can be a bedside or handbook for (in medical terms) practitioners who will make the students at school, the congregation in the mosques, and the people in different activities outside the mosques or in social media acquainted with the exemplary personality and guidance of the Prophet. just like the limited number of works written in the past in the style of Riyâdu's-sâlihîn, put aside their sufficiency, this type of studies should embody the abstract objectives produced in academic literature, orient the teaching directly, and take average readers to the center like the textbooks which fill the gap when there is no teacher. Apart from the language problem, it is clear that the translations of classical sources and a few contemporary commentaries on a particular book do not have the qualification in question. It cannot be denied that the book Islam with hadiths, prepared by the Directorate of Religious Affairs as the first original, collective, and themed contemporary hadith commentary, is a great step forward in meeting the aforementioned need of Islam. The only study put forward concretely as a solution by choosing the average people who constitute the mass of readers, savad-ı Azam, whom the exemplary life style and guidance of the prophet will be transferred to and transformed into behaviors is Islam with Hadiths. We would like to specify our modest suggestions to make this work, the first work compiled in the contemporary period in terms of its quality, and similar works to be compiled in the future more useful.a. First of all, a distinction should be made between hadith and sunnah, as the ahl-i re'y and the ahl-i amel schools did in the first centuries of Hijri; the Sunnah, which we can call the exemplary life style and guidance of the Prophet, rather than the hadith should be presented to the average readers; and the hadith should be seen as the carrier of this sunnah for the next generations, or as the database and raw information repository of the sunnah, and be left to the judgment of experts. Since hadiths cannot be conveyed without using technical terms such as hadith, narration, narrator, sound, weak, fabricated, etc., the people who do not have any religious knowledge background should not be confronted with hadiths and they should be directly presented only the sunna without leaving them look for references to take the Prophet as a model and to follow him. It should be contented with the presentation of the hadiths of the Rasul al-Akram (pbuh), full of wisdom, authentic, and with the quality of cavâmiu’l-kalim and whose authenticity and indication are are not disputed. Although the expression of fabricated hadith is used in classical sources, we would like to state also that it would be more appropriate to prefer the term fabricated rivayat instead of fabricated hadith in presenting it whenever a hadith is needed.In this context, apart from its content, since the title Islam with Hadith is problematic because it can give legitimacy to different understandings such as Islam with Verses and modern Salafism, at least as a discourse, such hadith-emphasizing namings should be avoided.

Keywords:

Hadith, Sunna, Presenting to the Public, categorized, to embody,

PDF

___

Acâc, Muḥammed. es-Sünne ḳable’t-tedvîn. Kahire, 1971.
Acar, Yusuf. “Fukahanın Amel Etmediği Bazı Sahîhayn Hadisleri ve Buhârî ile Mu slim’in Bunlara Yaklaşım Farkı / Some S ah ı h a yn H adiths That the Fuk aha Have not Put into Practice and the Difference Between Buk h a rı and Muslim’s Approach to Them”. Hadith 4, 10-50. https://doi.org/doi.org/10.5281/zenodo. 3965830.
Acar, Yusuf. “Zayıf Hadisin Amel Karinesiyle Desteklenmesi ve Tirmizî’nin Süneni”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2014), 41-69.
Açık, Abdullah. Temel Dini Bilgiler (İslam 2) Ortaöğretim Ders Kitabı. ed. Mustafa Yılmaz. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, 2019. https://drive.google.com/file/d/1mTU8m39vNe0y0KkpnijH7R3K2XAAT5Lz/view
Açıl, Berat. “Bir Tür mü Tarz mı? Klasik Türk Edebiyatında Alegori”. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 19/37 (2014), 145-167.
Agitoğlu, Nurullah. “Sünnetin Doğru Anlaşılması ve Günümüze Taşınması -‘Allah Güzeldir, Güzelliği Sever’ Rivâyeti Üzerine Bir Değerlendirme”. İlahiyat Akademi Dergisi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi 7-8 (2018), 339-351.
Ağırman, Cemal. “Hadisçilerin Sünnet/Hadis Tarifinde Yer Alan Vasıf Kavramı Üzerinde Bir Yorum”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1998), 99-121. http://isamveri.org/pdfdrg/D01956/1998_2/1998_2_AGIRMANC.pdf
Ahatlı, Erdinç. “Cumhuriyet Dönemi Türkçe Hadis Şerhlerine Dair Bazı Mülahazalar -Ebû Dâvûd, İbn Mâce ve Dârimî Şerhleri Üzerine Bir Analiz-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 6/2 (2008), 7-30. http://isamveri.org/pdfdrg/D02568/2008_2/2008_2_AHATLIE.pdf
Ahatlı, Erdinç. “Hadis İlminde Metodoloji Problemleri”. İslâmî İlimlerde Metodoloji/Usûl Mes’elesi . 801-814. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2005.
Ahatlı, Erdinç. “Klasik ve Cumhuriyet Dönemi Hadis Şerhçiliği: Şekil ve Muhteva Açısından Bir Mukayese”. İslam ve Klasik. İstanbul, 2008.
Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 6. Basım, ts.
Alatlı, Alev. “Her yasal olan hak helal değildir. Mühim olan helalleşmektir.”, 2016. https://www.youtube.com/watch?v=LqmLvYczdg0
’Allûş, Ebû ‘Abdillâh ‘Abdusselâm Muḥammed ‘Ömer. el-İntihâ’ li ma‘rifeti’l-ehâdîs elletî lem yefti bihâ’l-fuḳahâ ve münâḳaşetühâ ‘alâ av’i’l-u ûliyyîn u ûli’l-fıḳh ve u ûli’l-hadîs . Beyrut: Dâru İbn Ḥazm, 1996.
Altun, Adnan - Safran, Mustafa. Tarih Nasıl Öğretilir. İstanbul: Yeni İnsan Yayınları, 2019.
Ankaravî, İsmail Rusûhî. Mesnevî-i Şerif Şerhi. İstanbul, 1289.
Aslan, Recep. Sünnet ve Sünnetin Günümüze Taşınması. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1. Basım, 2020.
Atabay, Muharrem - Güneş, Adem. “Din Öğretiminde Metafor Tekniğine Dayalı Kavram Öğretimi ‘DKAB Dersi 11. Sınıf 3. Ünite Örneği’”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 14/76 (2021), 720-739.
Bayraktutar, Muammer. “İmam Şâfiî’nin Hadisleri Anlama ve Yorumlama Yöntemi”. Gelenekselci ve Modernist Paradigmalar Kıskacında İmam Şâfiî. ed. Mahfuz Söylemez. 109-138. Ankara: Araştırma Yayınları, 1. Basım, 2014.
Bedir, Murtaza. “Sünnet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/150-153. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Buḫârî, Ebû ’Abdillâh Muḥammed b. ’İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. el-Câmi’u’l-müsnedü’ - a î u’l-muḫta ar min umûri Rasûlillâhi allallâhü ʿaleyhi ve sellem ve sünenihî ve eyyâmih. thk. Muḥammed Züheyr b. Nâṣır. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavkı’n-Necât, 1. Basım, 1422.
Burhan Toprak. Yunus Emre Divanı. Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi, 3. Basım, 2006.
Buz, Funda - Erul, Melike Rana. “Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeyinin Yolsuzluk Algı Endeksi Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir Analiz”. International Journal of Public Finance 3/2 (2018), 233-248. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/613544
Cebeci, Suat. Etkili Din Öğretimi. İstanbul: Türkiye İlahiyat Tedrisatına Yardım Eden Dernekler Federasyonu/Tidef, 3. Basım, 2010.
Coşkun, Selçuk. Hadise Bütüncül Bakış. İstanbul: İFAV, 3. Basım, 2016.
Çakan, İsmail Lutfi. Hadis Usulü. İstanbul: İFAV, 3. Basım, ts.
Dârimî, Ebû Muḥammed ʿAbdullah b. ʿAbdirraḥmân b. el-Faḍl. es-Sünen. thk. Hüseyin Selim Esed. 4 Cilt. S. Arabistan: Dârü’l-Muğnî, 1. Basım, 2000.
Demirci, Selim. “Hadis Metnini Anlama/Somutlaştırma Çabasına Bir Örnek: Hz. Peygamber’in Emel-Ecel İlişkisine Dair Çizdiği Şekil”. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 6 (2015), 101- 121.
Dihlevî, Şâh Veliyyullah. Huccetullâhi’l-bâliġa. thk. Muḥammed Şerif Sükkar. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Ulûm, 1990.
Döndüren, Hamdi. İslam İlmihali. İstanbul: Erkam Yayınları, 1. Basım, 1991.
Ebu Da vu d, Su leyma n b. el-Eş‘as b. İsḥâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. Riyad: Dâru’s-Selâm, 1. Basım, 1419.
Ebû Zehv, Muḥammed. el- adîs ve’l-mu addis ûn. Beyrut, 1984.
Efendioğlu, Mehmet. “Şerh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 38. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2010. https://islamansiklopedisi.org.tr/serh#3-hadis
Erkaya, Musa. “Hz. Peygamber (s.a.v)’in Örnek Ahlâkının Günümüze Taşınmasında Hadis/Sünnetin Rolü”. 7-8 Mayıs 2010 Modern Çağda Ahlak Sempozyumu. 327-364. Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, 2012.
Erul, Bünyamin. Sahabenin Sünnet Anlayışı. Ankara: TDV, 1. Basım, 1999.
Erul, Bünyamin. Sünnet Kavramı ve Sekaleyn Rivayetleri. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2007.
Evgin, Abdulkadir. “Hadis’e Dayalı Bazı Problemlerin Günümüze Yansımaları”. Dinî Araştırmalar Dergisi 5/13 (2002), 177-186.
Fazilet Neşriyat (ed.). Resimli Muhtasar İlmihal. İstanbul: Fazilet Neşriyat ve Ticaret A.Ş., 2020.
Gadamer, Hans-Georg. Hermeneutik I: Wahrheit und Methode (Gesammelte Werke Band 1). Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), 6. Basım, 1990.
Görmez, Mehmet. “Din ve Dindarlık”. Diyanet Aylık Dergi 265 (Ocak 2013): 1-3.
Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: TDV Yayınları, 1. Basım, 1997.
Guraya, Muhammed Yusuf. Sünnetin Neliği Sorununa Metodik Bir Yaklaşım -Mâlik’in Muvatta Örneğinde-. çev. Mehmet Emin Özafşar. Ankara: Ankara Okulu, 1. Basım, 1999.
Ḫaṭîb el-Baġdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ʿAlî. Na î atü ehli’l- adîs . thk. ʿAbdülkerîm Aḥmed el-Verîkât. Zerkâ: Mektebetu’l-Menâr, 1. Basım, 1408.
Hatiboğlu, İbrahim. “Hadis ve Sünnet Terimlerine Farklı Bir Yaklaşım: Fazlurrahman’ın Hadis ve Sünnet Ayırımı”. Marife Dergisi 1/1 (2001), 33-47.
İbn ‘Abdilberr, Ebû ʿOmer Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muḥammed b. ʿAbdilberr en-Nemerî. Câmiʿu beyâni’l-ʿilm ve faḍlih ve mâ yenbaġî fî rivâyetih ve hamlih. thk. Ebü’l-Eşbel ez-Züheyrî. 2 Cilt. Suudiarabistan: Dâru İbni’l-Cevzî, 1. Basım, 1994.
İbn ‘Abdilberr, Ebû ʿOmer Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muḥammed b. ʿAbdilberr en-Nemerî. el-’İsti kâru’l-câmi‘ li-me âhibi fuḳahâi’l-em âr ve ‘ulemâi’l-aḳtâr îmâ teḍammenehü’l-Muva a min me‘âni’r-re’y ve’1-âs âr ve şer u âlike küllih bi’l-îcâzi ve’l-iḫti âr. thk. Sâlim Muḥammed ‘Ata, Muḥammed ‘Ali Mu‘avvaḍ. 9 Cilt. Beyrut, 1. Basım, 2000.
İbn Mâce, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Yezîd Mâce el-Ḳazvînî. es-Sünen. Riyad: Dâru’s-Selâm, 1. Basım, 1419.
Jung, Matthias. Hermeneutik Zur Einführung. Hamburg: Junius Verlag, 2012.
Kahraman, Abdullah. “Yunus Emre Dîvân’ında Şerîat, Tarîkat, Hakîkat ve Marîfet (Dört Kapı)”. Kocaeli İlahiyat Dergisi 1/1 (2017), 1-18.
Karaman, Hayrettin. “Bağlayıcılık Bakımından Rasûlullah’ın Davranışları”. Hz. Peygamber ve Aile Hayatı. İstanbul: İlmî Neşriyat. Erişim 09 Temmuz 2021. http://isamveri.org/pdfdrg/D105154/1989/1989_KARAMANH.pdf
Karaman, Hayrettin. Hadis Usulü. İstanbul: Ensar, 11. Basım, 2014.
Ḳâsimî, Muḥammed Cemâlüddîn b. Muḥammed el-. avâʿıdü’t-ta dîs min fünûni mu ala ı’l- adîs . Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye, ts.
Keleş, Ahmet. Sünnet -Yeni Bir Usul Denemesi-. İstanbul: İnsan Yayınları, 3. Basım, 2015.
Kılıç, Sâdık. “Kur’an ve Hadislerde Temsili Anlatım Örnekleri - İnsanî, İlahî ve Uhrevî Hakikatlerin Sunumu Bağlamında Semantik ve Pedagojik Bir Deneme”. İslâmî İlimler Dergisi 5/1 (2010), 11-40.
Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi. Ankara: Ankara Okulu, 1. Basım, 2000.
Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslam Düşüncesinde Sünnet. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2. Basım, 1996.
Kırbaşoğlu, M. Hayri. Sünneti Çağa Taşımak -Sünneti ve Hadisi Anlama ve Yorumlamada Yüntem-. Ankara: Ankara Okulu, 1. Basım, 2021.
Kırış, Şemsettin. “Yeni Sünnet Tanımları Bağlamında Sünnet-Dindarlık İlişkisi Üzerine Bazı Mülâhazalar”. Hadis Tetkikleri Dergisi 15/2 (2017), 7-41. http://isamveri.org/pdfdrg/D02568/2017_2/2017_2_KIRISS.pdf
Koca, Ferhat. “Sünnet”. 38/154-155. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 2010.
Koçkuzu, Ali Osman. Mesnevî’de Hz. Peygamber -Hadis-i Şeriflere Atıflar-. Konya: Rûmî Yayınları, 1. Basım, 2006.
Koçyiğit, Ahmed Talat. Hadis stılahları. Ankara: İlahiyat Yayınları, 1985.
Komisyon. TDV İlmihal. 2 Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 27. Basım, 2020.
Korkmaz, Zeynep. Gramer Terimler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1992.
Köktaş, Yavuz. “Bazı Yeni Sünnet Tanımları Üzerine”. Dîvân İlmî Araştırmalar 7/12 (Ocak 2002), 95-160.
Ḳuşeyrî, ʿAbdülkerim b. Hevâzin b. ʿAbdülmelik. er-Risâletü’l- uşeyriyye. thk. ʿAbdülḥalim Maḥmud, Maḥmud b. eş-Şerîf. 2 Cilt. Kahire: Dârü’l-Maârif, 1. Basım, ts.
Macit, Yusuf. “Kaçak Elektrik Olgusu: Dini, Ekonomik ve Psiko-Sosyal Açıdan Yaklaşım”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32 (2014), 107-132. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/794325
Mertoğlu, M. Suat. “Üslûbu’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/382. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Mevlânâ, Celâleddîn Muḥammed b. Muḥammed er-Rûmî. Dîvân-ı Kebîr. çev. Abdulbâkî Gölpınarlı. 7 Cilt. Eskişehir: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992.
Mevlânâ, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed er-Rûmî. Fîhî Mâ Fîh. çev. Meliha Ülker Anbarcıoğlu. İstanbul: Ataç, 10. Basım, 2020.
Mevlânâ, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed er-Rûmî. Mesnevî. ed. Mehmet Birekul. çev. Derya Örs - Hicabi Kırlangıç. 6 Cilt. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları No:125, 1. Basım, 2007.
Mustafa Yılmaz (ed.). Temel Dini Bilgiler (İslam 1) Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, 2019. https://drive.google.com/file/d/1JmxxzFffDVDwd37MKNfd0gD6Jnbdggmx/view
Müslim, Ebu’l-Ḥuseyn Müslim b. el-Ḥaccâc b. Müslim el-Ḳuşeyrî. el-Müsnedü’ - a î u’l-muḫtasar mine’s-sünen bi nakli’l-adli ani’l-adl an Rasûlillâh allallâhü ʿaleyhi ve sellem. thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, t.s.
Nayir, Sabahattin (ed.). Temel Dini Bilgiler (İslam 1) Ortaöğretim Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, 2019. https://drive.google.com/file/d/147T_JCQUCY2dA5od3HnqHDrtWGzpRx6X/view
Nesâî, Ebû ’Abdirraḥmân Aḥmed b. Şu’ayb b. ’Alî. el-Müctebâ mine’s-süneni ’an Rasûlillah. Riyad: Dâru’s-Selâm, 1. Basım, 1419.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yaḥyâ b. Şeref b. Mürî. Riyâzü’s-sâlihîn. thk. Şuayb el-Arnavut. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1998.
Özafşar, Mehmet Emin. “Hadis İlminde Alan Evrilmesi”. İslâmiyât 6/4 (2003), 105-120.
Özafşar, Mehmet Emin. Hadis ve Kültür Yazıları. Ankara: Otto Yayınları, 2. Basım, 2015.
Özafşar, Mehmet Emin. Hadisi Yeniden Düşünmek. Ankara: Ankara Okulu, 1. Basım, 1998.
Özafşar, Mehmet Emin. “‘Hadisin Neliği’ Sorunu ve Akademik Hadisçilik”. İslâmiyât 3/1 (2000), 33-53.
Özafşar, Mehmet Emin - Recai Doğan (ed.). Temel İslam Bilgileri -İbadetim-. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
Özbaran, M. Hakan. “Yolsuzluk ve Bu Alanda Mücadele Eden Uluslararası Örgütler ve Birimler”. Sayıştay Dergisi Temmuz-Aralık (2003), 17-34.
Özdemir, Ahmet. Temel Dini Bilgiler -Anadolu İmam Hatip Lisesi-. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, 1. Basım, 2018.
Özpınar, Ömer. Hadis Edebiyatının Oluşumu. Ankara: Ankara Okulu, 1. Basım, 2005.
Özşenel, Mehmet. İlk Dönem Hadis-Rey Tartışmaları Şeybânî Örneği. İstanbul: İFAV, 2. Basım, 2017.
Özüdoğru, Bekir. Rivayetlerin Hz. Peygamber’e Aidiyetini Tespitte Amel Olgusu. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
Sakallı, Talat. “Sünnet’in Bağlayıcılık Açısından Taksimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1995), 39-102. http://isamveri.org/pdfdrg/D01535/1995_2/1995_2_SAKALLIT.pdf
Salih, Suphi. Hadis İlimleri ve Hadis stılahları. çev. Yaşar Kandemir. İstanbul: İFAV, 1996.
Senemoğlu, Nuray. Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gönül Yayıncılık, 2007.
Şahyar, Ataullah. “‘Ey Fakihler Zümresi! Sizler Tabipsiniz, Bizler ise Eczacıyız!’ Sözünün Tespiti ve Muhteva Değerlendirmesi”. Hadis Tetkikleri Dergisi 13/1 (2015), 75-94.
Şengül, İdris. “Kıssa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/498-501. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
Şentürk, Lutfi - Yazıcı, Seyfettin. İslam İlmihali. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, ts. https://diniyayinlar.diyanet.gov.tr/Documents/islam%20ilmihali%2017%20X%2024%20.pdf
Şimşek, Murat. İslam Hukukunda Bağlayıcılık Bakımından Hz. Peygamber’in İctihad ve Tasarrufları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1. Basım, 2010.
Tarakçı, Muhammed. “Origen ve Alegorik Kitab-ı Mukaddes Yorumu”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2010), 183-213. http://isamveri.org/pdfdrg/D00193/2010_19_1/2010_XIX_1_TARAKCIM.pdf
Tirmiẓî, Ebû ’Îsâ Muḥammed b. ’Îsâ b. Sevre es-Sülemî. el-Câmi’u’l-muḫta ar mine’s-sünen an Rasûlillâh ve ma‘rifetu’ - a î ve’l-ma‘lûl ve mâ ‘aleyhi’l-‘amel. thk. Beşşâr ’Avvâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1. Basım, 1998.
Türcan, Zişan. Hadis Şerh Geleneği Doğuşu Gelişimi ve Dönüşümü. Ankara: TDV Yayınları, 1. Basım, 2011.
Uğur, Mücteba. Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1992.
Ulu, Arif. Tâbiûnun Sünnet Anlayışı. İstanbul: İFAV, 1. Basım, 2015.
Ulutürk, Veli. “Kur’an-ı Kerim’de Meseller (Emsâlü’l- Kur’an) (I-II)”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11-12 (1993–1995), 74-100 ve 29-48.
Ürkmez, Ahmed. “Sosyal Kesimler ve Sünnet Algıları Araştırması: Malatya (Hadis Alan Yorumu)”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2012/1/28 (2012), 97-128.
Yaman, Ahmet. “Fakih ve Ahlâk - Fıkıh Etiği Üzerine Bazı Notlar -”. Usûl İslam Araştırmaları Dergisi 26 (2016), 7-50.
Yaran, Cafer Sadık. “‘Mevlânâ’nın Yedi Öğüdü’: Evrensel Erdemler, Kozmik Temellendirmeler ve Aidiyet Meselesi”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2007), 21-48.
Yardım, Ali. Hadis I-II. İstanbul: Damla Yayınevi, 1. Basım, 2017.
Yazıcı, Seyfettin. Temel Dini Bilgiler. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
Yücel, Ahmet. Hadis Usulü. İstanbul: İFAV, 39. Basım, 2018.
Zihnî, Muhammed (Mehmed). Nimet-i İslam. İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası, 1320–1897.
ʿItr, Nûruddîn. Menhecu’n-naḳd î ʿulî’l- adîs . Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 3. Basım, 1981.
Hadislerle İslam. 7 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 4. Basım, 2017.
Yûnus Emre Dîvânı. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, ts.