MUAMMER YILMAZ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2011 ile 2015 Yılları Arasındaki Partikül Madde ve Kükürt Dioksit Ölçümlerinin Değerlendirilmesi

Amaç: Dünyada birçok bölgede olduğu gibi Türkiye‟nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde (GDA) de hava kirliliği önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu nedenle bu çalışmada 20112015 yılları arasında GDA hava kalitesi düzeylerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu kesitsel çalışma için veriler T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hava Kalitesi İzleme İstasyonları Web Sitesinden alınmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkenleri; PM10 ve SO2 iken bağımsız değişkenleri; il, kış sezonu, yaz sezonu ve yıldır. Ölçümler WHO sınır değerleri ile karşılaştırılmıştır. Bulgular: GDA'da SO2 ortalama 26.05±72.85'dir. İllere göre Adıyaman 9.94±11.50, Batman 15.93±23.47, Diyarbakır 10.91±12.19, Gaziantep 12.03±14.55, Kilis 6.31±5.43, Mardin 20.95±24.30, Siirt 21.39±31.38, Şanlıurfa 8.83±11.01, Şırnak 138.07±186.87'dir. GDA'da PM10 ortalama 62.33±54.47'tür. İllere göre Adıyaman 63.42±45.14, Batman 86.12±62.14, Diyarbakır 55.88±42.82, Gaziantep 76.29±55.46, Kilis 42.68±39.94, Mardin 57.60±62.33, Siirt 96.09±63.29, Şanlıurfa 52.98±44.68, Şırnak 29.89±30.48'dir. GDA illere göre PM10 ve SO2 ortalamaları arasındaki farklılık istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.001). Sonuç: GDA illeri arasında PM10 ve SO2 beraber değerlendirildiğinde hava kirliliğinin en büyük sorun olduğu il Siirt olarak dikkati çekmektedir. Beş yıllık değerlendirmede; GDA illeri arasında diğer illere göre hava kalitesi daha iyi olarak değerlendirilen il ise Kilis‟tir. Şırnak‟ta ise halk sağlığını ciddi bir şekilde tehdit edebilecek SO2 kirliliği bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hava Kirliliği, Partikül Madde, Kükürt Dioksit, Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Evaluation of Particulate Matter and Sulfurdioxide Measurements between 2011 and 2015 Years in Southeastern Anatolia Region

Objective: The air pollution is a major public health problem in Southeastern Region (SEA) of Turkeyas in many regions of the World. Therefore this study intends to assess and evaluate air quality levels in SEA through the years of 2011-2015. Methods: The data for this cross-sectional study was taken from the website of the air quality monitoring stations at ministry of environment and urbanization of Turkey. Dependent variables of the study were; PM10 and SO2 values and independent variables were; province, winter season, summer season and whole year. The measurements were compared with the WHO limit values. Results: The average SO2 at SEA is 26.05±72.85. For the provinces, Adıyaman 9.94±11.50, Batman 15.93±23.47, Diyarbakır 10.91±12.19, Gaziantep 12.03±14.55, Kilis 6.31±5.43, Mardin 20.95±24.30, Siirt 21.39±31.38, Şanlıurfa 8.83±11.01, Şırnak 138.07±186.87'. The average PM10 at SEA is 62.33±54.47. and for the provinces Adıyaman 63.42±45.14, Batman 86.12±62.14, Diyarbakır 55.88±42.82, Gaziantep 76.29±55.46, Kilis 42.68±39.94, Mardin 57.60±62.33, Siirt 96.09±63.29, Şanlıurfa 52.98±44.68, Şırnak 29.89±30.48. The difference in the average of PM10 and SO2 of the provinces in SEA is statistical significance (p<0.001). Conclusion: Air pollution is the largest problem remarkably in Siirt among SEA provinces when PM10 and SO2 evaluated together. According to five years of evaluation Kilis have better air quality compared to other provinces in SEA. SO2 pollution is a serious risk to threat public health in Sırnak

Keywords:

Air Pollution, Particulate Matter, Sulfur Dioxide, Souteastern Region of Turkey,

PDF

___

1. Güler Ç, Akın L. Halk Sağlığı Temel Bilgiler II. Cilt. Hacettepe Üniversitesi Yayınları 2012. Ankara;670-748.
2. World Health Organization (WHO) Ambient (outdoor) air quality and health Fact sheet Updated September 2016.
3. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Öncelikli Çevre Sorunları. T.C. Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı. Ankara 2012. http://www.csb.gov.tr/db/ced/webicerik/webicerik273.pdf (Erişim tarihi:22.03.2017).
4. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Öncelikli Çevre Sorunları. T.C. Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı. Ankara 2014. https://www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/GuneydoguBolgesi_2014.pdf (Erişim tarihi:23.09.2016).
5. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hava Kalitesi İzleme İstasyonları Web Sitesi http://www.havaizleme.gov.tr/hava.html (Erişim tarihi:28.03.2016).
6. Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.12188&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=hava%20kalitesi (Erişim tarihi: 22.03.2017).
7. Bayram H, Dörtbudak Z, Evyapan Fişekçi F, Kargın M, Bülbül B. “Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığına Etkileri, Dünyada, Ülkemizde ve Bölgemizde Hava Kirliliği Sorunu” Paneli Ardından. Dicle Tıp Dergisi, 2006;33(2):(105-112).
8. Türkiye Çevre Durum Raporu 2011. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yayın no: 11. Ankara 2011.
9. Hava Kalitesi Değerlendirme Raporu. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü. http://hava.cygm.gov.tr/hava/Files/Birimler/HavaKalitesi/Hava%20Kalitesi%20De%C4%9Ferlendirme%20Raporu.pdf (Erişim tarihi: 22.03.2017).
10. Akdur R, Çöl M, Işık A, İdil A, Durmuşoğlu M, Tunçbilek A. Halk Sağlığı. Antıp AŞ Tıp Kitapları ve Bilimsel Yayınlar, 1998, Ankara;85-87.
11. Beyhun NE, Vançelik S, Acemoğlu H, Koşan Z, Güraksın A. Erzurum İli Kent Merkezinde 2003-2006 Yılları Arasında Hava Kirliliği. TAF Prev Med Bull. 2008;7(3):237-242.
12. Lebanon Rapid Environmental Assessment for Greening Recovery, Reconstruction and Reform-2006. The United Nations Development Programme (UNDP).http://www.undp.org.lb/communication/archives/REA.cfm (Erişim tarihi:22.03.2017).
13. Sofuoğlu A. Hava Kirliliği.
14. Cavkaytar Ö, Uysal Soyer Ö, Şekerel BE. Türkiye’de Hava Kirliliğinden Kaynaklanan Sağlık Sorunları Hava Kirliliği Araştırmaları Dergisi 2013;2: 105–111.
15. Mayda AS, Yılmaz M. Düzce Hava Kalitesi İzleme İstasyonu 2007-2011 Yılları Arası Verilerinin Değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull 2013; 12(1): 11-18.
16. Bolu F, Zoroğlu G, Mayda AS. The İnvestigation Of Hourly , Daily And Seasonal Changes Of Düzce Air Quality Monitoring Station 2014 Data. TAF Prev Med Bull 2015;14(5):387-393.

ISSN: 1309-3878
Yayın Aralığı: 3
Başlangıç: 2009
Yayıncı: Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD adına Yrd.Doç.Dr.Cemil Işık Sönmez