Ontolojik ve Epistemolojik Açıdan Biyografi Yazıcılığına Teorik Bir Bakış

Biyografi, insan hayatını yazma esasına dayanan bir tür olmakla birlikte biyografik anlatıların işlevi sadece bireyin yaşamını kaydederek bir hayat örüntüsünü gelecek nesillere ulaştırmayla sınırlı değildir. Yapılan çalışmalar, biyografinin en eski çağlardan beri insanın kimlik edinmesinde ve varlığı anlamlandırmasında bir vasıta olarak kullanıldığını gösterir. Bireylerin kimlik ve anlam ihtiyacını şekillendiren felsefi zemin değiştikçe biyografinin de biçim ve içerik açısından farklılaştığı görülür. Bu nedenle yaşamöyküsü yazımı, her dönemin koşul ve ihtiyaçlarına göre kendini yenileyen dinamik bir yapıya sahiptir. Felsefe, psikoloji ve sinirbilimin verileri, benliğin biyografik öykülerle anlatılaştırılarak inşa edildiğini gösterir. Felsefe tarihi boyunca bilgi felsefesinde yaşanan gelişmeler hem biyografi yazıcılığının metodunu hem de yazılan eserlerin kurgulanma biçimini etkiler. Bu çalışmada, insanlığın düşünsel gelişim sürecinde ontoloji ve epistemolojide meydana gelen kırılmaların biyografi yazıcılığını nasıl etkilediği ele alınmış ve biyografi türünün tarihsel süreçteki yolculuğu felsefi eğilimlerle ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. Ontoloji ve epistemolojideki gelişmelerin biyografi yazıcılığını etkilemesi, bir yaşamı yazma güdüsünün düşünsel bir zemine dayandığını ve felsefedeki gelişmelerle etkileşim hâlinde olduğunu gösterir.

Anahtar Kelimeler:

Biyografi, ontoloji, epistemoloji, kimlik, anlam arayışı

A Theoretical Overview of Biographic Writing from an Ontological and Epistemological Perspective

Biography is a form of literature based on writing about the life of an individual. However, the function of biographical narratives is not limited to conveying a life pattern to future generations by recording the life of the individual. Studies show that biography has been used as a tool for people to gain identity and make sense of existence since ancient times. As the philosophical ground that shapes the identity and meaning needs of individuals changes, it is seen that the biography differs in terms of form and content. For this reason, biography writing has a dynamic structure that renews itself depending on the conditions and needs of each era. Data from philosophy, psychology, and neuroscience show that the self is constructed by being narrated through biographical stories. Developments in epistemology throughout the history of philosophy affect both the method of biography writing and the way in which the written works are constructed. In this study, two main points are given. First, it is discussed that how the changes in ontology and epistemology in the intellectual development process of humanity affect the biographies. Second, the journey of the biography genre in the historical process will be associated with philosophical tendencies. The fact that the developments in ontology and epistemology affect biographies shows that the motivation to write a life is based on an intellectual basis and interacts with the developments in philosophy.

Keywords:

Biography, ontology, epistemology, identity, search for meaning,

PDF

___

Altuner, İlyas (2012). “Dil, Anlamlandırma ve Yorumlama Üzerine Bir Deneme”. Beytulhikme-An International Journal of Philosophy, 2(1): 75-86.
Assman, Jan (2001). Kültürel Bellek-Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Çev. Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bilgin, Nuri (2007). Kimlik İnşası. İstanbul: Aşina Kitaplar.
Caine, Barbara (2019). Biyografi ve Tarih. Çev. Müge Sözen. İstanbul: Türkiye İş bankası Kültür Yayınları.
Cevizci, Ahmet (1999). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
Cevizci, Ahmet (2001). Ortaçağ Felsefesi Tarihi. Bursa: Asa Kitapevi.
Cevizci, Ahmet (2015). Felsefe Tarihi–Thales’ten Baudrillard’a. İstanbul: Say Yayıncılık.
Çelebioğlu, Sinem (2007). Türk Edebiyatında Modern Biyografinin Doğuşu. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
Demirel, İdiris (2007). Epistemolojik Açıdan Dünya Sistemleri Analizi. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dervişcemaloğlu, Bahar (2017). “Biyografik Bir Roman Örneği: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Son Savunması-Her Şey Bana Karşı”. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4(2): 329-338.
Erkan, Erol (2013). “Postmodern Dönemde Ontolojik Anlam Aracı Olarak Dinî Kimlik”. Turkish Studies, 8(8): 1825-1837.
Gezgin, İsmail (2020). Homo Narrans: İnsan Niçin Anlatır?. İstanbul: Redingot Kitap.
Gezgin, İsmail (2021). Sanatın Mitolojisi: Sanat Ne Anlatır?. İstanbul: Redingot Kitap.
Hamilton, Nigel (2007). Biography: A Brief History. Cambridge: Harvard University Press.
Hood, Bruce (2019). Benlik Yanılsaması: Sosyal Beyin, Kimliği Nasıl Oluşturur?. Çev. Eyüphan Özdemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Karabaşoğlu, İlkay (2018). Modern Türkçe Edebi Biyografi: Beşir Fuat’ın Victor Hugo ve Voltaire Biyografileri Hakkında Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koşay Karadağ, Esen (2015). Postmodernizmin Modernizme Karşıt Söylemlerinde İnsan ve Sanat. Doktora Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Küçükalp, Kasım (2003). “Modern Epistemolojik Kriz ve Postmodern Epistemoloji”. Bilimname, 2: 85-95.
Parlar, Yasin (2015). “Bilginin İmkânı ve Temelci Görüş”. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2): 189-200.
Randall, William L. (2014). Bizi “Biz” Yapan Hikâyeler: Kendimizi Yaratma Üzerine Bir Deneme. Çev. Şen Süer Kaya. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Renders, Hans & De Haan, Binne (2014). Theoretical Discussions of Biography. Boston: Brill Publishing.
Taslaman, Caner ve Doko, Enis (2017). Kuran ve Bilimsel Zihnin İnşası. İstanbul: İstanbul Yayınevi.
Todorov, Tzvetan vd. (2014). Sanatta Bireyin Doğuşu. Çev. Esra Özdoğan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ulu, Mustafa (2018). “Hayatı Anlamlandırma ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki Üzerine”. Bilimname, 36: 165-187.
URL-1: “Dr. İsmail Gezgin ile Gılgamış Destanı”. https://www.youtube.com/ watch?v=ouIGsOCRU2Q(Erişim: 20.03.2022).
Ünlü, Aslıhan (2015). Biyografi ve Biyografik Dram. Ankara: NotaBene Yayınları.
Yanık, Musa (2019). Dini Epistemoloji: Alvin Plantinga Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.