Orhan Veli’nin Hikâyelerini Garip Poetikası Üzerinden Okumak

Orhan Veli Kanık, Garip akımının öncüsü olmasının da etkisiyle öncelikle bir şair olarak tanınır. Çok sayıda çeviri faaliyeti de yapan şairin Garip akımı gibi protest bir tavırla hazırladığı şiir ve sanat üzerine düşüncelerini aktardığı Garip adlı kitabın önsözü, poetik bir metin olarak kabul edilir. Geleneği ve mevcut şiir anlayışını reddeden bu önsöz, döneminde çok tepki alır. Garip poetikasındaki görüşlerinin şiirlerine yansıdığı kadar hikâyelerine de yansıdığı söylenebilir. Şairin poetikasında öne çıkardıkları şöyle sıralanabilir: sadelik, söz sanatlarından ve tasvirden uzak olmak, sanatların tedahülüne karşı olmak, anlama önem vermek, herkesin anlayabileceği bir şiiri yazmak, sıradan insanı şiirin konusu yapmak. Bilhassa sıradan insanın anlatımı Orhan Veli şiirinde dikkat çeker. Şairin bu anlatımı, hikâyelerine de yansır. Garip poetikasının öne çıkan özelliklerini Orhan Veli hikâyelerinde üç başlık altında toplamak mümkündür: yazma edimi, sıradan insanın gerçekçi hikâyesi, sade üslup. Şair, yazdığı az sayıda hikâyesinde sade bir dille sıradan olanın hikâyesini sunar. Bu üslubun, şairin Garip önsözünde açıkladığı şiir ve sanat ile ilgili görüşleriyle alakalı olduğu söylenebilir. Bu makale, Orhan Veli Kanık’ın hikâyelerine şiir poetikası üzerinden bakarak şairin nesir poetikasını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Orhan Veli Kanık, Garip Akımı, Hikâye, Poetika.

Reading Orhan Veli’s Stories Through Garip Poetics

Orhan Veli Kanık is primarily known as a poet with the effect of being the pioneer of the Garip movement. The preface of the book Garip, in which the poet, who also carries out many translation activities, conveys his thoughts on poetry and art, prepared with a protest attitude like the Garip movement, is considered a poetic text. This preface, which rejects the tradition and the current understanding of poetry, received a lot of reaction in its time. It can be said that the views in Garip’s poetics are reflected in his stories as well as in his poems. The poet's highlights in his poetics can be listed as follows: simplicity, being away from rhetoric and description, being against the circulation of arts, giving importance to meaning, writing a poem that everyone can understand, and making ordinary people the subject of the poem. In particular, the expression of ordinary people draws attention to Orhan Veli’s poetry. This narration of the poet is also reflected in his stories. It is possible to collect the prominent features of Garip poetics in Orhan Veli’s stories under three headings: the act of writing, the realistic story of ordinary people, and the plain style. The poet presents the story of the ordinary in simple language in the few stories he wrote. It can be said that this style is related to the poet's views on poetry and art, which he explained in the preface to Garip. This article aims to reveal the poet’s prose poetics by looking at Orhan Veli Kanık’s stories through poetry poetics.

Keywords:

Orhan Veli Kanık, Garip Movement, Story, Poetic.,

PDF

___

Aristoteles (2020). Poetika (çev. Ari Çokona ve Ömer Aygün). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Çıkla, S. (2015). Türk Edebiyatında Manzum Poetikalar 1860-1960. İstanbul: Akçağ Yayınları.
Doğan, A. (2020). Orhan Veli Kanık. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/orhan-veli-kanik Erişim Tarihi: 01.09.2022.
Külahlıoğlu İslam, A. (2007). Öykü 1920-1960. Türk Edebiyatı Tarihi (ed. Talat Sait Halman). (C.4. s. 427-448). İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Kanık, O. V. (2011). Şairin İşi Yazılar, Konuşmalar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kanık, O. V. (2012). Hoşgör Köftecisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kanık, O. V. (2021a). Bütün Hikâyeleri. İstanbul: İthaki Yayınları.
Kanık, O. V. (2021b). Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Karahan, A. (2021). İki Tür Arasında Bir Garip Orhan Veli. Yazıt Kültür Bilimleri Dergisi, 1(2). 253-269.
Karayakupoğlu, D. (2019). Orhan Veli Kanık’ın Hoşgör Köftecisi Adlı Hikâye Kitabı Üzerine Bir İnceleme. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, s. 79-93.
Narlı, M. (2009). Garip Poetikasının Eleştirisi. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 2, 129-147.
Okay, M. O. (2011). Poetika Dersleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Özdemir, A. N. (2019). Orhan Veli’nin Hikâyelerini Garip Şiiri ve Poetikası Üzerinden Okuma Denemesi. Prof. Dr. Hidayet Kemal Bayatlı Hatıra Kitabı (s. 536-544). İstanbul: Kerkük Vakfı.
Sekman, A. (2021). Öykü Yazarı Olarak Orhan Veli. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi -TEKE, 10(3), 963-979.
“Kanık, Orhan Veli”. Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (ed. Murat Yalçın). (2010). (C.2, s. 569-572). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Todorov, T. (2014). Poetikaya Giriş (çev. Kaya Şahin). İstanbul: Metis Yayınları.