11953

BÜYÜK MENDERES HAVZASININ SICAKLIK, YAĞIŞ VE AKIM DEĞERLERİNDEKİ DEĞİŞİMLER VE EĞİLİMLER

Bu çalışma Türkiye’nin batısında bulunan Büyük Menderes Havzasında sıcaklık, yağış ve akım değerlerinde yıllar içinde gözlemlenen değişimler ve eğilimleri saptamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla havzada yer alan Uşak, Afyon, Denizli ve Aydın büyük klima istasyonlarına ait sıcaklık ve yağış verileri ile Büyük Menderes Nehri, Kestel Deresi (Kızılca) ve Çine Çayı (Kayırlı)’na ait akım değerleri incelemeye alınmıştır. Sıcaklık, yağış ve akım istasyonlarının zaman dizilerindeki uzun süreli değişim ve eğilimlerin istatistiksel önemini test etmede parametrik olmayan Mann-Kendall sıra ilişki katsayısından yararlanılmıştır. Mann-Kendall sınamasının sonuçları, incelenen istasyonlarda sıcaklıklarda istatistiksel olarak anlamlı bir artış olduğunu, buna karşılık yağışta Afyon’da azalma olurken, Denizli, Aydın ve Uşak’ta artış eğilimi olmakla birlikte istatistiksel olarak anlamlı olmadığını göstermiştir. Yağışlarda son yıllarda gözlemlenen pozitif sapmalara paralel olarak akım değerlerinde de son 20 yıllık periyodda bir artış olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Büyük Menderes, sıcaklık, yağış, akım değişmeleri

-

The main aim of this study to reveal long-term changes and trends in the time series of temperature, precipitation and stream-flow of Büyük Menderes River Basin. According for this purpose, temperature and precipitation series of Uşak, Afyon, Denizli and Aydın and stream-flow series of Kestel and Çine creeks is evaluated. Nonparametric Mann-Kendall statistical test results showed an increasing trend of the temperature. The long-term trend of annual precipitation demonstrated a decreasing trend in Afyon, an increasing trend in Denizli, Aydın, Uşak; however, it was not found to be statistically significant. The stream-flow of Kestel and Çine creeks showed an increasing trend in the last 20 years, but it was not found to be statistically significant

Keywords:

Büyük Menderes, temperature, precipitation, stream-flow variations,

PDF

___

Bahadır, M. (2011). “Kızılırmak Nehri Akım Değişmelerinin İstatistiksel Analizi”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/3, 1339-1356.
Durdu, Ö. F. (2010). “Effects of climate change on water resources of the Büyük Menderes river basin, western Turkey”, Turk J. Agric For, 34, 319-332, TÜBİTAK.
Erlat, E. (1999). “İzmir’de Maksimum Sıcaklıklar ve Sıcak Dalgaları”, Ege Coğrafya Dergisi, 10, 125-148.
Erlat, E. ve Yavaşlı, D.D. (2009). “Ege Bölgesi’nde Tropikal Gün ve Yaz Günü Sayılarındaki Değişim ve Eğilimler”, Ege Coğrafya Dergisi, 18 (1-2), 1-15.
Göney, S. (1973). “Büyük Menderes Deltası”, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 18/19, 339-354.
Göney, S. (1975). “Büyük Menderes Bölgesi”, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 11.
Kahya, E. ve Kalaycı, S. (2004). “Trend Analysis of Streamflow in Turkey”, Journal of Hydrology, 289, 128-144.
Koçman, A., Işık, Ş. ve Mutluer, M. (1996). “Ege Ovalarında Yağış Değişkenliği ve Kuraklık Sorunu”, Ege Coğrafya Dergisi, 8, 25-36.
Koçman, A. ve Sütgibi, S. (2012). “Doğal Çevre Bileşenleri Bağlamında Gediz Nehri Havzasının Hidrografik/Hidrolojik Özellikleri, Sorunlar ve Öneriler”, Doğu Coğrafya Dergisi, 28, 155-174.
Ölgen, K. (2010). “Türkiye’de Yıllık ve Mevsimsel Yağış Değişkenliğinin Alansal Dağılım”, Ege Coğrafya Dergisi, 19(1), 85-95.
Özkul, S., Fıstıkoğlu, O. ve Harmancıoğlu, N. (2008). “İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisinin Büyük Menderes ve Gediz Havzaları Örneğinde Değerlendirilmesi”, TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi, Bildiriler Kitabı, 309-322.
Ramos, M.C. (2001). “Rainfall distribution patterns and their change over time in a Mediterranean area”, Theoretical and Applied Climatology, 69, 163-170.
Türkeş, M. (1998). “Influence of geopotential heights, cyclone frequency and Southern Oscillation on rainfall variations in Turkey”, International Journal of Climatology, 18, 649-680.
Türkeş, M. (2001). “Hava, İklim, Şiddetli Hava Olayları ve Küresel Isınma”, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 2000 Yılı Seminerleri, teknik Sunumlar, Seminer Dizisi:1:187-205, Ankara.
Türkeş, M. (2003). “Spatial and temporal variations in precipitation and aridity index series of Turkey”, In Mediterranean ClimateVariability and Trends, Hans-Jürgen Bolle, (ed.), Regional Climate Studies. Springer Verlag, Heidelber, 181-213.
Türkeş, M., Koç, T. ve Sarış, F. (2007). “Türkiye’nin Yağış Toplamı ve Yoğunluğu Dizilerindeki Değişikliklerin ve Eğilimlerin Zamansal ve Alansal Çözümlemesi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 5(1), 57-73.
Türkeş, M. ve Deniz, Z.A. (2011). “Güney Marmara Bölümü’nün (Kuzey Batı Anadolu) Klimatolojisi ile Yağış ve Akım Dizelerinde Gözlenen Değişimler ve Eğilimler”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8/1, 1579-1600.
Türkeş, M., Şen, Ö.L., Kurnaz, L., Madra, Ö. ve Şahin, M. (2013). “İklim Değişikliğinde Son Gelişmeler :IPCC 2013 Raporu”, İstanbul Politikalar Merkezi, Sabancı Üniversitesi.
Ünal, Y. ve Önol, B. (2011). “SRES A1B Senaryosu Altında 2010-2040 Yılları arası Türkiye İklim Projeksiyonları”, 5th Atmospheric Science Symposium, 27-29 April 2011, Istanbul Technical University, Proceedings, 161-172.
Büyük Menderes Havza Atlası, (2012). Yaşayan Nehirler Yaşayan Ege Projesi, S Basım Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.