Namık Kemal’in Gazellerinde Kelâmî Kavramların Değerlendirilmesi

Namık Kemal, Tanzimat dönemi ve sonrasının önemli bir fikir adamı ve edebiyatçısıdır. Namık Kemal’in dini düşüncesini anlamanın bir yolu da onun şiirleridir. Namık Kemal yaşadığı dönemin etkisiyle bir taraftan Batı’nın yoğun kültürel baskısı diğer taraftan kendi inanç ve gelenek anlayışı arasında sıkışmıştır. Ancak Namık Kemal burada ne tamamen Batı’ya her yönüyle teslim olup kendi inanç ve geleneğini terk etmeyi ne de Batı’ya tamamen kapalı olmayı seçmiştir. Namık Kemal’in Allah sevgisi, Müslümanların birliği meselesi, vatan, millet ve hürriyet aşkı; onu Türk Edebiyatı tarihçileri içerisinde ve milletin gönlünde farklı biri olarak müşahhas kılmıştır. Bunun yanında onun bu duygu ve düşüncelerini sadece şiirlerine yansıtmayıp diğer eserlerinde tiyatrolarında, romanlarında hep bu duygu ve düşünceleri vurgulamıştır. Özellikle Varlık anlayışı, varlık ve varlığa ait sıfatlar ve isimler konusunda da hayli hassas biri olduğunu anlamaktayız. Namık Kemal, Tanzimat fikir adamlarının birçoğunun yaptığı gibi ne tamamen yüzünü Batı’ya çevirip kendi geçmişini terk etmiş ne de Batı’ya sırtını dönüp geçmişte kalmıştır. O bir taraftan Batının toplum için faydalı olduğuna inandığı şeyleri almayı yeğlerken toplumun geçmişiyle olan bağlarını da korumasını istemiştir. Bu çalışmamızda özellikle Gazellerinden hareketle dinî kavramların kelâmî açıdan değerlendirilmesi amaçlanmış olup Namık Kemal divanlarının en mükemmeli olan Ali Türkgeldi nüshasını esas aldık. Bu nüshanın manzumların sıralanışı sırasına göre ( 34-35) Gazel olarak sıralanışına göre 1 ve 2 numaralı gazellerini değerlendirdiğimizi belirtmek isterim.

___

  • ARSLAN, Hulusi – BOZKURT, Mustafa. Sistematik Kelâm. Ankara: TDV Yayınları, 2016.
  • DEVELLİOĞLU, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi, 1990.
  • ERGUN, Sadrettin. Nüzhet Namık Kemal’in Şiirler. y.y.: İnkılap Kitabevi, t.y.
  • KOMİSYON. Milli Eğitim Bakanlığı, Örnekleriyle Türkçe Sözlük. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 2002.
  • KUŞEYRİ, Abdülkerim. Kuşeyri Risalesi. Haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2009.
  • TOPALOĞLU, Bekir - ÇELEBİ, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İSAM Yayınları, 2010.