SANDIKLI OVASI ÇÖKÜNTÜSÜ—GENÇ TEKTONİK VE VOLKANİK DURUMLAR

Sandıklı ovasının (Orta Anadolu) Neojen havzası çöküntüsü, iki fay sistemi tarafından meydana getirilmiştir. Bunlardan biri NNE-SSW doğrultulu, diğeri E-W yönlüdür. Genç Paleozoik ve yaşlı Mesozoikten yapılı olan çevre, bu arada, bugünkü ova seviyesinden 1200 metreden fazla bir nispete kadar (deniz seviyesinden 1000-1100 metre) kalkınmıştır. Ovanın kendisi, iki kademeden müteşekkildir: Alttaki kademe Pliosen-Kuaternerden, üstteki kademe Miosenden meydana gelmiştir. Hüdaihamamı çevresindeki Kuaterner (genç) süresince kalker terasları çökelmiştir. Yükselme bakımından üç safha göze çarpar : Miose n öncesi ilâ içi (zaman bakımından Steir orojen safhasına eşit), Miosen-Pliosen sınırı (Attik orojen safhası ile yaşıt) ve (genç) Kuaterner . Bu son safha içinde ise, takriben 25 metre seviyeli bir çöküntü zonu Hüdaihamamı civarında meydana gelmiştir. Ovanın ilk teşekkülünden sonra (pre-Miosen ilâ intra-Miosen), ovanın doğu sınırında kendini gösteren bir çatlaktan trakitik-andezitik lâvlar fışkırmış, bunlar şeritler halinde Miosene mensup ova gölü içine akmışlardır. Bu efüzyon, daha evvel ve daha sonra vukua gelmiş olan tüf sevkiyatının refakatinde olmuştur. Yeniden meydana gelen çatlaklar boyunca ve Pliosen süresince bol silis asitli eriyik artıkları yükselerek, iki NNE-SSW şeridi halinde genç Paleozoike mensup «Verrucano» teşekkülünü silisleştirmişlerdir. Kuaterner içinden halihazıra kadar olan süre içinde Hüdaihamamı sıcak su kaynakları fışkırmış olup, bunların çıkış ısısı ve radyoaktivite tenörü bakımından orta termal ve postvolkanik bir safhaya mensup bulunmaları icabeder. 

DER EINBRUCH DER OVA SANDIKLI : JUNGE TEKTONIK UND VULKANISCHE ERSCHEINUNGEN

Der Einbruch des Neogenbeckens der Ova von Sandıklı (Zentralanatolien) ist durch 2 Bruch— Verwerfersysteme geschaffen worden : NNE-SSW und E-W. Dabei wurde die Umrahmung- bestehend aus Jungpaläozoikum und älterem Mesozoikum—so weit gehoben, dass sie bis über 1200 m über das heutige Ovaniveau (um 1000 bis 1100 Meter ü. d. M.) emporragt. Die Ova selbst besteht aus 2 Stufen : Die tiefere aus Pliozän - Quartär, die höhere aus Miozän. Um Hüdaihamarm wurden im (jungen) Quartär Kalktuffterrassen abgelagert. 3 Phasen der Hebung sind erkennbar : prae - bis intramiozä n (zeitgleich der steirischen Orogenphase), Grenz e Miozän-Pliozä n (zeitgleich der attischen Orogenphase) und (jung-) q u a r t ä r. Da wurde eine Einbruchszone von ca. 25 m Sprunghöhe bei Hüdaihamamı geschaffen. Nach der Erstanlage der Ova (prae- bis intramiozän) drangen an einer lang durchziehenden Bruchspalte am Ost - Saum der Ova trachytisch-andesitische Laven auf, die sich streifenförmig in den miozänen Ova - See ergossen. Begleitet war diese Effusion von vorausgehenden und nachfolgenden Tuff-Förderungen. Im Pliozän drangen entlang der neuen Spalten kieselsäurereiche Restlösungen auf, die in 2 NNE-SSW-Streifen den jungpaläozoischen «Verrucano» silifizierten. Intraquartär bis rezent sind die Thermalquellen von Hüdaihamamı, die nach ihrem chemischen Analysenbestand, ihrer Austrittstemperatur und ihrer Radioaktivität im

___

  • BALICZO, H. (1955) : Heilquellennormung. Moderne Erkenntnisse in der Einteilung sowie Beurteilung der Mineralwaesser. Zeitschrift f. physikalische Therapie, Baeder- u. Klimaheilkunde. Jg. l, Wien.
  • ÇAĞLAR, K. Ö. (1950) : Türkiye Maden Suları ve Kaplıcaları. Fasikül: 3, M.T.A. Ser. B, Nr. 11, Ankara.
  • CHAPUT, E. (1936) : Voyages d'etudes geologiques et geomorphologiques en Turquie. Mem. Inst. Français d'Archiol., İstanbul, T. II.
  • (1941) : La Phrygie. Expl. Archeol., T. I, Geol. et Geogr. Physiqııe, İstanbul.
  • GIGNOUK, M. (1955) : Stratigraphic Geology. San Francisco.
  • MÜLLER, G. (1955) : Afyon vilâyetindeki termal kaynaklar. M.T.A. Rap. No. 2220 (neşredilmemiş), Ankara.
  • NEBERT, K. (1956) : Sivas vilâyetinin Zara-İmranlı mıntakasındaki jips serisinin stratigrafik durumu hakkında. M.T.A. Derg. No. 48. Ankara.
  • (1958) : İç Anadolu'nun en genç jeolojik-tektonik olayı hakkında bir etüd : Ankara vilâyetinin (Kayı-Bucuk) civarındaki Wallachien orojenez safhasının ispatı. M.T.A. Derg. No. 50, Ankara.
  • (1959) : Anadolu'daki sima magmatizmasına ait silis teşekkülleri. M.T.A. Derg. No. 53, Ankara.
  • PAMİR, H. N. & CHAPUT, J. E. (1960) : Lexique Stratigraphie International. XX. Congr. Geol. Intern. Mexico. Vol. III (Asie) Fasc. 9c.
  • PAPP, A. (1959) : Tertiâr (mit THENİUS, E.) I. Teil : Grundzüge regionaler Stratigraphie, Stuttgart.
  • PAREJAS, E. (1942) : Sandıklı, Dinar, Burdur, Isparta ve Eğridir bölgesinde yapılan jeolojik löveler hak. rapor. M.T.A. Rap. No. 1390 (neşredilmemiş), Ankara.
  • (1943) : Le volcanisme tertiaire au Sud d'Afyon Karahisar. C. R. Soc. Sci. Phys. Nat., Geneve.
  • PENCK, W. (1918) : Tektonische Grundzüge West-Kleinasiens. Stuttgart.
  • PHILIPPSON, A. (1918) : Kleinasien. Handbuch d. reg. Geol. II. Bd., 2. Abt. Heidelberg.
  • RONNER, F. (1956) : Hüdaihamamı termal kaynaklarına ve kaplıcalarına (Sandıklı-Afyonkarahisar) dair muvakkat rapor. M.T.A. Rap. No. 2493 (neşredilmemiş), Ankara.
  • STİLLE, H. (1940) : Einführung in den Bau Amerikas, Berlin.
  • (1924) : Grundfragen der vergleichenden Teknonik, Berlin.
  • TURNOVSKY, K. (1959) : Kleinasien; aus PAPP, A. WESTERVELD, J. (1957) : Phases of Neogene and Ouaternary Volcanism in Asia Minor. XX. Congr. Geol. Intern. Mexico. Sec. I. (I. Bd.).
  • WINKLER-HERMADEN, A. (1954) : Ergebnisse über zeitliche Gliederung und Ablauf jungtertiaerer tektonischer Vorgaenge u.s.w. In : XIX. Congr. Geol. Intern., Alger, Sect. XIII., Fasc. XIV.
  • (1960) : Zur Frage der Beziehungen zwischen Tektonik und Landformung. Geol. Rdsch., Bd. 50.
  • (1960) : Der Vergleich der obermiozaen-pliozaenen Schichtfolgen im Mediterranbereich mit jenen in den pannonisch-pontischen Gebieten.