Dinleme Metinlerinde Kip Kullanımı: İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Seti Örneği

Bu çalışmanın amacı, yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarında yer alan dinleme metinlerini kip öğretimi açısından incelemektir. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma materyali, İstanbul Yabancılar için Türkçe setinin A1, A2, B1, B2 ve C1 ders kitaplarıdır. Veriler, dinleme metinlerinden doküman incelemesi yöntemiyle toplanmıştır. Veriler üzerinde, Korkmaz’ın (2009) Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi kitabı temel alınarak belirlenen kip kavramları aracılığıyla betimsel analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı (2019) ile İstanbul Yabancılar için Türkçe seti arasında öğretim tasarımı açısından uyumsuzluk olduğu saptanmıştır. Dinleme metinlerinde cümle başına düşen kip oranının %94 olduğu belirlemiştir. Dinleme metinlerinde öğretilmesi amaçlanan konuların, A1 ve A2 seviyesinde tamamının kullanıldığı, B1 seviyesinde gereklilik ve dilek kipinin hikâyesine dair kullanımların verilmediği, B2 seviyesinde öğretilmesi planlanan herhangi bir kip konusunun olmadığı tespit edilmiştir. C1 seviyesinde öğretimi amaçlanan, duyulan geçmiş zaman, gereklilik ve dilek-şart kipinin rivayet birleşik kipleri ile duyulan geçmiş, görülen geçmiş ve gelecek zamanın şart birleşik kiplerine dinleme metinlerinde yer verilmediği belirlenmiştir. Öte yandan öğretilmediği halde dinleme metinlerinde A1 seviyesinde geniş, görülen geçmiş ve gelecek zaman, emir ve istek kipi; A2 seviyesinde dilek-şart ve gereklilik kipinin ile hikâye ve rivayet birleşik kip kullanımları saptanmıştır. B1 ve B2 seviyelerinde hikâye, rivayet ve şart birleşik kipler; C1 seviyesinde ise “-makta” yapısı, dilek-şart kipi ve “-makta”nın yapısının hikâyesine ilişkin öğretilmeyen kullanımlara rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dinleme metinleri, kip kullanımı, yabancılara Türkçe öğretimi., Listening scripts, use of mood, teaching Turkish language to foreigners.

The Use of Moods in Listening Scripts: The Sample of “Istanbul Turkish for Foreigners” Book Set

The purpose of this study was to examine the listening scripts in the textbooks for teaching Turkish to foreigners in terms of mood teaching. The study was carried out with a case study one of the qualitative research designs. Materials of the study were consisted of A1, A2, B1, B2 and C1 textbooks of the Istanbul Turkish for Foreigners Book Set. Data were obtained from listening scripts in the textbooks via document analysis method. Descriptive analysis was realized on the data, by using mood concepts determined based on Korkmaz’s book (2009) Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. As a result of the study, in terms of instructional design, an inconsistency between the Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı and Istanbul Turkish for Foreigners book set, was determined. It was reached that the rate of mood per sentence in listening scripts is 94%. It was found that all of the topics to be taught in the listening scripts are exemplified at A1 and A2 levels, examples of the past forms of necessitative and subjunctive moods are not given at B1 level, and there was no mood topics planned to be taught at B2 level. It was determined that the narrative forms of indefinite past tense, necessitative and subjunctive-conditional moods; the conditional forms of the indefinite past tense, definite past and future tenses which were intended to be taught at the C1 level, were not included in the listening scripts. On the other hand, although not taught, the present simple, definite past and future tenses, imperative and optative moods were seen in A1 level in listening scripts and also the use of past and narrative forms of subjunctive-conditional and necessitative moods were determined at the A2 level. The untaught uses were found in the study, e.g. past, narrative and conditional forms of the moods at B1 and B2 levels and the structure of "-mak", subjunctive-conditional mood and the past form of "-mak" at the C1 level.

Keywords:

Listening scripts, use of mood, teaching Turkish language to foreigners.,

PDF

___

Ankara TÖMER. (2009). Yeni Hitit 1 Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı (A1-A2). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Ankara TÖMER. (2010a). Yeni Hitit 2 Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı (B1). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Ankara TÖMER. (2010b). Yeni Hitit 3 Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı (B2-C1). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Atay, A. ve Ökten, C. (2022). Yabancı Dil Olarak Türkçe Dil Bilgisi Ders Planı Önerisi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 10(1), 24-43.
Banguoğlu, T., (2004). Türkçenin Grameri (7. bs.). Ankara: TDK Yayınları
Barın, E. (2004). Yabancılara Türkçe Öğretiminde İlkeler. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 1, 19-30.
Barın, E., (1994). Yabancılara Türkçenin Öğretimi Metodu. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 17, 53-54.
Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe Öğretimi Alanında Yayınlanan Makaleler Üzerine Bir Analiz Çalışması.
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 236-247.
Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Büyükikiz, K. (2014). Yabancılara Türkçe Öğretimi Alanında Hazırlanan Lisansüstü Tezler Üzerine Bir İnceleme.
Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 203-213.
Diller İçin Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi (2013). Avrupa Konseyi/Modern Diller Bölümü. Frankfurt Main, Almanya: TELC.
Doyumğaç, İ. (2017). Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitaplarında Dil Bilgisi Öğretimi. Yüksek Lisans Tezi. Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi.
Ercan, A. N. (2014). Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Çeşitli Değişkenler Açısından Analizi. 7. Uluslararası Türkçenin Eğitimi Öğretimi Kurultayı (Muğla, 19-21 Haziran, s. 124).
Ergin, M. (2001). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri İçin Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
Erol, H. (2015). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde İstisnalar: Geniş Zaman Örneği. SDU International Journal of Educational Studies, 2(1), 20-26.
Erol, H. F. (2008). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Bildirme ve Tasarlama Kiplerinin Öğretimi ve Sıralaması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Eşki, Y. S. (2021). Türkçe Öğretimi ile İlgili Web Siteleri ve Uygulamaların İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hatay: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
Gümüş, İ. (2016). Türkçede Emir-İstek Kipi ve Yabancılara Türkçe Öğretimi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(39), 253-262.
Kara, M. ve Korkmaz, C. B. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Birleşik Zamanlı Fiillerin Öğretimi. Electronic Turkish Studies, 14(3), 1541-1574.
Kemiksiz, Ö. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitapları Üzerine Yapılan Araştırmaların Eğilimleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (Özel Sayı), 34-56.
Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi. (3. bs.). Ankara: TDK Yayınları.
Maden, S. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitapları ile İlgili Lisansüstü Tezlerin Analizi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 90-102.
Maden, S. ve Önal, A. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi ile İlgili Lisansüstü Tezlerin Araştırma Eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 42-56.
Miles, B. ve Huberman, A. M. (2015). Genişletilmiş Bir Kaynak Kitap: Nitel Veri Analizi (Çev. Ed: S. Akbaba Altun-A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2009). Qualitative Data Analysis 8th ed. London: Sage Publication.
Onan, B. (2017). Dil Öğretiminde Disiplinler Arası Yaklaşımlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 145-159.
Ökten, C. E. ve Sauner-Leroy, M. H. (2016). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimindeki Kip ve Zaman Anlayışı Değerlendirmeleri ve Önerileri. A. Okur, B. İnce ve İ. Güleç (Ed.). Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar içinde (ss. 161-167). Sakarya: Sakarya Üniversitesi TÖMER.
Özçakmak, H. (2017). Türkçe Eğitimi Lisansüstü Araştırmalarında Yeni Yönelimler (2011-2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 6(3), 1607-1618.
Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2016). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şeylan, A. (2013). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi: Şimdiki Zamanı Öğretme Tekniği. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 29-47.
Tayşi, E. K. ve Atalay, T. D. (2017). 8. Bölüm. H. Develi (Ed.). Uygulamalı Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi El Kitabı içinde. İstanbul: Kesit Yayınları.
Tosun, C. (2005). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretilmesi. Journal of Language and Linguistic Studies, 1(1), 22-28.
Tunçel, H. (2014). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretilmesinde Yöntem Seçimine İlişkin Bir Durum Çalışması: Farklı Yöntemler Üzerinden Geçmiş Zaman Öğretimi. Electronic Turkish Studies, 9(6), 1023-1042.
Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
Türkben, T. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Alanında Yapılan Lisansüstü Çalışmaların Değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı. (2019). İstanbul: Maarif Vakfı.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (10. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık

Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi-Cover

Başlangıç: 2019
Yayıncı: Yunus KAPLAN

Arşiv