DİVAN ŞİİRİNDE KAPLICA REDİFLİ GAZELLER

Sözlüklerde genel olarak “ılıca” ve “germâbe” karşılıklarıyla yer alan kaplıcalar, yer altından çıkan sıcak ve mineralli suların tedavi ve yıkanma amacıyla kullanıldığı yapılardır. Hamamlardan farklı olarak tedavi özelliğinin ön plana çıktığı kaplıcalar, Osmanlı toplum hayatında önemli yere sahiptir. Kaplıcalar bu dönem edebiyatında da türlü ilgilerle gerek seyahatname, şehrengiz gibi türlerde gerekse divanlardaki şiirlerde söz konusu edilmiştir. Şairler, kaplıcayı redif olarak belirledikleri gazeller de kaleme almışlardır. Taranan divanlarda XV. yüzyıl şairlerinden Necâtî ile Sehî, XVI. yüzyıldan Nev’î ve XVII. yüzyıldan Vahyî’nin birer kaplıca redifli gazeli tespit edilmiştir. Bu yazıda redifi kaplıca olan şiirler incelenerek kaplıcaların şiirde hangi özellikleriyle yer aldığı, hangi hayal ve benzetme unsurlarıyla ilişkilendirilerek kullanıldığı gibi sorulara cevap aranacaktır. Ayrıca şairlerin bu şiirlerde ortak ifade ve unsurlardan yararlanıp yararlanmadığı da incelenecektir. Böylece toplumsal hayata ait bir unsur olarak kaplıcaların şiire nasıl yansıdığı ortaya konmaya çalışılacaktır. Anahtar kelimeler: Divan şiiri, gazel, redif, kaplıca.

Anahtar Kelimeler:

Divan şiiri, Gazel, Redif, Kaplıca

PDF

___

Ahmet Vefik Paşa (2000). Lehce-i Osmânî. hzl. Recep Toparlı. Ankara: TDK Yay.
Avşar, Ziya (hzl.) (2017). Revânî Dîvânı. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56143,revani-divanipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 23.10.2019]
Batislam, Dilek (2013). “Divan Şiirinde Su ve Suyla İlgili Unsurlar”. Geleneksel Türk Sanatında ve Edebiyatımızda Su. ed. Nurettin Demir. Ankara: ASKİ Genel Müdürlüğü Yay.
Çelik, Bayram (2014). “Necati’nin Redifi Yer Ve Şahıs İsmi Olan Gazellerinde Tasvir Unsurları”. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si 16 (Özel Sayı II): 92-99.
Devellioğlu, Ferit (2001). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
Demirel, Şener (hzl.) (2017). 16. Yüzyıl Şairlerinden Mânî Dîvân ve Şehr-engîz-i Bursa.
https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55755,divan-ve-sehr-engiz-i-bursapdf.pdf?0 [erişim tarihi: 26.07.2019]
İsen, Mustafa, H. Burmaoğlu (hzl.) (2011). Bursa Şehrengizi Lâmi’î Çelebi. Bursa: Bursa Kültür A.Ş. Yayıncılık.
Karakaya, Enis (2001). “Kaplıca”. DİA 24: 351-353.
Karataş, Ali İhsan (2008). “Bursa Suları ve Su Vakıfları”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 17(2): 379-417.
Kurşun, Zekeriya, S. A. Kahraman, Y. Dağlı (hzl.). (1999). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi. C. 2. İstanbul: YKY.
Muallim Nâcî (2009). Lügat-i Nâcî. hzl. Ahmet Kartal. Ankara: TDK Yay.
Mütercim Âsım Efendi (2009). Burhân-ı Katı. hzl. M. Öztürk ve D. Örs. Ankara: TDK Yay.
Sefercioğlu, Nejat (2001). Nev’î Dîvânı’nın Tahlili. Ankara: Akçağ Yay.
Tarlan, Ali Nihat (hzl.) (1992). Necatî Beg Divanı. Ankara: Akçağ Yay.
Tulum, Mertol, M. Ali Tanyeri (hzl.) (1977). Nev’î Divan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Onay, Ahmet Talât (2009). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. hzl. Cemal Kurnaz. İstanbul: H Yay.
Özer, Nurten (1992). “Türkiye Kaplıcalarının Tarihçesine Kısa Bir Bakış” I. Türk Tıp Tarihi Kongresi Kongreye Sunulan Bildiriler. Ankara: TTK Yay. 271-276.
Özkan, Ömer (2007). Divan Şiirinin Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı. İstanbul: Kitabevi Yay.
Pala, İskender (2009). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yay.
Redhouse, James W. (2016). Müntahabât-ı Lügât-i Osmâniyye. hzl. R. Toparlı, B. Eyövge Yılmaz, Y. Yılmaz. Ankara: TDK Yay.
Şemseddin Sami (2015). Kamus-ı Türkî. hzl. Paşa Yavuzarslan. Ankara: TDK Yay.
Taş, Hakan (hzl.) (2017) Vahyî Divanı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55745,vahyi-divanipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 27.05.2019]
Yekbaş, Hakan (hzl.) (2010). Sehî Bey Divânı. İstanbul: Kitabevi.