1923-1946 Döneminde Türkiye’de Uygulanan İktisat Politikalarının Kuşatıcı ve Dışlayıcı Kurumlar Çerçevesinde Analizi

Daron Acemoğlu ve James Robinson, yazdıkları “Ulusların Düşüşü” adlı kitapta kalkınma iktisadının meşhur sorusu olan “neden bazı ülkeler zenginken bazıları fakir” sorusuna cevap ararken, zengin ve fakir toplumlarının tarihini uzun bir perspektife analiz ederler. Onlara göre tarihteki küçük kırılmalar bazı toplumların zengin, bazılarının zengin olmasıyla sonuçlanmıştır. Bazı toplumlar dışlayıcı kurumlar inşa ederken bazıları kuşatıcı kurumlar inşa etmiştir. Kuşatıcı kurumlar daha çok liberal, insan doğasına uygun ve serbest piyasa anlayışıyla uyumlu uygulamalarken, dışlayıcı kurumlar daha çok otoriter yönetim anlayışı temeline oturur. Bu teorinin ışığında Türkiye’de, aynı zamanda yeni devletin kuruluş yılları olarak adlandırılabilecek, 19231947 dönemi analiz edildiğinde inşa edilen kurumlar daha çok dışlayıcıdır. Çalışmanın bu tezini güçlendirmek için sözü geçen dönemde İzmir İktisat Kongresi, Milli Korunma Kanunu, Varlık Vergisi, Toprak Mahsulleri Vergisi, %25 Kararı, 452 sayılı karar, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu gibi uygulamaların nasıl dışlayıcı kurumlar inşa ettiği ifade edilecektir. İzmir İktisat Kongresi gibi oldukça “kuşatıcı” bir başlangıç, özellikle 1930’ların sonlarından itibaren yerini tamamen “dışlayıcı” uygulamalara bırakmıştır. Bu dönemde uygulanan politikalar yüzünden 1942 yılının başından itibaren ekmek karne ile dağıtılmaya başlanmıştır

Anahtar Kelimeler:

Kuşatıcı ve dışlayıcı kurumlar, Türkiye ekonomisi, iktisat politikası

Daron Acemoglu and James Robinson make a long historical analysis of rich and poor countries in their book named “Why Nations Fail” when they are trying to answer the famous question of development economics which is “why are some countries rich and others poor”. Small fractures has ensued some countries rich and others poor in their history in which some countries have built inclusive institutions and others exclusive institutions. Inclusive institutions are liberal, suitable for human nature and compatible with free market, while exclusive institutions are on the foundation more authoritarian management style. When we apply this theory to the foundation years of Turkey between 1923 and 1947, we see that the institutions are mostly exclusive. We state that how institutions were established such as İzmir Economic Congress, National Protection Law, Property Tax, Agricultural Produce Tax, The Decision of 25%, The Taxation Of Grain Production to make stronger the argument of the study. İzmir Economic Congress is a quite inclusive beginning; however during the second half of 1930s and 1947, it was replaced with the exclusive institutions. Consequently, bread started to distribute with tickets in 1942 due to the policies

Keywords:

inclusive and exclusive institutions, Turkish economy, economic policy,

PDF

___

Akman, Ş. T., & Solak Akman, İ. (2011). II. Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Hububat Üreti- minin Vergilendirilmesi. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi. 1(2), 73–91.
Aktar, A. (2012). Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politikaları. İstanbul: İletişim Yayınları (11. Baskı).
Barutçu, F. A. (1977). Siyasal Anılar 1939-1954. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Bülbül, İ. (2006). İkinci Dünya Savaşı’nın Türkiye’de Sosyal Hayata Olumsuz Yansımaları. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları. 5(9), 1-51.
Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi (1900-1960). Ankara: İmge Kitabevi.
Çomaklı, Ş. E., Koç, F., & Yıldırım, K. E. (2012). Türk Vergi Hukuku Tarihinde Tartışılan Bir Vergi: Toprak Mahsulleri Vergisi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi. 4(2), 61-70.
Dokuyan, S. (2013). İkinci Dünya Savaşı Sırasında Yaşanan Gıda Sıkıntısı ve Ekmek Karnesi Uygulaması. Turkish Studies. 8(5), 193-210.
Düstur, Milli Korunma Kanunu, 26.1.1940, Tertip: 3, C. 21, S. 274.
İnci, İ. (2012). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Varlık Vergisi Uygulaması. CBÜ Sos- yal Bilimler Dergisi. 10(2), 272-290.
İnci, İ. (2009). 1923-1960 Döneminde Türkiye’de Tarım Faaliyetleri Üzerinden Alınan Vergi- ler. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi. 11(1), 109-130.
Kepenek, Y. (2012). Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Koç, İ. C. (2000). İzmir İktisat Kongresi’nin Türk Ekonomisinin Oluşumuna Etkileri. Atatürk Dergisi. 3(1), 145-167.
Metintaş, M. Y., & Kayıran, M. (2008). Refik Saydam Hükümetleri Döneminde Türkiye’nin Ekonomi Politikası (1939-1942). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Der- gisi, 9(2), 155-184.
Öymen, A. (2003). Bir Dönem Bir Çocuk. İstanbul: Doğan Kitap.
Özer, S. (2011). II. Dünya Savaşı Yıllarında Uygulamaya Konulan Toprak Mahsulleri Vergisi ve Köylü Üzerindeki Etkisi. Tarihin Peşinde. 5, 215-234.
Öztürk, İ. M. (2013). İkinci Dünya Savaşı Türkiye’sinde Olağanüstü Ekonomik Kararlar: Milli Korunma Kanunu ve Varlık Vergisi. Tarih Araştırmaları Dergisi. 32(54), 135-166.
Robinson, A. D., & Acemoglu, R. (2012). Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity and Poverty. Londra: Nueva York.
Robinson, A. D., & Acemoglu, R. (2013). Ulusların Düşüşü: Güç, Zenginlik ve Yoksulluğun Köken- leri (çev: F. R. Velioğlu) İstanbul: Doğan Kitap.
Şener, S. (2004). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Tarım Politikası Arayışları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 7, 73-92.
Tezel, Y. S. (2002). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi İstanbul: Yurt Yayınevi. (5. Baskı).