Maksim Gorki’in Ana ve Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf Romanlarında Toplumcu Gerçekçilik

Bu çalışmanın amacı, Maksim Gorki’nin Ana ve Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf romanlarını toplumcu gerçekçilik açısından karşılaştırmalı olarak incelemektir. İki farklı ülke edebiyatına etki eden yazarlar, Maksim Gorki ve Sabahattin Ali, yaşadıkları toplumun gerçeklerini eserlerinde yansıtmışlardır. Her iki yazar, eserlerini sıradan insan, sosyal adaletsizlik, ahlaki yozlaşma ve ezen-ezilen izlekleri çerçevesinde şekillendirmişler ve toplumcu gerçeklik yönteminin esaslarını vurgulamışlardır. Toplumsal gerçekleri anlatırken, toplumun bireylere biçtiği rolleri de eserlerinde işlemişlerdir. Bu çalışmada, yazarların eserleri toplumcu gerçekçilik yöntemi çerçevesinde yazıldıkları dönemler, konu, olay örgüsü ve karakterler arasındaki benzerlikler ve farklılar açısından ele alınarak incelenmiştir. Edebiyatın karşılaştırma yönteminden yararlanılarak elde edilen veriler, eserlerden örneklerle desteklenip açıklanmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde toplumcu gerçekçiliğin ne olduğu, Rus ve Türk edebiyatlarında nasıl algılandığı ve nasıl kullanıldığı açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci ve üçüncü bölümünde ise eserler toplumcu gerçekçilik açısından incelenmiş, ayrıca erkeğe ve kadına biçilen toplumsal roller karakterler aracılığıyla ele alınmıştır. Eserler, toplumcu gerçekçiliğin gerçek yaşamı yansıtma, halkı bilinçlendirme, sosyalist ve sınıfsız bir toplumu hedefleme ve idealize edilmiş kahraman ilkelerinin kullanımı açısından ele alınmıştır. Sonuç bölümünde ulaşılan sonuçlar karşılaştırmalı olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Karşılaştırmalı edebiyat, toplumcu gerçekçilik, toplumsal rol, ezen-ezilen izleği.

Socialist Realism in Mother by Maxim Gorky and Yusuf from Kuyucak by Sabahattin Ali

This study aims to analyze socialist realism in Maxim Gorky’s Mother and Sabahattin Ali’s Yusuf from Kuyucak. In their works, Maxim Gorky and Sabahattin Ali reflect the realities of the societies in which they lived. Their works deal with social injustice, moral corruption, and the oppressed-oppressor. They reflect their societies’ realities through the experiences of the characters known as ‘minor humans’. The comparison method of literature is used to analyze these novels, this study examines the similarities and differences of these novels in terms of periods in which they were written, subjects, plots, and characters. The introduction part of this study deals with socialist realism, and how it is used in Russian and Turkish works of literature. In the following sections of the study, socialist realism is examined through the close reading of the novels. The use of socialist realism principles such as mirroring life, shaping the consciousness struggles to create a socialist and classless society, and idealizing a positive hero in both novels. These two novels are analyzed comparatively in terms of their socialist realism.

Keywords:

Comparative literature, socialist realism, social role, theme of oppressor-oppressed.,

PDF

___

Akdemir, G. (2014). Sabahaddin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna ile Andre Maurois’nın İklimler Adlı Eserlerinde Ana Karakterlerin Aşk Bağlamında Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Alangu, T. (1965). Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman II 1930-1940. İstanbul: İstanbul Matbaası.
Ali, S. (2020). Kuyucaklı Yusuf. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Altınkaynak, H. (2008). Sabahattin Ali, Markopaşa Yazıları ve Ötekiler. İstanbul: YKY.
Alver, A. (2014). Türk Edebiyatında 1940’lı Yıllarda Yazılan Bazı Toplumcu Gerçekçi Romanların Emek-Sermaye Bağlamında Analizi. SDU Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 129-152.
Aydın, O., (2022). Atatürk’ün Halkçılık İlkesi Bağlamında Gorkiy’in Ana Adlı Romanının Yeniden Yorumlanması. ODÜSOBİAD, 12(3), 2467-2486.
Başboğa, Ö. (2018). Sabahattin Ali’nin Cezalandırılan Kadınlarından Orhan Kemal’in O Biçim Kadınlarına. Hece.
Çelik, Y. & Kolaç, E. (2012). Çağdaş Türk Romanı. Anadolu Üniversitesi.
Çetinkaya, E. (2020). Maksim Gorkiy ve Sabahattin Ali’de Toplumsal Gerçekçilik. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Gorki, M. (1992). Ana. (çev. Zaven Biberyan). Oda Yayınları.
Kacıroğlu, M. (2016). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında (1923–1940) Toplumcu-Gerçekçi Edebiyat Tartışmaları. ETÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I(2), 27-71.
Kahraman, H. B. (2000). Türk Şiiri, Modernizm, Şiir. İstanbul: Büke Yayınları.
Karabulut, M. & Biricik, İ. (2019). Sabahattin Ali’nin “Kuyucaklı Yusuf” Romanında Mekânın Poetiği. Journal of Turkish Language and Literature, 5(1), 56-70.
Korkmaz, R. (1991). Sabahattin Ali -İnsan ve Eser-. Doktora Tezi. Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Moran, B. (1972). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
Temur, F. (2021). Maksim Gorki’nin “Ana” Yapıtında Toplumsal Gerçekçilik Etkisi: Pelageya Nilovna Özelinde Bir İnceleme. E. Aydemir & S. Sağlık (Eds.), Sosyal ve Beşerî Bilimlerde Araştırma ve Değerlendirmeler – III içinde (s. 13-23). Ankara: Gece Kitaplığı.
Şeker, A. & Özcan, E. (2021). Toplumcu Gerçekçi Edebiyat Odağında Gazap Üzümleri’nde Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Kadın Gerçekliği. Humanitas - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 253-272.
Şeker, A. (2022). Edebiyatta Realist Kuşağı Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisiyle Değerlendirmek. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (21), 26-41
Önertoy, O. (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı ve Öyküsü. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Sağ, R. (2017). Toplumcu Gerçekçi Türk Şiiri ve Hasan Hüseyin Korkmazgil. Naif Sanat Kültür, Sanat, Edebiyat Dergisi, 2(6).
Sancar, S. (2012). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti. İstanbul: İletişim
Yılmaz Altun, Ö. (2021). Toplumcu Gerçekçilik ve Kemal Tahir Romanından Toplumu Okumak. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (The Journal of Social and Cultural Studies), 7(15), 135-164.