Kamu ve Özel Sektör Kuruluşlarının Örgütsel Kültürünün Analizi ve Kurum Kültürünün Çalışanların Örgütsel Bağlılığına Etkisi: Görgül Bir Araştırma

Bu çalışmanın amacı (a) kamu ve özel sektör kuruluşlarının örgütsel kültürlerini analiz ederek kurum kültürünün çalışanların örgütsel bağlılığına etkisini araştırmak; (b) kamu kurumunda çalışanlarla özel sektörde çalışanlar arasında örgütsel bağlılık açısından farklılık olup olmadığını ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda 45 kamu kuruluşu ve 112 özel sektör kuruluşu üzerinde anket tekniği kullanılarak bir araştırma yapılmıştır. Araştırmada toplanan verilerin analizinden kamu ve özel sektör kuruluşlarının kültürlerinin “gelişme eğilimi”, “profesyonalizm eğilimi” ve “bürokrasi eğilimi” kültür boyutları açısından farklı olduğu ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla, “kamu kuruluşları ve özel sektör kuruluşları arasında örgüt kültürü bakımından önemli bir farklılık vardır” hipotezi (H1) orta düzeyde desteklenmiştir. Yine, “kamu kuruluşları ve özel sektör kuruluşlarında çalışanlar arasında örgütsel bağlılık bakımından önemli bir farklılık vardır” hipotezi (H2) de orta düzeyde desteklenmiştir. Son olarak, “örgüt kültürü ile örgütsel bağlılık arasında önemli ve anlamlı bir ilişki vardır” hipotezi (H3) büyük oranda desteklenmiştir.

An Analysis of Public and Private Sector Organizations' Organizational Cultures and Their Effect on Workers' Organizational Commitment: An Empirical Study

The purposes of this study are: (a) to investigate the effect of organizational culture on organizational commitment by analyzing organizational culture of public and private sector organizations; (b) to display whether any differences exist between public and private sector workers or not in terms of organizational commitment. For these purposes a study is conducted on 45 public sector organizations 112 private sector by utilizing survey technique. Analysis of collected data shows that public and private sector organizations’ organizational cultures differ in terms of “development orientation”, “professionalism orientation” and “bureaucracy orientation”. Accordingly, the hypothesis of “there is a significant difference between public and private organizations in terms of organizational culture” is moderately supported. Similarly, the hypothesis of “there is a significant difference between public and private organizations’ workers in terms of organizational commitment” is also moderately supported. Lastly, there is a strong support for the hypothesis of “there is a significant and meaningful relationship between organizational culture and organizational commitment”

PDF

___

Akat, İ. (1992), Sanayi İşletmelerinde Kurumlaşma ve Şirket Kültürü, Ankara: TOBB.

Akıncı, B. Z. (1998), Kurum Kültürü ve Örgütsel İletişim, İstanbul: İletişim Yayınları.

Aydoğan, Z. F. (2004), “Örgüt Kültürü ve İklimi”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:2, 203 – 215.

Aycan, Z. ve Kanungo, R. (2000), “Toplumsal Kültürün Kurumsal Kültür ve İnsan Kaynakları Uygulamaları Üzerine Etkileri”, Aycan, Z. (der.)Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları içinde, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 25-53.

Balay, R.(2000), Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.

Bayram, L. (2006), “Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık”, Sayıştay Dergisi, Sayı 59,125-139.

Berberoğlu, G. (1990), “Örgüt Kültürü ve Yönetsel Etkinliğe Katkısı”, Anadolu Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8 (1-2).

Berberoğlu, G. ve Baraz, B. (1999), “Tusaş Motor Sanayi A. Ş.’de Örgüt Kültürü Araştırması”, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1-2), 29-52.

Berberoğlu, G., Besler, S. ve Tonuş, H. Z. (1998), “Örgüt Kültürü: Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Örgüt Kültürü Araştırması”, Anadolu Üniversitesi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1-2), 29-52.

Bozkurt, T. (1996), “İşletme Kültürü”, S. Tevrüz, (der.) Endüstri ve Örgüt Psikolojisi içinde Ankara:Türk Psikologlar Derneği ve Kal-Der Yayını, B.2, 83-103.

Boylu, Y., Pelit, E. ve Güçer, E. (2007), “Akademisyenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (511),55-74.

Cameron K. S. Ve Quinn, R. E. (1999), Diagnosting and Changing Organizational Culture, Reading: Addison-Westley,

Christensen, E. W. Ve Gordon, G. G. (1999), “An Exploration of Industry, Culture and Revenue Growth”, Organization Studies, 20 (3), 397-422.

Çakır, M. ve Örücü, E. (1999), “Üretim İşletmelerinde Örgüt Kültürünün Tespitine Yönelik Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi. İ.İ.B.F. Dergisi, 13 (1), 19-40.

Çetin, M.Ö. (2004), Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Çöl, G. (2004), “İnsan Kaynakları Örgütsel Bağlılık Kavramı ve Benzer Kavramlarla İlişkisi”, İş Güç-Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt. 6. Sayı:2.

Daft, R. L. (2003), Management, Sixth Edition, Mason, Ohio:Thomson Learning/South-Western.

Danışman, A. ve Özgen, H. (2003), “Örgüt Kültürü Çalışmalarında Yöntem Tartışması: Niteliksel – Niceliksel Yöntem İkileminde Niceliksel Ölçümler ve Bir Ölçek Önerisi”, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 91-124.

Demirci, M. K. ve Aydemir, M. (2006), “Örgütsel Değerlerin İşletmelerin Sosyal Sorumluluk Anlayışlarını Belirlemedeki Rolü: Bursa İlinde Gerçekleştirilen Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (2), 311-326.

Denison, D. ve Mishra, A. K. (1995), “Toward a Theory of Organizational Culture and Effectivesness”, Organization Science, 6(2), 204-223.

DEAL T.E. ve KENNEDY, A. A. (1982), Corporate Cultures: The Rites and Rituals of Corporate Life, Reading, MA: Addison-Wesley.

Doğan, S. (1997), “İnsan Kaynakları Potansiyelini Artırmada İşletmeleri Etkinliğe Götüren Yol: Örgüt Kültürü”, Amme İdaresi Dergisi, 30 (4), 53-74.

Doğan, S. ve Kılıç, S. (2007), “Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirmenin Yeri ve Önemi”, Erciyes Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 29, Temmuz-Aralık, 37-61.

Dosoglu-Guner, B. (2001), “Can Organizational Behavior Explain the Export Intention of

Firms The Effects of Organizaitonal Culture and Ownership Type”, International Business Review,10, 71-89.

Durğun, S. (2006), “Örgüt Kültürü ve Örgütsel İletişim”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2).

Durna, U. ve Eren, V. (2005), “Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), 210-219.

Ehtiyar, R. (2003), “Kültürel Sinerji: Uluslar arası İşletmelere Yönelik Kavramsal Bir İrdeleme”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 5, 66-78.

Elci, M., Kitapçı, H. ve Erturk, A. (2007), “Effects of Quality Culture and Corporate Ethical Values on Employee Work Attitudes and Job Performance in Turkey: An Integrative Approach”, Total Quality Management & Business Excellence, 18 (3-4), 285-302.

Erdem, F. (1996), “İşletme Kültürü”, Ankara: Frederich Nauman Vakfı ve Akdeniz Üniversitesi Yayını.

Erdem, F. ve İşbaşı, J. Ö. (2001), “Eğitim Kurumlarında Örgüt Kültürü ve Öğrenci Alt Kültürünün Algılamaları (Akdeniz Üniversitesi İİBF son sınıf öğrencileri fakülte kültürünü nasıl algılıyor ?)”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (1), 33-57.

Erdem, R. (2007), “Örgüt Kültürü Tipleri ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Elazığ İl Merkezindeki Hastaneler Üzerinde Bir Çalışma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 63-79.

Erdoğan, İ. (1975), Kültürün Yönetim Fonksiyonlarına Etkisi ve Faktör Analizi Yöntemi İle Bir Araştırma, İstanbul:İstanbul Teknik Üniversitesi Yayını.

Eren, E., Alpkan, L. ve Ergün, E. (2003), “Kültürel Boyutlar Olarak İşletmelerde İçsel Bütünleşme ve Dışsal Odaklanma Düzeylerinin Performansa Etkileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(1), 55-70.

Erkmen, T. ve Şencan, H. (1994), “Örgüt Kültürünün İş Doyumu Üzerindeki Etkisinin Otomotiv Sanayinde Faaliyet Gösteren Farklı Büyüklükteki İki İşletmede Araştırılması”, İ. Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 23 (2), 107- 125.

Fidan, Y. (1996), “Örgüt Kültürünün Verimlilik Artışına Etkisi”, Verimlilik Dergisi, 2, 17-29.

Genç, N. (1993), “Örgüt Kültürünün Oluşumu ve Bireysel ve Örgütsel Davranışlar Üzerindeki Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (1-2), 299-304.

Glaser, R. (1983), The Corporate Culture Survey, Organizational Design and Development, PA: Bryn Mawr.

Haır, J. H., Anderson, R.E., Tahtam, R. L. ve Black, W. C. (1995), Multivariate Data

Analysis With Readings, Fourth Edition, London: Prentice Hall International Edition.

Halis, M. (2001), “Durumsallığı Açısından Türk Örgüt Kültürlerindeki Yönelimler – Ampirik Bir Çalışma”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:2, 109-135.

Hasanoğlu, M. (2004), “Türk Kamu Yönetiminde Örgüt Kültürü ve Önemi”, Sayıştay Dergisi. Sayı:52, 43-60

Hofstede, G. (2001), Culture’s Consequences, London: Sage Publications.

Hofstede, G. (1991), Cultures and Organizations, London: McGraw-Hill Company,

Hofstede, G. Neuijen, B., Ohavy, D. D. ve Sanders, G. (1990), “Measuring Organizational Cultures: a Qualitative and Quantitative Study Across Twenty Cases”, Administrative Science Quarterly, 35, 286-315.

İlhan, T. (2006), “Kültürün Örgütlerdeki Rolü: Benimsenen Teorik Perspektif ve Yöntem Tartışmalarına İlişkin Kavramsal Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi. İ.İ.B.F. Dergisi, 20 (2), 273-292.

Kabasakal, H., Asugman, G. ve Develioğlu, K. (2006), “The Role of Employee Preferences and Organizational Culture in Explaining e-commerce Orientations”, The International Journal of Human Resource Management, 17(3), 464 – 483

Karcıoğlu, F. (2001), “Örgüt Kültürü ve Örgüt İklimi İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1-2): 265-283.

Karcıoğlu, F. ve Timuroğlu, M. K. (2004), “Örgüt Kültürü ve Liderlik”, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı 2, 319-338.

Kozlu, C. (1986) Kurumsal Kültür. Amerika, Japonya ve Türkiye: Başarılı Firma Yönetimlerinde Kurumsal Kültürün Rolü, İstanbul: Bilkom Yayınları.

Köse, S., Tetik, S. ve Ercan, C. (2001), “Örgüt Kültürünü Oluşturan Faktörler”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 7 (1), 219-242.

Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991), “A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment”, Human Resource Management Review, 1(1), 61-89..

Meyer, J. P., Stanley, D. J., Herscovitch, L. Ve Topolnytsky, L. (2002), “Affective, Continuance, and Normative Commitment to the Organization: A Meta-analysis of Antecedents, Correlates, and Consequences”, Journal of Vocational Behavior, 61, 20-52.

Murat, G. ve Açıkgöz, B. (2007), “Yöneticilerin Örgüt Kültürü Algılamalarına İlişkin Bir Analiz: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Örneği”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (5), 1–20.

Ouchi, W (1981) Theory Z: How American Business Can Meet the Japaneese Challenge, Reading MA: Addison Wesley.

Öktem, M. K., Leblebici, D. N., Arslan, M. ve Aydın, M. D. (2003), “Girişimci Örgütsel Kültür ve Çalışanların İç Girişimcilik Düzeyi: Uygulamalı Bir Çalışma”, Hacettepe Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 21(1),169-188.

Öney-Yazici, E., Giritli, H., Oraz, G. T. ve Acar, E. (2007), “Organizational Culture: The Case of Turkish Construction Industry Engineering”, Construction and Architectural Management, 14(6), 519–531.

Özkalp, E. (1995), “Örgüt Kültürü ve Kuramsal Gelişmeler”, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Dergisi, 1 (2), 59-85.

Özkaya, M.O., Kocakoç, İ. ve Kara, E. (2006), “Yöneticilerin Örgütsel Bağlılıkları ve Demografik Özellikleri Arasındaki İlişkileri İncelemeye Yönelik Bir Alan Çalışması”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13 (2), 76–96.

Peters, T. ve Waterman, R. H. (1982), In Search of Excellence: Lessons from America’s Best Run Companies, New York: Harper ve Row Pub.

Pettıgrew, A. M. (1979), “On Studying Organizational Cultures”, Administrative Science Quarterly, 24, 570-581.

Pınar, İ. (1999), “Öğrenen Organizasyonların Kültürel Çerçevesi”, İ.Ü İşletme Fakültesi Dergisi, 28 (2), 37 – 78.

Sabuncuoğlu, E. T. (2007), “Eğitim, Örgütsel Bağlılık Ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Ege Akademik Bakış, 7(2), 621-636.

Sargut, A.S. (2001), Kültürler Arası Farklılaşma ve Yönetim, Genişletilmiş İkinci Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.

Schein, E. H. (1990), “Organizational Culture”, American Psycholojist, 45 (2), 109-119.

Schein, E. H. (1992), Organizational Culture and Leadership, 2nd Edition, San Francisco: Jossey-Bass.

Şişman, M. (2002), Örgütler ve Kültürler, Ankara: Pegem Yayıncılık.

Temiz, M. Ö. (2001), “Organizasyonel Kültür ve İş Performansı”, Active Bankacılık Finans Dergisi, Eylül-Ekim, 1-6.

Tınar, M. Y. (1990) “Kurumsal Kültür: Örgütlerin Yönetiminde Görünmeyen El”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1-2), 78-90.

Topaloğlu, M. ve Kara, D. (2004), “Örgütsel Kültürün Yöneticilerin Yönetsel Davranışları Üzerindeki Etkileri (A Grubu Seyahat Acentelerinde Bir Uygulama)”, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 2, 121-141.

Trompenears, F. ve Hampden-Turner, C. (1998), Riding the Waves of Culture: Understanding Cultural Diversity in Global Business, New York: McGraw-Hill.

Unutkan, G. A. (1995), İşletmelerin Yönetimi ve Örgüt Kültürü, Ankara: Tümken Kitabevi.

Uygur, A. (2007), “Örgütsel Bağlılık İle İşgören Performansı İlişkisini İncelemeye Yönelik Bir Alan Araştırması”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 1, 71-85.

Üçok, T. (1989), “Organizasyon Kültürünün Oluşumu”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1-2), 308-323.

Üsdiken, B. (1989), “Mükemmeli Arayış: On Yıl Önce. Beş Yıl Sonra”, Journal of Economics and Administrative Sciences, 3(1), 72-95.

Varol, M. (1989), “Örgüt Kültürü ve Örgüt İklimi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 44 (1-2),195-222.

Wallach, E. J. (1983), “Individuals and Organizations: The Cultural Match”, Training and Development Journal, 37(2), 28-34.

Wastı, S. A. (1995), “Kültürel Farklılaşmanın Örgütsel Yapı ve Davranışa Etkileri: Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, ODTÜ gelişme Dergisi, Sayı 4, 503-529.

Wastı, S. A. (2000), “Örgütsel Bağlılığı Belirleyen Evrensel ve Kültürel Etmenler: Türk Kültürüne Bir Bakış”, Z. Aycan, (der.) Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları, Ankara:Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 201-224.

Wastı, S. A. (2002), “Affective And Continuance Commitment to The Organization: Test of an Integrated Model in the Turkish Context”. Internatıonal Journal of Intercultural Relations. 26 (5), 525-550.

Yağmurlu, A. (1997), “Örgüt Kültürü: Tanımlar ve Yaklaşımlar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 52 (1-4), 717-724.

Yahyagil, M. Y. (2004a), “Denison Örgüt Kültürü Ölçme Aracının Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması: Amprik Bir Uygulama”, Yönetim Dergisi, Yıl:15, Sayı: 47, 53-76.

Yahyagil, M. Y. (2004b), “The Interdependence between the Concept of Organizational Culture and Organizational Climate: An Empirical Investigation”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 33 (1), 69-89.

Yalçın, A. ve İplik, F.N. (2005), “Beş Yıldızlı Otellerde Çalışanların Demografik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Adana İli Örneği”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 395-412.

Yılmaz, C, Alpkan, L., ve Ergun, E. (2005), “Cultural Determinants of Customer-and Learning-Oriented Value Systems and Their Joint Effects on Firm Performance”, Journal of Business Research, 58 (10), 1340-1352.