Serdar Karakullukçu, Aysun Kazak, Fatma Başaran, Nuran Coşkun

Sağlıkla İlgili Bölümlerde Okuyan Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi

GİRİŞ ve AMAÇ: Araştırma, sağlıkla ilgili bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. YÖNTEM ve GEREÇLER: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan araştırma Şubat- Mayıs 2020 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırma, üç farklı devlet üniversitesinde sağlıkla ilgili bölümlerde öğrenim gören ve araştırmaya katılmayı kabul eden 1086 öğrenci ile tamamlanmıştır. Verilerin toplanmasında, Tanıtıcı Bilgi Formu, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II kullanılmıştır. BULGULAR: Öğrencilerin Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği’nden aldığı puanların ortalaması 36,2±8,3 ve %41,3’ü yeterli sağlık okuryazarlığına sahiptir. Öğrenciler Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II puan ortalaması ise 125,3±24,0’dir ve orta düzeydedir. Cinsiyet, gelir durumu, sağlık algısı, anne ve babanın eğitim durumu, öğrenim görülen fakülte ve bölüm gibi bazı özelliklerin öğrencilerin ölçeklerden aldıkları puanlar üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Sağlık okuryazarlığı yüksek olan bireylerin daha fazla sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına sahip oldukları belirlenmiştir. TARTIŞMA ve SONUÇ: Sağlık bilimlerinde okuyan öğrencilerin sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları düzeyinin arttırılması büyük önem taşımaktadır.

Evaluatıon of Health Literacy and Healthy Lifestyle Behaviors of Unıversıty Students that Study in Health-Related Department

INTRODUCTION: This study is carried out to determine the health literacy and healthy lifestyle behaviors of university students studying in health-related departments. METHODS: The descriptive and cross-sectional study was carried out between February and May 2020. The research was completed with 1086 students studying and accepting to participate the research in health-related departments at three different state universities. During collecting the data, “Questionnaire Form”, Health Literacy Scale” and “The Healthy Lifestyle Behaviors Scale II” are used. RESULTS: The average score of the students from Turkish Health Literacy Scale was 36.2 ± 8.3 and 41.3% of them have sufficient health literacy. The students' “Healthy Lifestyle Behaviors Scale II” mean score is 125,3 ± 24,0 and is at an intermediate level. It was observed that some characteristics such as gender, income level, perception of health, education status of parents, the faculty and department of education were effective on the scores obtained by the students from the scales. It has been determined that individuals with high health literacy scores have more healthy lifestyle behaviors. DISCUSSION AND CONCLUSION: It is of great importance to increase the level of health literacy in students studying health sciences in order to develop and maintain healthy lifestyle behaviors.

PDF

___

1.Değerli H, Tüfekçi N. Toplumun Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesi. AVRASYAD. 2018; 6(15):467-88.
2.WHO. 7th Global Conference on Health Promotion: Track Themes 2009. Avaliable from: https://www.who.int/healthpromotion/conferences/7gchp/documents/en/.
3.Kickbusch I, Pelikan J, Apfel F, Tsouros A. Sağlık Okuryazarlığı: Sağlam Kanıtlar, Çeviri: Sağlıklı Kentler Birliği 2015. Erişim Adresi: https://www.skb.gov.tr/wp-content/uploads/2015/05/saglik-okur-yazarligi-WEB.pdf.
4.Sadeghi S, Brooks D, Stagg-Peterson S, Goldstein R. Growing awareness of the importance of health literacy in individuals with COPD. COPD. 2013; 10(1):72-8.
5.Tatar M. Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ile İlişkisi ve Sağlık Okuryazarlığını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi [Uzmanlık Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı; 2020.
6.Akgün Ş, Tok HH, Oztaş D. Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Sağlık Okuryazarlık Düzeyleri. GÜSBD. 2021; 10(2):247-56.
7.Şen MA, Ceylan A, Kurt ME, Palancı Y, Adın C. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Dicle Med J. 2017; 44(1):1-12.
8.Sezer C, Amarat M. Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi İlişkisi Üzerine Bir Çalışma. 2018; 1811-3.
9.Çalışkan C, Arberk K, Üner S. Acil yardım ve afet yönetimi öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. TurkJPH. 2018; 16(3):204-13.
10.Ergün S, Sürücüler HK, Işık R. Ergenlerde e-Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları: Balıkesir Örneği. JAREN. 2019; 5(3):194-203.
11.Okyay P, Abacıgil F. Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayın; 2016. 24-41 p.
12.Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. CÜHemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008; 12(1):1-13.
13.Erunal M, Ozkaya B, Mert H, Kucukguclu O. Investigation of health literacy levels of nursing students and affecting factors. IJCS. 2018; 11(3):1386-95. Karşılaştırmalı Bir Araştırma. GÜSBD. 2018; 7(3):71-9.
14.Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. GÜSBD. 2018; 7(3):71-9.
15.Aksoy T, Uçar H. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. HUHEMFAD. 2014; 1(2):53-67.
16.Ardiç C, Taskin N. Tip Fakultesi Ogrencilerinde Saglikli Yasam Bicimi Davranislarinin Degerlendirilmesi. Bezmialem Science. 2018; 6(3):191-6.
17.Erzincanlı S, Zaybak A, Khorshid L. Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Zaman Yönetimi Becerileri. EGEHFD. 2015; 31(2):8-25.
18.Vural PI, Bakır N. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. ACU Sağlık Bil Derg. 2015; 6(1):36-42.
19.Ergün S. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı. Kocaeli Medical J. 2017; 6(3):1-6.
20.Özdemir S, Akça HŞ, Algın A, Kokulu K. Health Literacy in The Emergency Department: A Cross-sectional Descriptive Study. Eurasian J Emerg Med. 2020; 19(2):94-7.
21.Uysal N, Ceylan E, Koç A. Health literacy level and influencing factors in university students. Health Soc Care Community. 2020; 28(2):505-11.
22.Imanian M, Hosseini M, Torab TA, Shakeri N, Matbouei M. Relationship between health literacy and health-promoting behaviors in patients with heart failure referred to clinics of Shahid Beheshti University of Medical Sciences. BBRC. 2017; 10(1):114-20.
23.Özdenk S, Özdenk GD, Özcebe LH, Üner S. Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. Mersin Univ Saglık Bilim Derg. 2019; 12(1):48-59.
24.Barber MN, Staples M, Osborne RH, Clerehan R, Elder C, Buchbinder R. Up to a quarter of the Australian population may have suboptimal health literacy depending upon the measurement tool: results from a population-based survey. Health promotion international. 2009; 24(3):252-61.
25.Poorman E, Gazmararian J, Elon L, Parker R. Is health literacy related to health behaviors and cell phone usage patterns among the text4baby target population? Arch Public Health. 2014; 72(13):1-9. 26.Vozikis A, Drivas K, Milioris K. Health literacy among university students in Greece: determinants and association with self-perceived health, health behaviours and health risks. Arch Public Health, 72(1), 15. 2014; 72(15):1-6.
27.Khajouei R, Salehi F. Health literacy among Iranian high school students. AJHB. 2017; 41(2):215-22. 28.Çimen ZT, A B. Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde Sağlık Okuryazarlığı, Sağlık Algısı ve İlişkili Faktörler. EGEHFD. 2017; 33(3):105-25.
29.Yılmazel G. Low health literacy, poor knowledge, and practice among Turkish women patients undergoing cervical cancer screening. J Can Res Ther. 2019; 15:1276-81.
30.Kostak MA, Kurt S, Süt N, Akarsu Ö, Ergül GD. Hemşirelik ve Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. TAF Prev Med Bull. 2014; 13(3):189-96.
31.Özyazıcıoğlu N, Kılıç M, Erdem N, Yavuz C, Afacan S. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. UİBD. 2011; 8(2):277-332.
32.Arici EC, Karadag G. An examination of the relationship between hypertension and healthy lifestyle behaviors in adults. Progress in Nutrition. 2018; 20(3):395-402.
33.Ulutasdemir N, Kilic M, Zeki Ö, Begendi F. Effects of occupational health and safety on healthy lifestyle behaviors of workers employed in a private9.Çalışkan C, Arberk K, Üner S. Acil yardım ve afet yönetimi öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. TurkJPH. 2018; 16(3):204-13.
10.Ergün S, Sürücüler HK, Işık R. Ergenlerde e-Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları: Balıkesir Örneği. JAREN. 2019; 5(3):194-203.
11.Okyay P, Abacıgil F. Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayın; 2016. 24-41 p.
12.Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. CÜHemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008; 12(1):1-13.
13.Erunal M, Ozkaya B, Mert H, Kucukguclu O. Investigation of health literacy levels of nursing students and affecting factors. IJCS. 2018; 11(3):1386-95. Karşılaştırmalı Bir Araştırma. GÜSBD. 2018; 7(3):71-9.
14.Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. GÜSBD. 2018; 7(3):71-9. 15.Aksoy T, Uçar H. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. HUHEMFAD. 2014; 1(2):53-67.
16.Ardiç C, Taskin N. Tip Fakultesi Ogrencilerinde Saglikli Yasam Bicimi Davranislarinin Degerlendirilmesi. Bezmialem Science. 2018; 6(3):191-6.
17.Erzincanlı S, Zaybak A, Khorshid L. Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Zaman Yönetimi Becerileri. EGEHFD. 2015; 31(2):8-25.
18.Vural PI, Bakır N. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. ACU Sağlık Bil Derg. 2015; 6(1):36-42.
19.Ergün S. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı. Kocaeli Medical J. 2017; 6(3):1-6. 20.Özdemir S, Akça HŞ, Algın A, Kokulu K. Health Literacy in The Emergency Department: A Cross-sectional Descriptive Study. Eurasian J Emerg Med. 2020; 19(2):94-7.
21.Uysal N, Ceylan E, Koç A. Health literacy level and influencing factors in university students. Health Soc Care Community. 2020; 28(2):505-11.
22.Imanian M, Hosseini M, Torab TA, Shakeri N, Matbouei M. Relationship between health literacy and health-promoting behaviors in patients with heart failure referred to clinics of Shahid Beheshti University of Medical Sciences. BBRC. 2017; 10(1):114-20.
23.Özdenk S, Özdenk GD, Özcebe LH, Üner S. Bir üniversitenin 4. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. Mersin Univ Saglık Bilim Derg. 2019; 12(1):48-59.
24.Barber MN, Staples M, Osborne RH, Clerehan R, Elder C, Buchbinder R. Up to a quarter of the Australian population may have suboptimal health literacy depending upon the measurement tool: results from a population-based survey. Health promotion international. 2009; 24(3):252-61.
25.Poorman E, Gazmararian J, Elon L, Parker R. Is health literacy related to health behaviors and cell phone usage patterns among the text4baby target population? Arch Public Health. 2014; 72(13):1-9.
26.Vozikis A, Drivas K, Milioris K. Health literacy among university students in Greece: determinants and association with self-perceived health, health behaviours and health risks. Arch Public Health, 72(1), 15. 2014; 72(15):1-6.
27.Khajouei R, Salehi F. Health literacy among Iranian high school students. AJHB. 2017; 41(2):215-22. 28.Çimen ZT, A B. Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde Sağlık Okuryazarlığı, Sağlık Algısı ve İlişkili Faktörler. EGEHFD. 2017; 33(3):105-25.
29.Yılmazel G. Low health literacy, poor knowledge, and practice among Turkish women patients undergoing cervical cancer screening. J Can Res Ther. 2019; 15:1276-81.
30.Kostak MA, Kurt S, Süt N, Akarsu Ö, Ergül GD. Hemşirelik ve Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. TAF Prev Med Bull. 2014; 13(3):189-96.
31.Özyazıcıoğlu N, Kılıç M, Erdem N, Yavuz C, Afacan S. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. UİBD. 2011; 8(2):277-332.
32.Arici EC, Karadag G. An examination of the relationship between hypertension and healthy lifestyle behaviors in adults. Progress in Nutrition. 2018; 20(3):395-402.
33.Ulutasdemir N, Kilic M, Zeki Ö, Begendi F. Effects of occupational health and safety on healthy lifestyle behaviors of workers employed in a private company in Turkey. Annals of global health. 2015; 8(14):503-11.
34.Sümen A, Öncel S. Türkiye’de lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler: Sistematik derleme. Eur J Ther. 2017; 23:74-82.
35.Hacıhasanoğlu R, Yıldırım A, Karakurt P, Sağlam R. Healthy lifestyle behaviour in university students and influential factors in eastern Turkey. International Journal of Nursing Practice. 2011; 17(1):43-51.
36.Küçük E. Health perception and healthy lifestyle behaviors of female factory workers. Archives of environmental & occupational health. 2016; 71(4):216-21.
37.Şimşek H, Öztoprak D, İkizoğlu E, Safalı F, Yavuz Ö, Onur Ö, et al. Tıp fakültesi öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili etmenler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2012; 26(3):151-7.
38.Gül İ, Yeşiltaş A, Şahin S. The Relationship Between Healthy Life Style Behaviors And Health Literacy: A Study On University Students. JIHSAM. 2019; 5(9):26-43.