Ergenlerde Saldırganlığın Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, ergenlerin saldırganlık düzeylerini cinsiyet, yaş, algılanan çevre güvenliği, kişilik özellikleri, algılanan ana-baba tutumu ve akran ilişkileri değişkenlerine göre incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada amaçlı örnekleme tekniği kullanılmış, çalışmaya 461 lise öğrencisi katılmıştır. Katılımcıların 202’si kız (%43.8), 259’u (%56.2) erkektir; yaş ortalamaları 15.69’dur (SD= 1.20). Araştırma verileri “Kişisel Bilgi Formu”, “Saldırganlık Ölçeği”, “Çevre Güvenlik Ölçeği”, “Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi”, “Ana Baba Tutum Ölçeği” ve “Akran İlişkileri Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada değişkenler arasındaki ilişkileri tespit edebilmek için korelasyon, t-testi ve çoklu doğrusal regresyon analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda saldırganlığın alt boyutları ile cinsiyet, yaş, algılanan çevre güvenliği, kişilik özellikleri, algılanan ana baba tutumları ve akran ilişkileri arasında farklı düzeylerde ilişkiler olduğu ortaya çıkmıştır. Yapılan regresyon analizi sonucunda kişilik özelliklerinin uyumluluk, nevrotiklik ve deneyime açıklık boyutları, akran ilişkilerinin sadakat ve kendini açma boyutları ile ana algılanan ana baba tutumlarının kabul/ilgi ve psikolojik özerklik boyutlarının birlikte saldırganlığın anlamlı birer yordayıcısı oldukları tespit edilmiştir. Adı geçen değişkenler birlikte toplam varyansın %31’ini açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ergenlik, saldırganlık, kişilik özellikleri, ana baba tutumları

Investigation of Aggression in terms of Various Variables in Adolescence

The aim of this study is to examine the aggression levels of adolescents according to sex, age, perceived environmental safety, personality traits, perceived parental attitudes and peer relationships. The research was performed in by using the relational survey method. 461 high school students participated in the study; 202 of the participants were female (43.8%), 259 (56.2%) were male; the mean age was 15.69 (SD=1.20). The research data were collected by using "Personal Information Form", "Aggression Questionnaire", "Sense of Safety Scale", "Adjective Based Personality Test", "Parental Attitude Scale" and "Peer Relationship Scale". Correlation, t-test and multiple linear regression analyzes were performed to determine the relationships between the variables in the study. As a result of the analyzes, it was found that the subscales of aggression were related to sex, age, perceived environmental security, personality traits, perceived parental attitudes and peer relationships at different levels. As a result of the regression analysis, it was determined that personality traits of agreeableness, neuroticism, extroversion and openness dimensions, peer relations' loyalty and self-disclosure dimensions, and parental attitudes of acceptance/interest and psychological autonomy were significant predictors of aggression. The mentioned variables together explain for 31% of the total variance.

PDF

___

Friedmann, T., Dunlap, J. C. & Goodwin, S. F. (Eds.) (2011). Advances in genetics, volume 75. San Diego: Academic Press.
Avcı, A. (2010). Eğitimde şiddet olgusu lise öğrencilerinde şiddet, saldırganlık ve ahlaki tutum ilişkisi küçükçekmece ilçesi örneği (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Bacanlı, H., İlhan, T., & Aslan, S. (2009). Beş Faktör Kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi: SDKT. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
Buss, A. H. & Perry, M. (1992). The Aggression Questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 63(3), 452-459.
Balcıoğlu, İ. (2000). Şiddetin doğal ve toplumsal kaynakları, biyolojik, sosyolojik, psikolojik açıdan şiddet. İstanbul: Yüce Yayımcılık.
Bandura, A. (1971). Social learning theory. New York: General Learning Press.
Bandura, A. (2016). Moral disengagement: How people do harm and live with themselves. New York: Worth Poblishers.
Başaran, C. (2008). Çeşitli tür liselerde öğrenim gören öğrencilerin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Blonigen, D., M. & Krueger, R. F. (2006). Human quantitative genetics of aggression. In R. J. Nelson (Ed.), Biology of agression (pp. 20-37). Oxford: Oxford University Press.
Lorenz, K. (1963/2002). On agression. London: Routledge.
Burger, J. M. (2006). Kişilik (Çev: İ. D. Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
Can, S. (2002). “Aggression Questionnaire” adlı ölçeğin Türk popülasyonunda geçerlilik ve güvenilirlik çalışması (Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Genel Kurmay Başkanlığı, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, İstanbul.
Çetinkaya Yıldız, E. & Hatipoğlu Sümer, Z. (2010). Saldırgan davranışlarını yordamada çevresel risk, çevresel güvenlik ve okul iklimi algısı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 4(34), 161-173.
Dervent, F., Arslanoğlu, E. & Şenel, Ö. (2010). Lise öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri ve sportif aktivitelere katılımla ilişkisi (İstanbul ili örneği). Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 521-533.
Efilti, E. (2006). Ortaöğretim kurumlarında okuyan öğrencilerin saldırganlık, denetim odağı ve kişilik özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Erdemir, N. (2012). Farklı tür liselerde öğrenim gören öğrencilerin internet kullanım durumları ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Gaziantep ili örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
Filiz, A. (2009). Farklı lise türlerindeki öğrencilerin empatik eğilimleri ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi (Kartal ilçesi örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Freud, S. (1966). New introductory lectures on psycho-analysis (Trans. & Eds. J. Strachey). New York: W.W. Norton & Company.
Geen, R. G. (1998). Processes and personal variables in affective aggression. In R. G. Geen & E. Donnerstein (Eds.). Human aggression theories, research, and implications for social policy (pp. 1-21). San Diego: Academic Press.
Gökbüzoğlu, B. (2008). Ergenlerin saldırganlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Goldberg, L.R. (1990). An alternative “description of personality”: The big-five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1216-1229.
Goldstein, A. P. (1994). The ecology of aggression. New York: Plenum Press.
Günaydın, S. (2008). Ortaöğretim kurumları öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin aile ortamı ve benlik imgesi ile ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Gündoğdu, R. (2010). 9. Sınıf ögrencilerinin çatışma çözme, öfke ve saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (3), 257-276.
Hall, G. S. (1904). Adolescence: Its psychology and its relation to physiology, anthropology, sociology, sex, crime, religion, and education (Vols. I & II). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. https://ia801400.us.archive.org/22/items/adolescenceitsps002hall/adolescenceitsps002hall.pdf. Erişim tarihi: 20.03.2018.
Johnson, B. & Cristensen, L. (2014). Educational research: Qualitative, quantitative, and mixed approaches. California: Sage Publications.
Jones, S. E., Miller, J. D. & Lynam, D. R. (2011). Personality, antisocial behavior, and aggression: A meta-analytic review. Journal of Criminal Justice, 39, 329–337.
Kaner, S. (2000). Akran ilişkileri ölçeği ve akran sapması ölçeği geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 33(1-2), 67-75.
Kurnaz, A. & Kapçı, E. G. (2013). Saldırganlık ve akran mağduriyetinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 317-342.
Karriker-Jaffe, K. J., Foshee, V. A., Ennett S. T. & Suchindran, C. (2013). Associations of neighborhood and family factors with trajectories of physical and social aggression during adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 42, 861–877.
Kılıç, E. & Murat, M. (2012). Genel lise 9. sınıf öğrencilerinin bazı değişkenlere ve sürekli kaygı düzeylerine göre saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 835 -853.
Kulaksızoğlu, A. (1999). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kurtoğlu, E. (2009). Lise öğrencilerinde gözlenen saldırganlık düzeylerinin otomatik düşünceler, cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Lamborn, S. D., Mounts, N. S., Steinberg, L. & Dornbusch, S. M. (1991). Patterns of competence and adjustment among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent, and neglectful families. Child Development, 62(5), 1049-1065.
Rizzuto, A. M., Meissner, S. J. & Buie, D. H. (2004). The Dynamics of human aggression: Theoretical foundation, clinical applications. New York: Routledge.
Maxson. S. C. & Canastar. A. (2006). Genetic aspects of aggressions in nonhuman animals. In R. J. Nelson (Ed.), Biology of agression (pp. 3-19). Oxford: Oxford University Press.
McCrae; R. R., & Costa, P. T. (1997). Personality trait structure as a human universal. American Psychologist, 52(5), 509-516.
Multisite Violence Prevention Project (2004). Description of measures: Targeted student survey. Available from the Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Injury Prevention and Control, Atlanta, GA. (Unpublished)
Nelson. R. J. (Ed.) (2006). Biology of agression. Oxford: Oxford University Press.
Orpinas, P., Murray, N. & Kelder, S. (1999). Parental influences on students' aggressive behaviors and weapon carrying. Health Education & Behavior 26(6), 774-787.
Özdemir, Y., Vazsonyi, A., Çok, F. (2013), Parenting processes and aggression: The role of self-control among Turkish adolescents. Journal of Adolescence, 36, 65–77.
Öztürk, N. (2008). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Pekince, H. (2012). Ergenlerin saldırganlık düzeyleri ile sosyal aktivitelere katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Ümit, N. (2010). Ergenlerin duygusal zekaları ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Scharf, S.C. (2000). Gender differences in adolescent aggression: an analysis of instrumentality vs. expressiveness (Unpublished doctoral thesis). Michigan University, Michigan.
Steinberg, L. (2007). Ergenlik (Çev. Ed.: F. Çok). Ankara: İmge Kitabevi.
Tremblay, B. F. & Ewart, L. A. (2005). The Buss and Perry Aggression Questionnaire and its relations to values, the Big Five, provoking hypothetical situations, alcohol consumption patterns, and alcohol expectancies. Personality and Individual Differences, 38, 337-346.
Tuzgöl, M. (2000). Ana-baba tutumları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2(14), 39-48.
Uğur, E. ve Murat, M. (2014). Lise öğrencilerinin kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaları ve saldırganlık tepkileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences 13(2), 525-543.
Yalçın, İ. (2007). Ailelerinden algıladıkları destek düzeyleri farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 209-220.
Yanowitch, R. & Coccaro, E. F. (2011). The neurochemistry of human aggression. In T. J. Friedmann. C. Dunlap & S. F. Goodwin (Eds.), Advances in genetics, volume 75 (pp. 83-119). San Diego: Academic Press.
Yavuzer, H. (1987). Çocuk ve suç (Çocuğu suça iten sebepler ve suçlu çocukları yeniden eğitimi). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yavuzer, Y. (2013). Ergenlerde saldırganlık ve sosyometrik popülerlik arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 767-780.
Yavuzer, Y. & Karataş, Z. (2012). Ergenlerde otomatik düşünceler ile fiziksel saldırganlık arasındaki ilişkide öfkenin aracı rolü .Türk Psikiyatri Dergisi, 23, 1-7.
Yeğen, B. (2008). Orta öğretim öğrencilerinin sosyal uyum düzeyleri ile saldırganlık tepkileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Kadıköy İlçesi Örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Yıldız, E. & Erci, B. (2011). Anne baba tutumları ile adölesan saldırganlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3): 6-11.
Yılmaz, A. (2000). Anne-baba tutum ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 7(3), 160- 172.
Yılmaz, İ. (2008). Endüstri Meslek Lisesi öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çok boyutlu olarak incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Yörükoğlu, A. (1987). Gençlik çağı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.