DÜNYADA KARSTİK JEOPARK TURİZMİ VE JEOPARK ÖNERİ ALANI: KARAPINAR (KONYA-TÜRKİYE)

Jeopark kavramının temelleri Dünya da ilk olarak 17. Yüzyıla kadar dayanmaktadır. Ülkemiz ise jeopark kavramı ile 1970 yıllarında tanışmıştır. Oluşumu milyonlarca yıl alabilen jeolojik yapıların korunması ve sonraki nesillere aktarılması, hızla küreselleşen Dünyada önem kazanmıştır. Özelikle doğa turizmine meraklı insanların ilgisini çeken, özel jeolojik yapıları görmek ve gezmek isteyen insanların artan ilgisi nedeni ile jeopark turizmi Dünyada yaygınlaşmıştır. UNESCO listesinde Dünyada 147 adet jeopark mevcut olup, ülkemizde ise bu listeye girmeye hak kazanan Kula jeopark alanı bulunmaktadır. Karstik alanların jeoturizminde cezbedicili yanında, insanların karst yapılarına olan ilgileri, karstik yapıların meydana getirdiği jeopark alanlarının önemini artırmaktadır. Karapınar potansiyel jeopark alanı, Orta Anadolu’da, Konya idari sınırları içerisinde ve merkeze yaklaşık 100 km uzaklıktadır. Karapınar ilçe merkezinin hemen doğusunda, yaklaşık 1500 km² lik bir alanı kapsayan jeolojik miras alanı, bu alan etrafındaki jeositler, arkeolojik ve kültürel sit alanları olarak değerlendirilmektedir. Bölgede, muhtelif boy ve ebatlarda, sulu veya susuz 20 den fazla sayıda obruk bulunmaktadır. Jeopark öneri alanında bulunan, halk arasında nazar boncuğu olarak ta adlandırılan Meke gölü, Karapınar- Ereğli yolu üzerinde yaklaşık 7. km’de, ana asfaltın yaklaşık 1.5 km kuzey batısında kalmaktadır. Jeolojik terim kavramıyla Meke Maarı olarak tanımlanan Meke Gölü, Pleyistosen’den itibaren iki aşamalı volkanik aktivite ile sönmüş bir volkan kraterinin suyla dolmasıyla oluşan ve ortasında adacıklar bulunan bir krater gölüdür. Diğer bir göl olan Acıgöl ise, Karapınar Ereğli yolu üzerinde 5. Kilometrede gözlenen ve anayolla yaklaşık 500 metre mesafede yer alan sığ krater gölü görünümündeki maar, volkan patlamasıyla meydana gelmiş çukurdan ibarettir.

Carstıc Geopark Tourısm In The World And Geopark Suggestion Area: Karapınar (KonyaTurkey)

The concept of the geopark, the basics in the world first dates back to the 17th century. Our country met with the concept of geopark in 1970. The preservation of the geological structures that can take millions of years to form and transferring them to the next generations has gained importance in the rapidly globalizing world. Especially due to the increasing interest of the people who want to visit the special geological structures that attract people’s interested in tourism, geopark tourism has become widespread in the world. There are 140 geoparks in the world on the list of UNESCO. In our country, there is a Geopark area in Kula which is entitled to enter this list. The Geoparks, where the karst areas have an attractive side in geo-tourism, attract people's interest in karst structures and are composed of karst structures that draw attention. The potential geopark area of Karapınar is located in the central region of Central Anatolia, approximately 100 km from the city center of Konya. Just east of the district center of Karapınar, covering an area of approximately 1500 km2, the geological heritage geocytes around this area are considered as archaeological and cultural sites. In the region, there are more than twenty watery or waterless sinkholes of various dimensions and sizes. Lake Meke, which is also known as an evil eye bead in the geopark suggestion area, is located on Karapınar-Ereğli road at approximately 7 km, about 1.5 km northwest of the main asphalt. Meke Lake, which is defined as Meke Cave with the concept of the geological term, is a crater lake formed by the filling of a volcano crater with a two-stage volcanic activity since Pleistocene and with islets in the middle. Acıgöl, another lake, is a shallow crater lake, which is observed at the 5th kilometer on the Karapınar Ereğli road and is located approximately 500 meters from the main road, and consists of a pit formed by a volcano eruption.

PDF

___

Arık F., Öztürk A., Diken A., 2012, Konya İlindeki Jeolojik Miras Alanlarından Örnekler, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Haber Bülteni, 2012/1, 104.
Arpat, E., 1976, İnsan ayağı izi fosilleri: Yitirilen bir doğal anıt, Yeryuvarı ve İnsan, V. 1, No. 2, 3-4.
Arpat, E., Yılmaz, G., 1976, Göktaşı çukuru mu? Çökme çukuru mu?,Yeryuvarı ve İnsan, V. 1, No. 1, 12- 14.
Atalay, E. Ö., 1982, Kırklareli – Dupnisa Mağara Sistemi, Yeryuvarı ve İnsan, 7/2, 22-25.
Barettino D.,Vallejo M., Gallego E., 1999a., Towards the Balanced Management and Conservation of the Geological Heritage in the New Millenium ProGEO- European Association for Conversation of Geological Heritage and Sociedad Geologica de Espana, Madrid, p 459.
BUGG,2019, https://bangkok.unesco.org/content/satun-becomes-thailand%E2%80%99s-first-unescoglobal-geopark Erişim 02.05.2019
Burek, C.V.,Prosser, C.D., 2008, The History of Geoconservation, Geological Society, Spec. Pub.300, London, p 312.
Canik, B., 1972, Jeoloji mostralarına saygı, TJK Yıllık Bülteni, 1972.
Cságoly, Z.; Sæþórsdóttir, A.D., Ólafsdóttir, R.,2016, Tourism changing the edge of the wild, J. Outdoor Recreat. Tour., 17, 1–8.
Çiftçi, Y., Güngör, Y., 2011, Jeopark Projeleri Kapsamındaki Doğal Ve Kültürel Miras Unsurları İçin Standart Gösterim Önerileri, MTA Dergisi, 153:223-238. http://dx.doi.org/10.19076/mta.18476
Çörekçioğlu, İ.,1994, Konya Karapınar-Kızören Arasındaki Obrukların Oluşumu ile İlgili Hidrojeolojik Etüd raporu, DSİ 4. Bölge Müdürlüğü, Konya.
Doughty, P.,2008, How things began: the origin of geological conservation. In: The History of Geoconservation (Ed. Burek ve Prosser), Geol. Soc. Spec. Pub. 300, London, 7-16.
Dowling, R., Newsome, D.,(Eds.), 2018, Handbook of Geotourism, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK, 2018.
Erikstad, L. 2008, History of geoconservation in Europe. In: The History of Geoconservation (Ed. Burek ve Prosser), Geol. Soc. Spec. Pub. 300, London, 249-256.
Gedik, A., 1977, Korunması gerekli doğal anıtlarımızdan Akyatan Gölü (Lagün), Yeryuvarı ve İnsan, V. 2, No. 3, 38-44.
GG, 2015b. http://www.globalgeopark.org:Evalution Mission/Revalidation Model Report.
GGN, 2015a. http://www.globalgeopark.org/aboutGGN/ list/index.htm
Gonca, G., Erol T.,2007, Proceedings of The Second International Symposium on Development Within Geoparks-Environmental Protection and Education, Lushan-Jiangxi Province-China.
Güldalı, N., 1972, Mağaralar: Yıkıma uğrayan doğal güzelliğimiz, Yeryuvarı ve İnsan, V. 2, No. 1, 70-72.
Güldalı, N., Nazik, L., Derici, Ş., 1983, Narlıkuyu Dilek Mağarası: Turizme açılmakta olan bir mağaranın öyküsü, Yeryuvarı ve İnsan, 8/4, 18-21.
Güldalı, N.,Şaroğlu, F., 1983, Konya Yöresi Obrukları, Yeryuvarı ve İnsan, 7/4, 14-18.
Haraldsson, H.V.; Ólafsdóttir, R., 2018, Evolution of tourism in natural destinations and dynamic sustainable thresholds over time, Sustainability, 10, 4788.
Horasan B.Y., 2014, Konya Çevresi Toprakların Jeokimyası, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enst., Doktora Tezi, Konya, 236.
Kandemir, R. Ve Köroğlu, F., 2017, Jeoturizm: Sürdürülebilir Turizme Doğu Karadeniz Bölgesinden Örnekler. Dokap Bölgesi Uluslararası Turizm Sempozyumu (DOKAP), K.T.Ü, vol 1., pp 198–212 Trabzon, Türkiye.
Kazancı, N. 2001. Jeolojik Miras Üzerine, JMO Mavi Gezegen Popüler Bilim Dergisi, No. 4, 4-9, Ankara.
Ketin, İ., 1970, Türkiye’de önemli jeolojik aflörmanların korunması, TJK Bülteni, 13/2, 90-93, Ankara. (Aynı yazı Mavi Gezegen 4. Sayı, s.18-19’da (2001) tekrar yayınlanmıştır).
Nazik, L., 2004, The Karst Regions of Turkey (According to the Morphogenesis and Properties).Proceeding of int. Symp. on Earth System Sciences, 77-82, İstanbul- Turkey.
NUGG,2019,http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/earth-sciences/unescoglobal-geoparks/list-of-unesco-global-geoparks/tanzania/ngorongoro-lengai/Erişim 02.05.2019
Ólafsdóttir, R.; Dowling, R., 2014, Geotourism and Geoparks—A tool for geoconservation and rural development in vulnerable Arctic environments. A case study from Iceland. Geoheritage, 6, 71–87.
Ólafsdóttir, R.; Tverijonaite, E., 2018, Geotourism: A systematic literature review. Geosciences, 8, 234.
Öngür, T., 1976, Doğal anıtların korunmasında yasal dayanaklar, Yeryuvarı ve İnsan, V. 1, No. 4, 35-38.
Öztürk,A., Diken, A., Arık, F., Nalbantçılar M.T., Özen, Y., 2010, Karapinar Sinkholes, Geological Heritage In The Konya Region 1st International Geo-Conservation Symposium and Southeastern Europe Countries ProGEO Group Meeting. 15 -19 Eylül, s.16 – 17, Fırat University, Elazığ, Turkey.
Perinçek, D., 1979, Cilo Dağı, Sat Gölleri, Yeryuvarı ve İnsan, V. 4, No. 3, 25-35.
Ruban, D., A., 2018, Karst as Important Resource for Geopark-Based Tourism: Current State and Biases, Resources, 7, 82. doi:10.3390
Sol, A.,Ünder, H. 1999. A model for the conservation of geological remains as documents, Environmental Geology, 37, 26-28.
SUGG,2019,http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/earth-sciences/unescoglobal-geoparks/list-of-unesco-global-geoparks/thailand/satun/Erişim 02.05.2019
Şenol, F., Şenol, M., 1978, KB Bulgaristan’da bulunan Panora Karst Sistemi’ne bağlı bazı mağaralar ve Türkiye’de mağaracılık, Yeryuvarı ve İnsan, V. 3, No. 1, 11-14.
Tapur T., Bozyiğit R., (2016), Konya İli Obruklarının Turizm Potansiyeli, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 34,pp: 253-267, ISSN: 1303-2429, E-ISSN: 2147-7825.
Tekkaya, İ., 1976, İnsanlara ait fosil ayak izleri, Yeryuvarı ve İnsan, 1/2, 8-12.
Tverijonaite, E.; Ólafsdóttir, R.; Þorsteinsson, P., 2018, Accessibility of protected areas and visitor behaviour, J. Outdoor Recreat. Tour., 24, 1–10.
UGG,2019,http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/earth-sciences/unescoglobal-geoparks/list-of-unesco-global-geoparks/ Erişim 02.05.2019
UGG,2019,http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/earth-sciences/unescoglobal-geoparks/list-of-unesco-global-geoparks/ Erişim 02.05.2019
Ulakoğlu, M. S., 1978, Yeni bir çağlayanlar dizisi, Yeryuvarı ve İnsan, V. 3, No. 1, 8-11.
Wimbledon, W. A., Benton, M. J., Bevins, R. E., Black, G. P., Bridgland, D. R., Cleal, C. J., Cooper, R.G., May, V. J.,1995, The development of a methodology for the selection of British geological sites for conservation: Part 1. Modern Geology, 20 (2), 159.
Wimbledon, W.A.P. 1996. National site election, a stop on the road to a European Geosite List. Geologica Balcanica, 26, 15-27.
Yavuz S., (2010), Konya - Karapınar Havzası Karstik Özelliklerinin Belirlenmesinde Hidrojeolojik Parametrelerin Kullanılması, YL, Çukurova Üniversitesi Fen bilimleri Enst., Adana.
Żaba, J., Gaidzik, K., 2011,The Ngorongoro Crater as the biggest geotouristic attraction of the Gregory Rift (Northern Tanzania, Africa)– geological heritage, Geotourism 1–2 (24–25) 27–46.
Zouros N. Martini G. Frey M.L. (2003). Proceedings of the 2nd European Geoparks Network Meeting, Lesvos p. 184.