Yaşlılara Yönelik Sosyal Harcamalar: Türkiye ve AB Karşılaştırması

Günümüzde hayat şartlarındaki iyileşmeler, ülkelerin sağladıkları bakım ve sağlık hizmetlerindeki gelişmeler ve tıp alanınındaki ilerlemelerle birlikte, dünya genelinde bir yandan insan ömrü uzarken, bir yandan da toplam doğurganlık hızı düşmektedir. Bu durumun sonucu olarak hem Türkiye’de hem de dünyada yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payı artış göstermektedir. Bu artış eğilimi, ülkelerin yaşlılara yönelik sosyal politikalarını geliştirmelerini gerekli kılmaktadır. Artan yaşlı nüfusla birlikte yaşlı bireylere sunulan hizmetlerin talebi artmakta ve aynı zamanda yaşlı bireylerce talep edilen ihtiyaçlar da değişmektedir. Çalışmanın amacı, Türkiye’de yaşlılara yönelik sosyal harcamaların gelişimini inceleyerek AB ülkeleri ile karşılaştırmalı bir değerlendirmesini yapmaktır. 2018 yılında sosyal harcamalarının GSYİH içindeki payı Türkiye’de %11,9 iken AB ortalaması %27,9 olmuştur. Türkiye’de yaşlılara yönelik harcamalar, toplam sosyal harcamalar içinde en büyük paya sahip olsa da, bu oran 2018 yılı için GSYİH’nın %5,9’u ile sınırlı kalmıştır. Türkiye’de yaşlılara yönelik sosyal harcamalar İrlanda dışındaki tüm AB üyesi ülkelerden daha düşük bir paya sahiptir.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı, Sosyal Harcamalar, Türkiye, AB

Social Expenditures for the Elderly: A Comparison of Turkey and EU

Nowadays, with the improvements in living conditions, the developments in the care and health services provided by the countries, and the advances in the field of medicine, while the human lifespan is increasing, the total fertility rate is decreasing on the other hand. As a result of this situation, the share of the elderly population in the total population is increasing both in Turkey and around the world. This increasing trend makes it necessary for the countries to develop their social policies for the elderly. Depending on the increasing elderly population, the demand for the services provided to the elderly individuals in the society is increasing and at the same time, the needs demanded by the elderly individuals are changing. The aim of the study is to examine the development of social expenditures for the elderly in Turkey and to make a comparative evaluation with EU countries. In 2018, while the share of social expenditures in GDP was 11.9% in Turkey, the average for the EU was 27.9%. Although expenditures for the elderly have the largest share in total social expenditures in Turkey, this rate was limited to 5.9% of GDP for 2018. Social expenditures for the elderly in Turkey have a lower share than in all EU member states except Ireland.

Keywords:

Elderly, Social Expenditures, Turkey, EU,

PDF

___

Cengiz, İ. (2018). Türk Sosyal Güvenlik Sistemi İçerisinde Yaşlılara Yönelik Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmetler, Journal of Social Security, Cilt: 8 Sayı: 2, 23-40. DOI:10.32331/sgd.492876
Çetinkaya, Ö. (2012). Türkiye’de Kamu İşletmeciliği ve Özelleştirme, Bursa: Ekin Kitabevi.
EC. (2016). European system of integrated social protection statistics — ESSPROS Manual and User Guidelines. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/7766647/KS-GQ-16-010-EN-N.pdf/3fe2216e-13b0-4ba1-b84f-a7d5b091235f
EC. (2019). Manual on sources and methods for the compilation of COFOG statistics. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/10142242/KS-GQ-19-010-EN-N.pdf/ed64a194-81db-112b-074b-b7a9eb946c32?t=1569418084000
EC. (2021). Ageing Policy. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/employment_social/soc-prot/ageing/intro_en.htm
Erdoğdu, M. & Yenigün, E. (2008). Türkiye’de Sosyal Bütçe-Nasıl Yapılıyor? Nasıl İzlenir?. Ed. Ahmet Buldam, İstanbul: Tesev Yayınları.
Eurostat. (2021). Old-age-dependency ratio. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-datasets/-/tps00198#:~:text=This%20indicator%20is%20the%20ratio,age%20(15%2D64)
Eurostat. (2021b). Expenditure on social protection. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tps00098/default/table?lang=en
Geyik, O. (2020). Türkiye’de Dezavantajlı Gruplara Yönelik Yapılan Mali Yardımlar Üzerine Bir İnceleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi 20, no. 1, 52-66.
Geyik, O. & Şeren, G. Y. (2021). Vergilerin Sosyal Harcamalar Özelinde Topluma Geri Dönüşü: Türkiye Üzerine Bir Analiz. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (3) , 17-28. DOI: 10.52791/aksarayiibd.971658
Government Office for Science. (2016). Future of an Ageing Population. London: Crown copyright, Erişim adresi: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/816458/future-of-an-ageing-population.pdf
ILO. (2014). Social protection for older persons: Key policy trends and statistics. Geneva: ILO publications, Erişim adresi: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/documents/publication/wcms_310211.pdf
Musgrave, R. A. (1959). The Theory of Public Finance. New York: Macmillan.
OECD. (2021a), Elderly population. Erişim adresi: https://data.oecd.org/pop/elderly-population.htm
OECD. (2021b). Social Spending Data. Erişim adresi: https://data.oecd.org/socialexp/social-spending.htm
SBB-T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2020). 2021 Yılı Bütçe Gerekçesi. Ankara, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/02/2021_Yili_Butce_Gerekcesi.pdf
SBB-T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2021a). 2021 Yılı Bütçesi Vatandaşın Bütçe Rehberi, Ankara, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/04/2021_Vatandasin-Butce-Rehberi.pdf
SBB-T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2021b). 2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı. Ankara, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/11/2021_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf
Silverstein, M. & Giarrusso, R. (2010). Aging and family life: A decade review. Journal of Marriage and Family, 72(5), 1039-1058. Susam, N. (2019), Kamu Maliyesi, İstanbul: Beta Yayıncılık.
Şeker, M. (2011). Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Rehberi, İstanbul: Tesev Yayınları.
Taşçı, F. (2010). Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar: İsveç, Almanya, İngiltere ve İtalya Örnekleri, Çalışma ve Toplum, 2010/1,177-202
TÜİK. (2020). Sosyal Koruma İstatistikleri 2019. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Social-Protection-Statistics-2019-33668
TÜİK. (2021a). İstatistiklerle Yaşlılar. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Elderly-Statistics-2020-37227
UNECE-United Nations Economic Commission for Europe. (2012). Active Ageing, Policy Brief. no:13. Erişim adresi: https://unece.org/fileadmin/DAM/pau/age/Policy_briefs/ECE-WG.1.17.pdf
UNFPA-United Nations Population Fund. (2012). Ageing in the Twenty-First Century:A Celebration and A Challenge, New York:UNFPA Publication.
WHO. (2014). Active Ageing A Policy Framework. Erişim adresi: https://extranet.who.int/agefriendlyworld/wp-content/uploads/2014/06/WHO-Active-Ageing-Framework.pdf
WHO. (2021a). Ageing and Health. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health
WHO. (2021b). Health Situation Trends. Erişim adresi: http://origin.searo.who.int/entity/health_situation_trends/data/chi/elderly-population/en/
WHO. (‎2001)‎. Men, ageing and health: achieving health across the life span. World Health Organization. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/66941
Yentürk, N. (2018). Sosyal Yardımlardan Güvenliğe Türkiye’nin Kamu Harcamaları(2006-2017). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.