Daniel Gimaret’nin İnsanın Fiilleri Hakkındaki Nesefi’nin Görüşlerine Yönelik Düşüncelerine Eleştirel Bakış

Daniel Gimaret, Kelam ilmi konusunda Fransız araştırmacıların en önemlilerinden biridir. O, İslam düşüncesinde insanın fiilleri konulu araştırmasında Nesefî’nin düşüncelerinden yola çıkmış ve bazı meseleleri tartışmıştır. Théories de L’acte Humain en Théologie Musulmane kitabının Nesefî bölümünde temel soru, insanın fiillerinin Allah Teâlâ tarafından yaratılıp yaratılmadığıdır. Nesefî, Mâtürîdî âlimlerindendir. O, insanın fiillerinin varlığı ile Allah Teâlâ’nın kâdir ve yaratıcı olduğu temasını sistemli bir şekilde incelemiştir. Ona göre insan, sadece fiil edinen, kâsib bir varlıktır ve hür seçim sahibidir. İnsan kendi fiilinin yaratıcısı değildir. Allah Teâlâ ise tek başına fiilini yoktan var etmeğe kadirdir, o hâlde O yaratandır. Tek başına fiilini yaratmaya kabiliyetli olmayan insan ise kâsibdir. Bu araştırmada, bahsedilen konu bağlamında Nesefi’nin görüşleri ve Gimaret’nin bulguları analitik bir biçimde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Nasafi, Action, Creator, Obtaining, Autonomous, Power

A Critical Approach to Daniel Gimaret’s Thoughts About Nasafi’s Opinion on the Human Actions

science of divinity. He discussed Nasafi’s thoughts regarding human actions in Muslim thought. In his book, Théories de L’acte Humain en Théologie Musulmane, the basic question is whether human action is created by God or not. Nasafi was among Mâtürîdî scholars. He systematically discussed the existence of human actions and God’s being almighty and Creator. According to him, the human being acquires action and is an attaining creature as well as he is free in his actions. The human being is not the creator of his actions while Allah is almighty in creating the actions by Him. So He is the Creator. Nevertheless, the human being is someone who acquires his actions without the ability of creating it. In this study, Nasafi’s opinions and Gimaret’s comments on them are discussed analytically.

Keywords:

Nasafi, Action, Creator, Obtaining, Autonomous, Power,

PDF

___

Abduh (1323/1905), el-Mu’tezile beyne’l-kadim ve’l-hadis, Daru’l-Erkam, Muhammed-Tarık Abdülhalim, 1987.
Bağdadi (429/1037), Abdulkahir, Mezhepler Arasındaki Farklar, trc. Ethem Ruhi Fığlalı, TDV Yay., Ankara 1991.
Bağdadi (429/1037), Abdulkahir, el-Milel ve’n-Nihal, Daru’l-Meşrik, Beyrut, 1986.
Bustani, Butrus, Kitabu’l-Muhiti’l-Muhit, Toronto Kitabevi, 1867.
Cevheri (393/1002), İsmail b. Hammad, es-Sıhah Tacü’l-Luga ve Sıhahu’l-Arabiyye, Daru İlmi’l-Melayin Beyrut 1990.
Eşref Hafız, el-Cebr ve’l-İhtiyar fi’l-Fikri’l-İslamî, Müşkile ve Hall, Daru’n-Nıhle, 1999.
Eş’arî (324/936), Ebu’l-Hasen Ali b. İsmail, Makâlâtü’l-İslâmiyyîn, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid, Mektebetü’n-Nehdati’l-Mısriyye, Kahire, 1950.
Eş’arî (324/936), Ebu’l-Hasen Ali b. İsmail, Kitâbü’l-Lüma’, Matbaati’l-Katolukiyye, Beyrut, 1952.
Ferahidî (175/791), Ebû Abdurrahman Halil b. Ahmed, Kitabu’l-Ayn, I-VIII, thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrahim es-Samarrâî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2002.
Gazali (1058/1111), Ebû Hamid, el-Erbaîn fi Usûli’d-Dîn, Daru’l-Kalem, Dımeşk, 1999.
Gazali (1058/1111), Ebû Hamid, el-İktisad fi’l-İtikad, Thk. İnsaf Ramazan, Daru’l-Kuteybe, Beyrut, 2003.
Gimaret, Daniel, Théories de L’acte Humain en Théologie Musulmane, J. Vrin, Paris, 1980.
Gölcük, Şerafeddin, Kelâm Açısından İnsan ve Fiilleri, Kayıhan Yayınevi, İstanbul, 1979.
Hayyat (300/912), Ebu’l-Hüseyin Abdurrahman b. Muhammed b. Osman, Kitâbü’l-İntisar, thk. Niberg, Mektebetü Darü’l-Arabiyye li’l-Kitab, Beyrut, 1993.
İbn Abdülaziz el-Gusn, Süleyman b. Salih, Akidetü’l-İmam b. Abdi’l-Berr fi’t-Tevhid ve’l-İman, Daru’l-Asıme, Riyad, 1996.
İbn Ebi’l-İzz (792/1389), Kadı Ali b. Ali ed-Dimeşkî, , Şerhu’l-Akideti’t--Tahaviyye, Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 1990.
İbn Faris (395/1005), Ebu’l-Huseyin Ahmed, Mu’cemu Mekâyisi’l-Luga, Daru’l-Fikr, Yeri Belirtilmemiş, 1979.
İbn Haldun (808/1405), Abdurrahman, Lübabu’l-Muhassal fi Usuli’d-Din, Daru’l-Marifeti’l-Camiiyye, İskenderiye, 1996.
İbn Hazm (456/1064), Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, el-Fisal fi’l-Milel ve’l-Ehva ve’n-Nihal, Daru’l-Cîl, Beyrut, ts.
İbn Manzur (711/1311), Muhammed b. Mükerrem, Lisanu’l-Arab, I-XV, thk. Abdullah Ali Kerim-Ahmed Muhammed Hasebullah-Haşim Muhammed Şazelî, Daru’l-Mearif, Kahire, tz.
İbn Side (457/1064), Ali b. İsmail; el-Muhkemü ve’l-Muhitu’l-Azam fi’l-Luga, Camiatü’d-Düveli’lArabiyye, 1958.
Îcî (756/1355), Abdurrahman b. Ahmed, el-Mevâkıf fi İlmi’l-Kelâm, Alemü’l-Kütüb, Beyrut, ts.
Kadı Abdülcebbar (415/1025), Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, thk. Abdülkerim Osman, Mektebetü Vehbe, Kahire, 1996.
Mâtürîdî (333/944), Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed, Kitâbü’t-Tevhîd, thk. Fethullah Huleyf, Daru’l-Camiati’l-Mısriyye, Mısır-İskenderiyye, Ts. / Kitâbü’t-Tevhid Tercümesi, Trc. Bekir Topaloğlu, İSAM Yay., Ankara, 2002.
Muhammed Amara, el-Mu’tezile ve Müşkiletu’l-Hurriyyeti’l-İnsaniyye, Daru’ş-Şuruk, Kahire, 1998.
Nesefi (508/1114), Ebu’l-Muîn, İslâm İnançları ve Mezhepler Arasındaki Görüş Farkları (Bahru’l-Kelam fi Akaidi Ehli’l-İslâm), trc. Cemil Akpınar, Rabıta Yayınevi, Konya, 1977.
Nesefi (508/1114), Ebu’l-Muîn, Kitâbü’t-Temhid, thk. Hasan Ahmed, Kahire, 1986.
Nesefi (508/1114), Ebu’l-Muîn, Tebsıratü’l-Edille, el-Ma’hedü’l-İlmiyyi’l-Fransî, 1990.
Pezdevî (493/1099), Ebû Yüsr Muhammed, Ehli Sünnet Akaidi, trc. Şerafeddin Gölcük, Kayıhan Yay. İstanbul, 1980.
Sâbûnî (580/1184), Nureddin, Matürîdiyye Akaidi (el-Bidâye fi Usûli’d-Dîn), trc. Bekir Topaloğlu, DİB Yay., Ankara, 2000.
Teftâzânî (792/1390), Sa’duddin, Şerhu’l-Akaid, thk. Ahmed Hicazî, Mektebetü Külliyyeti’l-Ezheriyye, Kahire, 1998.
Wolfson, H. Austryn, Kelâm Felsefeleri Müslüman-Hıristiyan-Yahudi Kelâmı, trc. Kasım Turhan, Kitabevi, İstanbul, 2001.
Zebidî (817/1414), Seyyid Muhammed Murtaza el-Huseyni, Tâcü’l-Arûs min Cevheri’l-Kâmûs, et-Türasü’l-Arabi, Beyrut 1965.