Hemşirelerde Tükenmişlik Düzeyinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi: Bir Üniversite Hastanesi Örneği

Amaç: Bu araştırma bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde tükenmişlik düzeyini belirlemek ve tükenmişliğin sosyo-demografik değişkenlerle ilişkisini incelemek amacıyla yapıldı. Yöntem: Çalışma, araştırmaya katılmayı kabul eden 192 hemşire ile yapıldı. Veriler 31 sorudan oluşan sosyodemografik veri formu ve 22 sorudan oluşan Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) ile toplandı. Bulgular: Hemşirelerin MTÖ duygusal tükenme alt boyutu puan ortalamaları 20.3±7.0, duyarsızlaşma alt boyutu puan ortalamaları 6.0±3.2 ve kişisel başarı alt boyutu puan ortalamaları 19.3±4.1 olarak belirlendi. Hemşirelerde cinsiyet, algılanan gelir düzeyi , kronik hastalık varlığı, psikiyatrik yardım alma öyküsü, klinikteki toplam hizmet süresi, yıllık izin alırken problem yaşama durumu, mesleki uygunluk, mesleğe bağlılık, mesleğini sevme ve kurumun mesleki gelişim imkanı sağlamasının tükenmişliği etkilediği saptandı (p<0.05) Sonuç: Hemşirelerin duygusal tükenme düzeyi yüksek, duyarsızlaşma düzeyi orta ve kişisel başarı düzeyi ters orantılı olacak şekilde düşük olduğu belirlendi. Tükenmişlik sendromu hemşirelerin kişisel özellikleri ile iş yeri ve mesleki özelliklerinin etkileşimleri sonucunda yaşanabilmektedir. Tüm bu değişkenler tükenme düzeylerini etkilemektedir. Hemşirelerde ki tükenmişlik hem bireysel hem de örgütsel açıdan değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Tükenmişlik, Profesyonel, Hemşireler, Risk Faktörleri

İnvestigation of Burnout Levels in Nurses According to Different Variables: Example of A Universty Hospital

Objective: This cross section study has been conducted to determine the burnout level of the nurses working in a university hospital and to analyze the relationship between burnout and socio-demographic variables. Methods: The study has been done on 192 nurses who agreed to participate. Data has been collected by a sociodemographic data form consisting of 31 questions and consisting of 22 questions Maslach Burnout Inventory (MBI). Results: The nurses’ MBI emotional exhaustion average subscale points were determined as 20.3±7.0, depersonalization subscale average points were determined as 6.0±3.2 and personal accomplishment average subscale points were determined as 19.3±4.1. Gender, perceived income level, presence of chronic disease, history of receiving psychiatric help, total length of service in clinic, problem life while taking annual leave, occupational compliance, adherence to the profession, love of the profession and the possibility of professional development of the institution were found to affect burnout. (p<0.05). Conclusion: The level of emotional exhaustion of nurses is determined to be high, their depersonalization level is medium and personal accomplishment level is in inverse proportion and low. Burnout syndrome can be experienced as a result of the interaction between the personal qualities, workplace and professional qualities of the nurses. All these variables affect the burnout level. The burnout of nurses must be evaluated in both personal and organizational perspective.

Keywords:

Burnout, Professional, Nurses, Risk Factors,

PDF

___

1. Özcan EM, Ünal A, Çakıcı AB. Sağlık Çalışanlarında İşe Bağlı Stres: Konya Numune Hastanesi Saha Çalışması. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2015; 7(1):125-131.
2. Sarıkaya P. Tükenmişlik sendromunun kişilik özelliklerinden denetim odağı ile ilişkisi ve bir uygulama [tez]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2007.
3. Maslach C, Schanfeli WB, Leiter MR. Job Burnout. Annu Rev Psychol. 2001; 52:397-422.
4. Maslach C, Jackson SE. Patterns Of Burnout Among A Natıonal Sample Of Publıc Contact Workers. Journal of Health and Human Resources Administration. 1984; 7(2):189-212.
5. Balcıoğlu İ, Memetali S, Rozant R. Tükenmişlik Sendromu. Drim Tıp Gazetesi. 2008; 83:99-104.
6. Maslach C, Goldberg J. Prevention of burnout: New perspectives. Applied & Preventive Psychology. 1998; 7:63-74.
7. Polatcı S. Tükenmişlik sendromu ve tükenmişlik sendromuna etki eden faktörler (Gaziosmanpaşa Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir analiz) [tez]. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi; 2007.
8. Oruç S. Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Adana İli örneği) [tez]. Adana: Çukurova Üniversitesi; 2007.9. Guillermo A, Fuente C, Vargas C et al. Risk factors and prevalence of burnout syndrome in the nursing profession. Int J Nurs Stud. 2015; 52:240-249.
10. Üst Ç. Turizm sektörü çalışanlarının mesleki tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi: Erzurum konaklama işletmelerine yönelik bir uygulama [tez]. Erzurum: Atatürk Üniversitesi; 2012.
11. Beyhan S. Adana ve çevresinde anestezi ve reanimasyon hekimlerinde tükenmişlik sendromunun araştırılması [tez]. Adana: Çukurova Üniversitesi; 2011.
12. Armutcuk AK. Denizli devlet hastanesinde çalışmakta olan hekim dışı sağlık personelinde tükenmişlik sebdromu ve ilişkili değişkenler [tez]. Denizli: Pamukkale Üniversitesi; 2010.
13. Güven S. Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin mizah tarzları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin saptanması [tez]. Ankara: Başkent Üniversitesi; 2013.
14. Üngüren E, Doğan H, Özmen M, Tekin ÖA. Otel Çalışanlarında Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi. Journal of Yasar University. 2010; 17(5): 2922-2937.
15. Daley MR. Burnout’: smoldering problem in protective services. Social Work. 1979; 24:375‐379.
16. Lal K. Hemşirelerde tükenmişlik ve iş doyumu (Aksaray ve Ortaköy Devlet Hastanesi hemşireleri örneği) [tez]. İstanbul: Beykent Üniversitesi; 2014.
17. Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2006;7:100-108.
18. Storlie FJ. Burnout: The Elaboration of a Concept. American Journal of Nursing. 1979; 2108-2111.
19. Yüksel Kaçan C, Örsal Ö, Köşgeroğlu N. Hemşirelerde tükenmişlik düzeyinin incelenmesi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi. 2016; 5(2):65-74.
20. Oğuzberk M, Aydın A. Ruh Sağlığı Çalışanlarında Tükenmişlik. Klinik Psikiyatri. 2008; 11:167-179.
21. Maslach C, Leiter MP. Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Pyschiatry. 2016; 15:103-111.
22. Demir A. Hemşirelikte Tükenmişliğe Bir Bakış. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004; 7(1).
23. Demir R, Yıldırım Y, Esen A. Diyaliz Hemşirelerinde tükenmişlik. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2010; 7(1-2):55-63.
24. Tümkaya S, Çam S, Çavuşoğlu İ. Tükenmişlik Ölçeği Kısa Versiyonu’nun Türkçe ’ye Uyarlama, Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. 2009; 18(1):387-398.
25. Yeniçeri Ö, Demirel Y, Seçkin Z. Örgütsel Adalet İle Duygusal Tükenmişlik Arasındaki İlişki: İmalat Sanayi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. KMU İİBF Dergisi. 2009; 2009(1):83-99.
26. Kırılmaz Y, Çelen Ü, Sarp N. İlköğretim’de Çalışan Öğretmen Grubunda “Tükenmişlik Durumu” Araştırması. İlköğretim-Online. 2003; 2(1):2-9.
27. Dolunay AB. Keçiören İlçesi “Genel Liseler ve Teknik-Ticaret Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu” Araştırması. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2002; 55(2):51-62.
28. Akbolat M, Işık O. Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyleri: Bir Kamu Hastanesi Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2008; 11(2):230-253.
29. Altay B, Göneren D, Demirkan C. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Aile Desteğinin Etkisi. Fırat Tıp Dergisi. 2010; 15(1):10-16.
30. Metin Ö, Gök Özer F. Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007; 10(1):58-66.
31. İlhan MN, Durukan E, Taner E, ve ark. Burnout and its correlates among nursing staff: questionnaire survey. J Adv Nurs. 2007; 61(1):100-106.
32. Günüşen N, Üstün B. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi Ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008; 11(4):48-58.
33. Kaya N, Kaya H, Erdoğan Ayık S, Uygur E. Bir devlet hastanesinde çalışan hemşirelerde tükenmişlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2010; 7(1):402-419.
34. Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası. Türkiye’de Sağlık Çalışanları Tükenmişlik Araştırması Sonuçları. 2012.
35. Aslan H, Alpaslan ZN, Ünal M. Hemşirelerde Tükenme, İş Doyumu ve Ruhsal Belirtiler. Nöropsikiyatri Arşivi. 1996; 33(4):192-199.
36. Patrick K, Lavery J. Burnout in Nursing. Australian Journal of Advanced Nursing 2007;24(3):43-47.
37. Uğurlu N, Polat H. Hemşirelerin Tükenmişlik (Burnout) Düzeyleri İle Çeşitli Değişkenler Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2000; 16(2-3):59-73.
38. Karahaliloğlu N. Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin İncelenmesi [tez]. İstanbul: Haliç Üniversitesi; 2013.
39. Karabulut Gül Ş, Gül HK, Oruç AF, ve ark. Radyasyon Onkolojisi Kliniği Çalışanlarında Depresyon ve Tükenmişlik Düzeylerinin Sosyodemografik Özelliklerle İlişkisinin Değerlendirilmesi. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2012; 23(1):11-17.
40. Cihan Benderli Y. Onkoloji Bölümünde Çalışan Sağlık Personelinde Tükenmişlik ve Depresyon Düzeylerinin Sosyodemografik Özelliklerle İlişkisi. Yeni Tıp Dergisi. 2011;28: 17-22.
41. Kantek F, Kabukcuoğu K. Burnout in nurses: A meta analysis of related factors. Journal of Human Sciences. 2017; 14(2):1243-1254.

ISSN: 1309-3878
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 2009
Yayıncı: Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD adına Yrd.Doç.Dr.Cemil Işık Sönmez