ŞEYHÜLİSLAM YAHYA DİVANI’NDA UYKU KAVRAMININ KULLANIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Uykuya antik çağlardan beri büyük önem verilmiştir. Uyku, insan hayatının üçte birini oluşturmaktadır. Bir insanın yaşaması için uyku vazgeçilmez bir ihtiyaçtır. Uyku, insan davranışlarını, psikolojisini ve sağlığını etkileyen önemli bir süreçtir. Türk edebiyatı ve halk biliminde uyku kavramının çeşitli kullanımlarına rastlanmaktadır. Edebi eserlerde uyku-uykusuzluk halinin en çok âşık–sevgili ilişkisinde ele alındığı görülmektedir. Uykunun âşık için ayrı, sevgili için ayrı anlam ifade ettiği belirlenmiştir. Bununla birlikte uyku çeşitli anlamlarıyla din ve tasavvuf alanında kullanılmıştır. Beşerin dünya hayatında uykuda olduğunu gösteren gaflet uykusu, ölüm karşılığında kullanılan ebedî uyku ve ecel uykusu gibi uykunun çeşitli kullanımları vardır. Bu sebeple kültürümüzde uyku küçük ölüm olarak nitelendirilmektedir. Şiirlerde ise naz uykusu, seher uykusu, tavşan uykusu gibi uyku türleri kullanılmıştır. Dolayısıyla Divan edebiyatında uyku kavramının kullanılması söz konusudur. 17. yüzyılın büyük şairlerinden biri olan Şeyhülislam Yahya’nın Divan’ında uyku kavramının âşık-sevgili bağlamında kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmada Şeyhülislam Yahya Divanı’nda uyku kavramının kullanımı ve özellikleri üzerine bir inceleme yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Şeyhülislam Yahya Divanı, Uyku

PDF

___

Duvarcı, Ayşe (2012). “Uyku Folkloru”. Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri: 495-512.
Özerol, Nazmi (2013). “Klasik Şiirde Uyku”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi I.Cilt :77-98.
Özdemir, Mehmet (2017). Ahmed Paşa Divan’ında Uyku Kavramının Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme. I. Uluslararası İpekyolu Akademik Çalışmaları Sempozyumu. Bildiri Tam Metin Kitabı: 606-614.
Özdemir, Mehmet (2017). Necati Beg Divan’ında Uyku Kavramının Kullanımı Üzerine Bir İnceleme. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi-Journal of Turkish Researches Institute TAED-60: 113-138.
Pala, İskender (1989). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. C. 2. Ankara. Kültür Bakanlığı yayınları. 69.
Şeyhülislâm Yahyâ, Dîvân. hzl.Hasan Kavruk. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10655,seyhulislamyahyadivanihasankavrukpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 12.02.2019).
Tural, Sadık (2004). “Hâb”. Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü. C. 3. Ankara. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. 137-138.
Uludağ, Süleyman (2001). “Hâb”. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul. Kabalcı Yayınevi. 150.
Yaltkaya, Korkut (1995). Beynin ve Yaşamın Gizemleri. İstanbul. Altın Kitaplar Yayınevi.
Çağrıcı, Mustafa (2012). “Uyku”. Islam Ansiklopedisi. C. 42. https://islamansiklopedisi.org.tr/uyku#1 (Erişim Tarihi: 15.02.2019).