Yapılanlar ve Yapılması Gerekenler ile Birinci Basamakta Korona Pandemisi

Birinci basamak sağlık hizmetleri, Pandemi ve salgınlarla mücadelede her zaman önemli görevler üstlenmiştir. Covid-19 salgını, şimdiye kadar karşılaştığımız en hızlı yayılan salgınlardan biridir. Semptomsuz dönemindeki inkubasyon süresinin de uzun olması, bu virüsün bulaştırıcılığı ve yayılmasını çok kolaylaştırmaktadır. Şu an için virüsün etkinbir tedavisinin ve aşısının da olmaması, birinci basamaktaki koruyucu ve önleyici sağlık hizmetlerini çok daha önemli hale getirmektedir. Bu makalede birinci basamak sağlık hizmeti görevlerinin neler “olması gerektiği” ancak pandemi sürecinde “neler olduğu” konusuna değinildi. Yani teorik ve pratik arasındaki çelişkilerden bahsedildi.

Anahtar Kelimeler:

covid-19 pandemisi, triaj, birinci basamak sağlık hizmetleri

PDF

___

1. WHO Interim guidance. Advice on the use of masks the community, during homecare and in health care settings in the context of the novel coronavirus (2019-nCoV) outbreak Avaliable at: https://www.who.int/publications-detail/advice-on-theuse- of-masks-in-the-community-during-home-care-and-inhealthcare- settings-in-the-context-of-the-novel-coronavirus- (2019-ncov)-outbreak Published time: 29 January 2020 (avvaliable time:19.04.2020)
2. Kucharski, A.,Russell, T., Diamond, C., et al. Analysis of early transmission of 2019-nCoV and implications for outbreaks in new locations. CMMID Repostory 2020, Available at: https://cmmid.github.io/ncov/wuhan_early_dynamics/index.htm l. Published time:28.01.2020 (Available time: 19.04.2020)
3. TC Sağlık Bakanlığı Covid-19 pandemisi stratejileri 2020. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,64935/mucadelemizdeki- ortak-payda-insan-sagligidir.html yayın tarihi:07.04.2020 (erişim tarihi: 19.04.2020)
4. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü, Covid-19 rehberi. Erişim adresi: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/ COVID-19_Rehberi.pdf. Sayfa 39 yayın tarihi: 14 04.2020 (erişim tarihi 19.04.2020)
5. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü, Covid-19 rehberi. Erişim adresi: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/ COVID-19_Rehberi.pdf. Sayfa 35 yayın tarihi: 14 04.2020 (erişim tarihi 19.04.2020)
6. Dünya Sağlık Örgütü, Günlük pandemi takip sistemi. Erişim adresi: https://www.worldometers.info/coronavirus/ (erişim tarihi: 19.04.2020)
7. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü, Covid-19 rehberi. Erişim adresi: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/ COVID-19_Rehberi.pdf. Sayfa 41 yayın tarihi: 14 04.2020 (erişim tarihi 19.04.2020)
8. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü, Covid-19 rehberi. Erişim adresi: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/ COVID-19_Rehberi.pdf. Sayfa 37 yayın tarihi: 14 04.2020 (erişim tarihi 19.04.2020)
9. TC Sosyal Güvenlik Kurumu, Mevzuatlar. Erişim adresi: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/mevzuat/yururlukteki_m evzuat/kms yayınlanma tarihi: 18.0cak2020 (erişim tarihi :19.04.2020)
10. Goodman RA, Buehler JW, Kaplan JP. Theepidemiologicfieldinvestigation: scienceandjudgment in publichealthpracctice. Am J Epidemiol 1990;132:9-16.
11. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü, Covid-19 rehberi. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/COVID- 19_Rehberi.pdf. Sayfa 38 yayın tarihi: 14 04.2020 (erişim tarihi 19.04.2020)
12. Lau LL, Nishiura H, Kelly H, Ip DK, Leung GM, Cowling BJ. Householdtransmission of 2009 pandemicinfluenza A(H1N1): a systematicreviewand meta-analysis. PLoS One. 2016; 11(5): e0154418.
13. AHEF (aile hekimleri federasyonu) Aile hekimleriyle canlı sohbetler, 2020. Erişim adresi http://ahef.org.tr/Detay/2482/COVID- 19-SIRASINDA-ve-SONRASINDA-AILE-SAGLIGI-MERKEZI- CANLI-KONSEYI.aspx yayınlanma tarihi: 05.06.2020 (Erişim tarihi:14.06.2020)
14.Wu Z, McGoogan JM. Characteristics of and Important Lessons From the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Outbreak in China: Summary of a Report of 72 314 Cases From the Chinese Center for Disease Control and Prevention. JAMA [Internet]. 2020 Apr 7;323(13):1239–42. Available from: https://doi.org/10.1001/jama.2020.2648
15. Kamu çalışanlarına esnek mesai uygulaması ile ilgili genelge. Erişim adresi: https://resmigazete.gov.tr/fihrist?tarih=2020- 03-22&mukerrer=1 yayınlandığı tarihi: 22.03.2020 (erişim tarihi: 19.04.2020)
16. Sağlık çalışanlarının sağlığını korumasıyla ilgili koruyucu ekipman yönetmeliği ( https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/covid19/rehberler/ COVID_TABLE_HSGM.pdf?type=file ) yayınlandığı tarih: 17.03.2020 erişim tarihi: 19.04.2020
17. TC Sağlık Bakanlığı, Hasta ve çalışan güvenliğinin sağlanmasına dair yönetmelik. Erişim adresi: https://dosyaism.saglik. gov.tr/Eklenti/62306,hasta-ve-calisan-guvenligin-saglanmasina- dair-yonetmelikpdf.pdf?0 yayınlandığı tarih:2011 (erişim tarihi: 27.05.2020)
18. Sağlık merkezlerinin genel dezenfeksiyon kuralları, erişim adresi: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/alinan-karalar.html yayın tarihi:17.03.2020 (erişim tarihi: 19.04.2020)
19. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü, Covid-19 rehberi. Erişim adresi: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/ COVID-19_Rehberi.pdf. Sayfa 86, yayın tarihi: 14.04.2020 (erişim tarihi 19.04.2020)
20. CAI Hongliu, CHEN Yu, CHEN Zuobing, FANG Qiang, HAN WeiIi et al. LIANG tT(Ed). “Handbook of COVID-19 PreventionandTreatment”, The First AffiliatedHospital, ZhejiangUniversity School of Medicine, 2020.
21. Tekirdağ il hıfzıssıhha kurulu kararı karar no:3 erişim adresi: http://www.tekirdag.gov.tr/il-hifzissihha-kararlari-kararno- 3--19-arasi yayın tarihi: 17.03.2020 (erişim tarihi: 27.05.2020)