Dışarıdan Eve Taşınan Eğlence Kültürü: 1970’lerde Türkiye’de Televizyonun Sosyo-Kültürel Yaşamdaki Yeri

1970’li yıllar gerek dünyada gerekse Türkiye’de ekonomik ve toplumsal anlamda köklü değişimleri beraberinde getirdi. Teknolojinin etkisinin sosyal hayata sirayet etmeye başladığı söz konusu yıllar, toplumun eğlence anlayışını da derinden etkiledi. Nitekim önceleri bir kent eğlencesi olan televizyonun yaygınlaşmasıyla birlikte, 1970’li yıllar kitlelerin alışkanlıklarını ve eğlence algısını değiştirmekle kalmadı, eğlence ve televizyon özdeşleşmeye başladı. 1970’lerdeki spor, eğitim, kültür, sanat gibi alanlarda yapılan eğlence programlarının yanı sıra geniş kitlelere ulaşan dizi ve filmler radyonun egemenliğini geride bırakırken, toplumun alışılagelmiş pratiklerini de değiştirmeye başladı. Sinemanın yerini alan dizi ve filmler yepyeni bir eğlence anlayışının kapısını araladı. 1970’li yılların televizyon gösterileri, yarışma programları, skeçleri, Eurovision yarışmaları, müzik ve spor programları, toplumun alışkanlıklarını nasıl bu denli değiştirdi? 1970’li yıllarla birlikte değişmeye başlayan eğlence algısında televizyon programlarının rolü neydi? Bu programların içeriği, tonu, toplumsal etkisi nasıldı ve bunlara toplumda ne gibi anlamlar atfedilmişti? Bu makale, söz konusu sorulara cevap vermeyi ve 1970’li yıllarda televizyonun toplum üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda, makale 1970’lerde kökten değişmeye başlayan eğlence anlayışında televizyon programlarının rolünü tartışmakta; dönemin gazeteleri ile TRT arşivi ışığında dönemin eğlence anlayışını dizayn eden eğlence içerikli yayınlara dair sonuçlar çıkarmayı hedeflemektedir. Yine, makale 1970’li yıllardan itibaren özdeşleşen televizyon ve eğlence ilişkisini sorgularken, 1970’li yılların eğlence algısındaki değişimi televizyon programları üzerinden analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Televizyon, 1970’ler, eğlence, eğlence programları.

The Shift in the Entertainment Culture: The Television and Its Socio-Cultural Effects in 1970s

The 1970s brought significant and profound changes both globally and in Turkey, in terms of economic and social aspects. The years in question, when the impact of technology started penetrating the social sphere, deeply influenced the concept of entertainment within society. Indeed, with the widespread adoption of television, which was initially an urban amusement, the 1970s not only altered the habits and perception of entertainment for the masses, but also intertwined entertainment with television itself. In fact, during the 1970s, entertainment programs—ranging from sports, education, culture, and art to series and films that reached a wide audience—overtook the dominance of radio and shook the conventional practices of society. The emergence of series and films, supplanting the role of cinema, opened the door to an entirely new understanding of entertainment. How did the shows, competitions, sketches, Eurovision contests, music and sports programs of the 1970s manage to bring about such significant changes in societal habits? What was the role of television programs in shaping the evolving perception of entertainment alongside the 1970s? What were the contents, tones, and societal impacts of these programs, and what meanings were attributed to them within society? This article aims to provide answers to these questions and argue the influence of television on society starting from the 1970s. Simultaneously, it discusses about the role of television programs in the transformation of the entertainment concept during the 1970s. Through the perspective of periodicals from that era and the TRT archive, the article seeks to draw conclusions about entertainment-oriented broadcasts that shaped the prevailing entertainment perception of the time and aims to derive analytical results concerning the synonymous relationship between television and entertainment that became pronounced from the 1970s onwards.

Keywords:

Television, 1970s, entertainment, entertainment programs.,

PDF

___

Akın, A. (2010). Eurovision Şarkı Yarışması Üzerine Monografik Bir İnceleme. İletişim Araştırmaları, 8(2), 115-132.
Aziz, A. (1981). Radyo ve Televizyona Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Bek, G. (2007). 1970-1980 Yılları Arasında Türkiye’de Kültürel ve Sanatsal Ortam. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, s. 22-24.
Bengi, D. (2022). 70’li Yıllarda Türkiye: Sazlı Cazlı Sözlük Görecek Günler Var Daha. İstanbul: YKY Yayınları.
Briggs A., Burke, P. (2011). Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg’den İnternet’e. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Cem İ. (2010). TRT’de 500 Gün Bir Dönem Türkiye’sinin Hikâyesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Çankaya, Ö. (2003). TRT Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi 1927-2000. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Coşkun, B. (2019). Türkiye’de 1970-2000 Yılları Arası Televizyon Eğlence Programları ve Güncelik Hayat: Bir Sözlü Tarih Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Curran, J., Seaton, J. (2003). Power Without Responsibility: The Press and Broadcasting in Britain. London: Routledge.
Çakır, E. (2022). Sözlü Tarih ve Kültürel Değişim: Televizyona Merhaba, Milli Folklor, 17(136), 79-93.
Çavdar, Tevfik (2013). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1950’den Günümüze. Ankara: İmge Kitabevi.
Çiçek, Yıldız Öztürk (2017). TRT Kurumu Ankara Oran Yerleşkesinin Kurumun Değişen Mekânsal İhtiyaçlarını Karşılama Potansiyeli Üzerine Bir Değerlendirme, TRT Akademi, 2(3), 198-223.
Esen, S. (2012). Olayların İçinden-Bir TRT Tarihi Denemesi. Ankara: Kanguru Yayınları.
Gevgilili, A. (1973). Türkiye’de 1971 Rejimi, Tarım Toplumundan Sanayi Toplumuna Geçiş Aşaması. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Gönenç, E. Ö. (2007). İletişimin Tarihsel Süreci, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 28, 87-102.
İlaslan, S. (2014). Türkiye’de Televizyon Yayıncılığının Kuruluşu Üzerine Temel Tartışmalar: Kalkınma, Eğitim ve Milli Güvenlik. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(3), 481-510.
Kırel, S. (2012). Kültürel Çalışmalar ve Sinema. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
Mutlu, Erol (1999). Televizyon ve Toplum. Ankara: TRT Eğitim Dairesi Başkanlığı.
Özsoy, G. (2007). Yeşilçam’da 50 Yıl. İstanbul: Dönence Yayınları.
Sartori, G. (2006). Görmenin İktidarı (çev. Gül Batuş ve Bahar Ulukan). İstanbul: Karakutu Yayınları.
Öztürk, Serdar (2010). Türkiye’de Sözlü Tarihten İletişim Araştırmalarında Yararlanma Üzerine Notlar. Millî Folklor, 22(87), 13-26.
Serim, Ö. (2007). Türk Televizyon Tarihi 1952-2006. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
Tunç, A. (2022). Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek 70’li Yıllarda Hayatımız. İstanbul: Can Yayınları.
Ünlüer, O. (2000). Türkiye’de Televizyon Yayıncılığı Tarihine Analitik Bir Yaklaşım, Kurgu Dergisi, 17, 45-54.
Yaylagül, L., Korkmaz, N. (2008). Medya, Popüler Kültür ve İdeoloji. Ankara: Dipnot Yayınları.
Sinema Filmleri
Televizyon Çocuğu (1975). Yönetmen: Aram Gülyüz, Senaryo: Müjdat Gezen, Aram Gülyüz.
Vizontele (2000). Yönetmen: Yılmaz Erdoğan, Ömer Faruk Sorak.
Kapıcılar Kralı (1977). Yönetmen: Zeki Ökten.
Sözlü Kaynak Kişiler
Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan ile Yapılan Mülakat, 27 Mart 2023 (13 Mart 1958)
Prof. Dr. Mesut Çapa ile Yapılan Mülakat, 25 Mart 2023 (6 Temmuz 1961)
Prof. Dr. Hakan Uzun ile Yapılan Mülakat, 3 Ocak 2023 (12 Ağustos 1968)
İnternet Kaynakları
https://www.trt.net.tr/kurumsal/kilometre-taslari (Erişim tarihi: 15.07.2023).
https://www.trtizle.com/trtarsiv (Erişim tarihi: 17.07.2023).
https://data.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 25.07.2023).
http://www.bbc.co.uk/turkce. (Erişim tarihi: 20.08.2023).