RECÂÎ-ZÂDE AHMED CEVDET’İN TARİH MANZUMELERİ

Klasik Türk edebiyatında tarih düşürme, “ebced hesabı” çerçevesinde bir olayın tarihini şiir vasıtasıyla kayıt altına almak amacıyla başvurulan bir sanattır. Bir başka ifadeyle ebced hesabına tekabül eden sayıları esas alarak herhangi bir olayın tarihini bir veya birden çok kelime, mısra veya beyit hâlinde verecek şekilde harflerin her birinin sayı değerlerinin toplanması sonucunda meydana getirilen bir hesap sistemidir. Klasik Türk edebiyatı şairleri doğum, ölüm, evlenme, savaş, barış, sünnet, sakal bırakma, yangın, deprem, mansıb ve tayin durumları, zaferler, fetihler, mimarî yapıların tamiri veya inşası gibi hayatın her alanındaki konularda bu sanata başvurmuşlardır. Bu yönüyle tarih manzumeleri, Klasik Türk edebiyatına yöneltilen “halktan kopuk olma, gerçek hayattan tamamen soyutlanmış olma, sadece saray çevresinde gelişme imkânı bulma” iddialarının aksine gerçek hayattan izler taşımakta ve bahsettikleri konular bakımından yazıldığı dönemin sosyo-kültürel yapısını gözler önüne sermektedir. Bu makalede, 19. yüzyıl şairlerinden olan ve genç yaşta hayatını kaybeden Recâî-zâde Ahmed Cevdet ve eserleri hakkında bilgi verilip Dîvânçe’sindeki tarih manzumelerinin transkripli metni hazırlanarak şekil ve muhteva yönünden incelemesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Recâî-zâde Ahmed Cevdet, Dîvânçe, Tarih Manzumesi

PDF

___

Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (1994). Zînetü’l-Mecâlis, Ankara: THK Matbaası.
Abdülkadiroğlu, Abdülkerim; Sarı, Mehmet (1998). Nevâdirü’l-Asâr fî Mütâlaa’ti’l-Eş’âr, Ankara: Anıl Matbaası.
Abdülkerim, Abdülkadiroğlu; Sarı, Mehmet (2009). “Külliyât-ı Recâî-zâde Ahmed
Cevdet (Nevâdirü’l-âsâr, Zînetü’l-Mecâlis, Dîvânçe”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 39, s. 323-333.
Ahmed Cevdet. Dîvânçe, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY No: 807.
Ahmed Cevdet. Dîvânçe, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY No: 2847.
Ahmed Cevdet. Dîvânçe, Millet Kütüphanesi Ali Emiri No: 84.
Ahmed Cevdet. Dîvânçe, Millet Kütüphanesi Ali Emiri No: 85.
Canım, Rıdvan (2010). Divan Edebiyatında Türler, Ankara: Grafiker Yayınları.
Çiftçi, Ömer (2017). (e-kitap). Fatin Tezkiresi (Hâtimetü’l-Eşâr). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0
Demirel, Şener (2008). “Antepli Aynî Divanı’ndaki Tarih Manzumeleri Üzerine Bir İnceleme” Turkish Studies, Cilt 3, Ankara, s. 372-398.
Karabey, Turgut (2011). Tarih Düşürme, DİA, C. 40, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Şemseddin Sami (1996). Kâmûsu’l-A’lâm, Cilt 3, Ankara: Kaşgar Neşriyat.
Üstüner, Kaplan (2014). “Silahşor İbrahim Yaver’in Tarih Manzumeleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt:7 Sayı: 34.
Yekbaş, Hakan (2014). “Cevdet, Recâî-zâde Ahmed Cevdet”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS). http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cevdet-recaizade-ahmed
Yörür, Ali (2021). “Recâî-zâde Ahmed Cevdet ve Dîvânçe’si”, TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, Cilt: 13/Kış Sayı: 49.
Yörür, Ali (2021). “Recâî-zâde Ahmed Cevdet’in Ali Paşa’ya Sunduğu Bahâriyye’si”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 22.