SUNGU BELDESİ VE YAKIN ÇEVRESİNDE (MUŞ) SEL VE TAŞKINA DUYARLI ALANLARIN BELİRLENMESİ

ÖZETTürkiye’nin en büyük tarım alanlarından biri olan Muş ovasında sel ve taşkınlar önemli doğa kaynaklı problemlerden biridir. Muş ovasının orta bölümünde yer alan Sungu beldesi ve beldeye ait tarım alanları dönem dönem yaşanan bu sel ve taşkınlardan en fazla zarar gören bölümlerden biridir. Sel ve taşkınlardan olumsuz etkilenen bölgelerde yapılacak planlama çalışmalarında çevresel değişkenlerin etkisi altında, mekânsal olarak sel ve taşkınların nerede oluşabileceğini gösteren duyarlılık haritaları sel ve taşkınların zararlarını azaltmada önemli katkı sağlamaktadır. Bu haritalar, envanter haritaları ile birlikte sel ve taşkınların zararlarının azaltılması yönünde yapılan çalışmaların da başlangıç aşamasını oluşturur.Bu çalışmada Sungu beldesi ve yakın çevresine ait sel ve taşkın duyarlılık haritaları oluşturularak sel ve taşkına duyarlı alanların belirlenmesi amaçlanmıştır. Sungu beldesi ve yakın çevresine ait oluşturulan duyarlılık haritalarında yüksek ve çok yüksek taşkın duyarlılığına sahip alanların incelenen sahanın yaklaşık %54 lük bir bölümünü, yüksek ve çok yüksek sel duyarlılığına sahip alanların ise %14,6 bir bölümüne karşılık geldiği belirlenmiştir. Sel ve taşkın duyarlılığı yüksek – çok yüksek sahaların hem yerleşim hem de tarım alanı olarak kullanılıyor olması; gelecekte de yaşanacak muhtemel sel ve taşkınların Sungu ilçesi ve yakın çevresinde önemli sorunlara neden olmaması için sahaya ait daha büyük ölçekli (1/5000) taşkın risk haritalarının oluşturulması gerekir. Anahtar Kelimeler: Sel ve taşkınlar, duyarlılık haritaları, Sungu, Muş ABSTRACTFloods and overflows are one of the important natural problems in Muş Plain which is one of the largest agricultural lands in Turkey. Located in the middle section of Muş Plain, Sungu Town and agricultural lands of the municipality are one of the most damaged sections by these floods and overflows that occur in certain periods.Susceptibility maps indicate the place of possible floods and overflows under the impact of environmental variables. The use of these maps in planning studies to be conducted in the region affected adversely by floods and overflow brings significant contributions to minimize the damages of floods and overflows.These maps, along with inventory maps, constitute the initial stage of the studies that are conducted to minimize the damages of floods and overflows. This study aims to define areas susceptible to flood and overflows by means of forming flood and overflows susceptibility maps for Sungu town and its immediate environment. According to the susceptibility maps of Sungu town and its immediate environment, it was found that the areas with high or very high susceptibility to overflows constitute approximately 54% of the investigated area and those with high or very high susceptibility to flood constitute 14.6% of the investigated area. On account of the fact that areas with high or very high susceptibility to flood and overflows are used as residential or agricultural lands, larger scaled (1/5000) overflows risk maps should be designed for this area in order to prevent the damages of possible floods and overflows to Sungu Town and its immediate environment. Keywords: Flood and overflows, susceptibility maps, Sungu, Muş

Anahtar Kelimeler:

Sel ve taşkınlar, duyarlılık haritaları, Sungu, Muş

-

Floods and overflows are one of the important natural problems in Muş Plain which is one of the largest agricultural lands in Turkey. Located in the middle section of Muş Plain, Sungu Town and agricultural lands of the municipality are one of the most damaged sections by these floods and overflows that occur in certain periods. Susceptibility maps indicate the place of possible floods and overflows under the impact of environmental variables. The use of these maps in planning studies to be conducted in the region affected adversely by floods and overflow brings significant contributions to minimize the damages of floods and overflows. These maps, along with inventory maps, constitute the initial stage of the studies that are conducted to minimize the damages of floods and overflows. This study aims to define areas susceptible to flood and overflows by means of forming flood and overflows susceptibility maps for Sungu town and its immediate environment. According to the susceptibility maps of Sungu town and its immediate environment, it was found that the areas with high or very high susceptibility to overflows constitute approximately 54% of the investigated area and those with high or very high susceptibility to flood constitute 14.6% of the investigated area. On account of the fact that areas with high or very high susceptibility to flood and overflows are used as residential or agricultural lands, larger scaled (1/5000) overflows risk maps should be designed for this area in order to prevent the damages of possible floods and overflows to Sungu Town and its immediate environment

Keywords:

Flood and overflows, susceptibility maps, Sungu, Muş,

PDF

___

Campana, Nestor A., Carlos E.M. Tucci. (2001) Predicting floods from urban development scnearios: case study of the Diluvio Basin, Porto Alerge, Brazil. Urban Water, no.3
Viglione, A., Giovanni Battista C., Jürgen K.,Roos W., Marco B., ve Günter B., (2010) Quantifying space –time Dynamics of flood event types. Journal of Hydrology.
Kadıoğlu, M. (2012) Türkiye’de İklim Değişikliği Risk Yönetimi. Türkiye’nin İklim Değişikliği II. Ulusal Bildiriminin Hazırlanması Projesi Yayını.
Atalay İ. (1983) Muş Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojisi ve Toprak Coğrafyası. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No:24 İzmir
Akay O., Birinci V., Bulu A. (2009) Taşkın Alanlarının Planlanması ve Yönetimi II. Ulusal Taşkın Sempozyumu 22-24 Mart. Afyonkarahisar
Dağ, S. Bulut, F. (2012) Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanlı Heyelan Duyarlılık Haritalarının Hazırlanmasına Bir Örnek: Çayeli (Rize, KD Türkiye) jeoloji Mühendisliği dergisi 36 (1)
Dölek İ. (2008) Bolaman Çayı Havzasının (Ordu) Uygulamalı Jeomorfojik Etüdü (Basılmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul
Dölek İ. (2008) Muş'ta Yaşanan Sel ve Taşkınlara Neden Olan Doğal Faktörlerin Analizi. Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 28, Temmuz - 2013, S. 408-422 İstanbul – Issn:1303-2429 E-Issn 2147-7825
Efeoğlu A. Yeşil., Kimençe T. (2009) Avrupa Birliği Taşkın Risklerinin Değerlendirilmesi Ve Yönetimi Direktifi Ve Ülkemizdeki Çalışları. II. Ulusal Taşkın Sempozyumu 22-24 Mart 2010 Afyonkarahisar.
EM-DAT (2005) The OFDA/CRED İnternational Disaster Datbase – www.em-dat.net Universite Catholigue de Louvain-Brussels- Belgium
Gürgen G. (2004) Doğu Karadeniz Bölümü’nde Maksimum Yağışlar ve Taşkınlar Açısından Önemi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı 2
Görcelioğlu, E. (2003) Sel ve Çığ Kontrolü. İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi yayınları, İ.Ü. Yayın No: 4415 İstanbul
Görüm T. (2008) Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Heyelan Duyarlılık Analizi: Melen Boğazı ve Yakın Çevresi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul
Oğuzhan Y., Önsoy H., Aydoğan D., Koç M., Erdoğan İ. (2009) Doğu Karadeniz Bölgesinde Yaşanan Taşkın Olayları, Taşkın Koruma Tesisleri ve Bu Tesislere Yapılan Müdahaleler Ulusal Afyonkarahisar 81-90 Sempozyumu 22-24 Mart 2010
Özdemir H. (2010) Harran Çayı Havzasının (Balıkesir) CBS ve Uzaktan Algılama Yöntemleriyle Taşkın ve Heyelan Risk Analizi. (Basılmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul
Semadeni, D., Annette, C.H., Gilbert S. and Gustafsson L.G., (2008) The İmpacts Of Climate Cahange And Urbanisation On Drenage İn Helsinborg, Sweden: Suburban Stromwater. Journal of Hydrology.
Şen Z. (2009) Taşkın Afet ve Modern Hesaplama Yöntemleri. Su Vakfı Yayınları. İstanbul
Shi, P. J., Jing Z., Jing A.W., Yi G., and Guo-Y.Q., (2007) The effect of land use/cover on surface runoof in Shenzhen region, China. Catena
Sönmez, M. E. (2005). Muş Ovası ve Çevresinin Arazi Kullanımı. İstan bul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
Karabulut,M. Ersin K., Sandal K. ve Gürbüz M. (2007) 20 Kasım – 9 Aralık Mersin Sel Felaketleri: Meteorolojik ve Hidrolik Açıdan Bir İnceleme. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi. 10 no.1
Tekin, S. Çan, T. (2013) Coğrafi Bilgi sistemleri ve Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Teknikleri ile Kadrilli –Aslantaş (Osmaniye) Arasının heyelan duyarlılık Değerlendirilmesi. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 11-13 Kasım Ankara
Turoğlu, H., Özdemir H. (2005) Bartında Sel ve Taşkınlar Çantay Yayınları. İstanbul
Turoğlu, H. (2010) Tarihlerindeki Yağışların Silivri Selim Paşa Sahil Kuşağında Neden Olduğu Sel Ve Taşkınlar II. Ulusal Taşkın Sempozyumu. 22-24 Mart 2010 Afyonkarahisar
Xian, G. Mike, C. and Junstan S. (2007) Analysis Of Urban Devopment And İts Enviromental İmpact On The Tampa Bay Watershed. Journal of environmental Managemant,
Villarini G., James A. S., Francesco S. Bales J., Bates P.D., and Krajewski, F. (2009) Flood Frequency Analysis For Nonstationary Annualpeak Records İn An Urban Drainage Basin. Advances İn Water Resources.
Wheather H. And Evans E. (2009) Land use, Water management and future flood risk.