Mehmet Sabir ÇEVİK

Okul Yönetiminde Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Nitel Bir Araştırma

Bu araştırmanın amacı anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan okul müdürlerinin yönetimde karşılaştıkları sorunları belirlemek ve bu sorunlara yönelik okul müdürlerinin geliştirdikleri çözüm önerilerini ortaya çıkarmaktır. Araştırma, tarama modelinde ve durum çalışması biçiminde desenlenmiş nitel bir araştırmadır. Araştırmanın çalışma grubunu maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle seçilen ve 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Siirt il merkezinde anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise devlet okullarında görev yapan 12 okul müdürü oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak betimsel analiz ve içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmaya göre okul müdürlerinin “öğretmenlerin görevlerini önemsememesi ve savsaklaması, öğretmen dışı personelin yeterli donanıma sahip olmaması, öğrencilerin sınıf ve okul kurallarına uymaması, velilerin önyargılı ve suçlayıcı tavır sergilemesi ve okullara yeterince ödenek aktarılmaması” gibi konularda sorun yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Okul müdürlerinin bu temel sorunlara ilişkin olarak “performans ve kariyer odaklı ücret sisteminin kurulması, temizlik işlerinin hizmet alımı yoluyla yapılması, veli ev ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi, velilere yönelik rehberlik ve eğitim faaliyetlerinin yapılması ve her okulun ayrı bir bütçeye sahip olması” şeklinde çözüm önerileri sundukları tespit edilmiştir.

Main Problems in the School Administration and Solutions Proposed: A Qualitative Study

This study aims to determine the main problems faced in administration by the school principals of kindergartens, primary, secondary and high schools, stemming from teachers, school personnel other than teachers, students, parents, etc.; and to identify the solutions proposed for these main problems. The research is a qualitative research modeled in the screening model and case study. Study group of the research consisted of 12 schoolprincipals selected through maximum sampling method, and working in state kindergartens, primary, secondaryand high schools in the central district of Siirt in 2017-2018 school year. Research data was analysed throughdescriptive analysis and content analysis by utilizing semi-structured interview method. According to the researchresults, it was found out that school principals face with problems such as “teachers’ disregard and negligence oftheir tasks, low qualifications of the school personnel other than teachers, disobedience to school and classroom rules by the students, accusatory and biased attitudes of the parents, under-allocation of funds to schools”. Moreover, it was determined that in relation to these main problems, school principals suggested to “introducea payment system based on performance and career, to outsource cleaning services, to make home visits to meetthe parents, to organize guidance and training activities for parents, and to allocate a separate budget for eachschool”, as solutions proposed.

PDF

___

Açıkgöz, K. (1994). Eğitimde etkili yönetici davranışları. İzmir: Kayılmaz Matbaası.
Aksu, A., Gemici, Y. ve İşler, H. (2006) İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderliklerine ilişkin görüşler. Milli Eğitim Dergisi, 172, 55–71.
Altuntaş S. Y. (2005). İlköğretim okullarının finansman ihtiyaçlarını karşılama düzeyleri (Van ili örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
Aslanargun, E. & Bozkurt, S. (2012). Okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştıkları sorunlar. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 349 -368.
Aydın, B. (2004). Disiplin sorunları ve çözüm yöntemleri konusunda öğretmenlerin gö- rüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 39 (39), 326-337.
Aydın, M. Z. & Akyol Gürler, Ş. (2014). Okulda değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Babaoğlan, E. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişliğin bazı değişkenlere göre araştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 55-67.
Balcı, A. (2001). Etkili okul ve okul geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Başaran, İ. E. (1982). Örgütsel davranışın yönetimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Başaran, İ. E. (2000). Eğitim yönetimi ve nitelikli okul. Ankara: Umut Yayıncılık.
Başaran İ. E. (2006). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks Yayınları.
Başaran, İ. E. (2008). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks Yayınları.
Bıyık, E. (2014). İlkokul / Ortaokul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştıkları yönetsel sorunların belirlenmesi: Araklı örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bursalıoğlu, Z. (1987). Eğitim yöneticisinin yeterlikleri. Ankara Üniversitesi Basımevi.
Bursalıoğlu, Z. (2010). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Bursalıoğlu, Z. (2011). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014).
Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Cereci, C. (2016). Okul yöneticilerinin yönetsel sorumluluklarını yerine getirirken yaşadıkları sorunlara ve sorumluluklarının hukuksal sonuçlarına ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çalık, C. & Şehitoğlu, E. (2006). Okul müdürlerinin insan kaynakları yönetimi işlevlerini yerine getirebilme yeterlikleri. Milli Eğitim Dergisi, 170, 94-112.
Çatal, Y. (2013). Okul yönetiminden ve öğretmenlerden kaynaklanan sorunlar. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çelikkaya, H. (2012). Okul yönetimi ve yükseköğretimde öğretmenlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Çelikten M. (2000). Okul müdürlerinin değişim yönetimi becerileri. 9. Eğitim Bilimleri Kongresi Sözlü Bildirisi.
Çelikten, M. (2001). Okul yöneticilerinin problem çözme becerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 7(27), 297–309.
Çınkır, Ş. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin sorunları: sorun kaynakları ve destek stratejileri. İlköğretin Online Dergisi, 9(3), 1027-1036.
Çınkır, Ş., & Kepenekçi, K. Y. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 9(34), 236–253.
Çümen, S. (2014). Okul yöneticilerinin karşılaştıkları yönetsel sorunlar hakkındaki düşünceleri (Zonguldak il örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Daresh, J. C. (1986). Support for beginning principals. first hurdles are higest. Theory Into Practice , 168.
Demirbulak, D. (2000). Veli öğretmen görüşmeleri ile ilgili bir çalışma. Millî Eğitim Eğitim-Sanat-Kültür, 146, 53-56.
Demirtaş, H., Üstüner, M. & Özer, N. (2007). Okul yönetiminde karşılaşılan sorunların öğrenci ve okul ile ilgili değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51, 421-455.
Demirtaş, H. (2010). Okul örgütü ve yönetimi. Ruhi Sarpkaya (Ed.). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (s. 79-132). Ankara: Anı Yayıncılık.
Draper, J. M. (2000). Contextualising new headship. School Leadership & Management, 20 (4), 459-73.
Dunning, G. (1996). Management problems of new primary headteachers. School Organisation , 111-128.
Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
Erdoğan, İ. (2002). Okul yönetimi ve öğretim liderliği. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Erdoğan, İ. (2006). Eğitim ve okul yönetimi. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Erol, F. (1995). Okul müdürlerinin görevlerini başarmada karşılaştıkları engeller (Burdur İli Örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 63–71.
Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 66–80.
Genç, S. Z. (2005). İlköğretim 1. kademedeki okul aile işbirliği ile ilgili öğretmen ve veli görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 227-243.
Gorton, R. A. (1987). School leadership and administration (3. ed.). Iowa: Wm. C. Brown Publishers.
Güler, A. (2006). İlköğretim okullarında öğretmen-yönetici ilişkilerinde sorun yaratan konular (Bingöl örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Gürsel, M. (2003). Okul yönetimi. Konya: Eğitim Kitabevi.
Gümüşeli, A. İ. (2002). İlköğretim okulu müdürleri: çalışma ortam ve koşulları, sorunları, bireysel ve mesleki özellikleri. Yıldız Teknik Üniversitesi Vakfı Yayınları.
Güven, M. & Dönmez, B. (2002). Ortaöğretim öğrencilerinin okul güvenliğine ilişkin algı ve beklentileri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(4), 59–68.
Hoy, W. K. & Miskel, C. (2010). Eğitim yönetimi. (Çev.: Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Ilgar, L. (2005). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. İstanbul: Beta Yayımcılık.
Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığı- nın depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1–13.
Kapusuzoğlu, Ş. (2004). Okula dayalı yönetimde denetim sisteminin işlevselliği ve katkısı- nın değerlendirilmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
Karakaya, İ. (212). Bilimsel araştırma yöntemleri. Abdurrahman Tanrıöğen (Ed.). Bilimsel araştırma yöntemleri (s.57-83). Ankara: Anı Yayıncılık.
Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kayıkçı, G. & Akan, D. (2014). İlköğretim kurumlarının mali kaynak sorunları ve okul müdürlerinin çözüm uygulamaları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 237-255.
Kaykanacı, M. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin yönetim işlerine verdikleri önem ve harcadıkları zaman. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 137-158.
Kişioğlu, A. N., Demirel, R. & Öztürk, M. (2005). Assessing the indoor environment of primary schools in the Southwest of Turkey. Indoor Built Environ, 14(2), 141–145.
Koçak, O. (2011). Okul müdürlerinin; öğrencilik, öğretmenlik ve müdürlük dönemlerindeki okul yöneticiliğine ilişkin metaforik algıları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
Korkmaz, İ. (2005). İlköğretim okullarının karşılaştıkları finansman sorunları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 429-434.
Korkmaz, M. (2005). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi: sorunlar - çözümler ve öneriler. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 237-252.
Male, T. (2001). Is the national professional qualification for headship making a difference? School Leadership and Management, 463-477.
MEB (2017). Öğretmen strateji belgesi 2016-2017. https:// oygm. meb.gov.tr/meb_iys_ dosyalar /201707 / 26174415_Strateji_Belgesi_RG - Ylan-_26.07.2017.pdf (Erişim Tarihi: 19.11.2017).
Memduhoğlu, H. B. (2007). Türk eğitim sisteminde okulların yönetimi ve okul yöneticilerinin yetiştirilmesi sorunsalı. Milli Eğitim Dergisi, 176, 86-97.
Memduhoğlu, H. B. & Meriç, E. (2014). Okul müdürlerinin eğitim yönetiminin işlevleri bağlamında yönetim sürecinde karşılaştıkları temel sorunlar. Uluslararası Sosyal Araş- tırmalar Dergisi, 7(33), 653-666.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çeviri Edt.: S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Öğretmenlik Kariyer Basamaklarında Yükselme Yönetmeliği (2005). T. C. Resmi Gazete, 25905, 13 Ağustos 2005.
Öğülmüş, S. & Özdemir, S. (1995). Sınıf ve okul büyüklüğünün öğrenciler üzerindeki etkisi. Eğitim Yönetimi, 1(2), 261–271.
Özçelik, U. (2007). Ortaöğretim okullarının finansman kaynaklarının okul yöneticilerinin görüşlerinden yola çıkarak belirlenmesi (Ankara ili Bala ve Gölbaşı ilçelerinde bir çalış- ma). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özdemir, S. (2012). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Özer, N. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okul güvenliğine ilişkin algıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Öztürk, S. (2002). İlköğretim okullarının finansman kaynakları (Ankara ili Polatlı ilçesi örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Sarıce, S. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştıkları yönetimsel sorunlar. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Sarpkaya, P. (2007). Yönetici, öğretmen, öğrenci ve velilere göre resmi liselerdeki öğrenci disiplin sorunlarının nedenleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 110-121.
Saxe, R. W. (1980). Educational administration today: an introduction. California: McCutchan Publishing Corporation.
Semerci, N. & Çelik, V. (2002). İlköğretimde problemler ve çözüm yolları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 30, 205-218.
Sönmez, N. (2010). Okul yöneticilerinin görev alanlarına yönelik yetki kullanımında karşılaş- tıkları sorunlar ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Şahin, A. E. (1996). Okul müdürlerinin eylemleri planlayıp uygulamada karşılaştıkları engeller. Eğitim Yönetimi Dergisi, 5, 129-138.
Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Taşdan, M., Tösten, R., Bulut, K. & Karakaya, V. (2013). Okul yöneticilerinin ilköğretim okullarında karşılaşılan yönetim sorunlarına ilişkin görüşleri. Kafkas Üniversitesi Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 12(24), 95-113.
Taymaz, H. (2000). Okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Teyfur, M. (2000). İlköğretim okulları ve yönetici yetiştirme sorunu. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 168-177.
Thom, D. J. (1993). Educational managment and leadership. Alberta: Detselig Enterprises Ltd.
Tösten, R., Han, B. & Ergül, H. F. (2016). Diyarbakır’daki kamu okullarının yönetim sorunları. Ekev Akademi Dergisi, 65, 433-450.
Turan, H. (2007). Çankaya ilçesinde görev yapan ilköğretim okul müdürlerinin yönetim işlerinde karşılaştıkları sorunlar ve sorun çözme uygulamaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Türkmen, M. (2004). Orta öğretim kurumlarında okul güvenliği ile ilgili yaşanan sorunlar. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). 18 Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Ünver, G., Bümen, N. T. & Başbay, M. (2010). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans derslerine öğretim elemanı bakışı: Ege üniversitesi örneği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(155), 63-77.
Üstün, A. & Bozkurt, E. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin kendilerini algılayışlarına göre problem çözme becerilerini etkileyen bazı mesleki faktörler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 13–20.
Webster, W. (1989). The new principal: learning about your school and community. Bloo- mington: Phi Delta Kappa.
Yamaç, U. (2010). İlköğretim okullarının finans kaynakları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Yaşaroğlu, F. (2010). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi ve atanması. Fatoş Silman ve Şükrü Ada (Ed.). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (s. 135-163). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
Yeşilmen, F. (2016). Okul yönetimi, örgütsel iletişim ve okul yönetiminde yönetici ve öğretmenlerden kaynaklanan sorunların incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seç- kin Yayıncılık.