Hizan İlçesinde Dut Yetiştiriciliği ve Kültürü

Hizan ilçesi Bitlis ilinin hem alan ve hem de üretim bakımından dut üretiminin en yoğun yapıldığı ilçelerden birisidir. İlçe dut yetiştiriciliği açısından köklü bir kültüre sahip olup, dut yetiştiriciliği için optimum koşullara sahiptir. İlçede yetiştirilen standart dut çeşitleri olmakla birlikte, genelde yerli çeşitlerle yetiştiricilik yapılmaktadır. Bu çalışma, Hizan ilçesinde dut yetiştiriciliğinin yaygın olarak yapıldığı mahalle ve köylerde 2022 yılında gerçekleştirilmiştir. Anket kapsamında toplamda 58 soru yöneltilmiş, verilen cevaplar ile ilçenin dut üretimindeki genel durumu, dut yetiştiriciliği ve üretiminde gerçekleştirilen uygulamalar ve karşılaşılan sorunlar belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında üreticilerin meyvecilik işletmelerinin yapısal özellikleri ve tarımsal uygulamalara yaklaşımları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada yaygın olarak dut yetiştiriciliği yapılan mahalle ve köylerde örnekleme yöntemiyle belirlenen 72 üreticiye anket uygulanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre; dut üretiminin yapıldığı alanların %94.4’ünün çiftçilerin kendi mülkiyetinde olduğu, ankete katılan çiftçilerin yaş ortalamalarının 47.66 olduğu, çiftçilerin hiçbirinin toprak analizi yaptırmadığı ve herhangi bir tarımsal kooperatife üye olmadıkları tespit edilmiştir. Çiftçilerin budamayı genelde nisan ve mayıs aylarında yaptıkları ve dut ağaçlarında görülen en önemli hastalığın külleme, en önemli zararlının ise yaprak biti olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırma ile yörede genel olarak karşılaşılan sorunlar tespit edilmeye çalışılmış ve bu sorunların çözülmesine yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Anket, Budama, Çiftçi, Dut, Hizan

Mulberry Cultivation and Culture in Hizan District

Hizan district is one of the districts where mulberry production is most intense in terms of both area and production of Bitlis province. The district has a rooted culture in terms of mulberry cultivation and has optimum conditions for mulberry cultivation. Although there are standard mulberry varieties grown in the district, domestic varieties are generally cultivated. This study was carried out in Hizan district in 2022 in neighborhoods and villages where mulberry cultivation is common. A total of 58 questions were asked within the scope of the survey, and with the answers given, the general situation of the district in mulberry production, the practices and problems encountered in mulberry cultivation and production were tried to be determined. Within the scope of the study, the structural characteristics of the producers' fruit growing businesses and their approaches to agricultural practices were tried to be determined. In the study, a questionnaire was applied to 72 producers determined by sampling method in neighborhoods and villages where mulberry cultivation is common. According to the results of the study; It has been determined that 94.4% of the areas where mulberry production is made are owned by the farmers, the average age of the farmers participating in the survey is 47.66, none of the farmers have had soil analysis and they are not members of any agricultural cooperative. It has been determined that the farmers usually do the pruning in April and May and the most important disease seen in mulberry trees is powdery mildew, and the most important pest is aphid. With this research, the problems encountered in the region in general were tried to be determined and suggestions for solving these problems were presented.

Keywords:

Anket, Budama, Çiftçi, Dut, Hizan,

PDF

___

Anonim (2022).Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara. Erişim tarihi: 09.11.2022. http://www.tuik.gov.tr
Anşin R ve Özkan ZC (1993). Tohumlu Bitkiler (Spermotophyta), Odunsu Taksonlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Trabzon.
Atmakuri AR, Chaudhury R, Malik SK, Kumar S, Ramachandran R, Qadri SMH (2009). Mulberrybiodiversityconservationthroughcryopreservation. InVitro Cell. Dev. Biol. Plant, 45: 639-649.
Baytop A (1983). Farmasötik Botanik, İstanbul.
Can A, Kazankaya A, Orman E, Gundogdu M, Ercisli S, Choudhary R, Karunakaran R (2021). Sustainable mulberry (Morus nigra L., Morus alba L. and Morus rubra L.) production in Eastern Turkey. Sustainability, 13(24), 13507.
De Candolle A (1967). Origin of CultivatedPlants. New York andLondon, 149-153.
Demir Ö ve Acar M (2002). Sosyal Bilimler Sözlüğü, Adres Yayınları, Ankara.
DemirelMA (2022). Karadutun (Morusnigra L) çiçek yapısı ve döllenme biyolojisi üzerine çalışmalar.Doktora tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Lisansüstü Bilimler Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
Duarte WN, Zanello CA, Cardoso JC (2019). Efficient and easy micropropagation of Morus nigra and the influence of natural light on its acclimatization. Advances in Horticultural Science, 33(3): 433-439.
Ercişli S (2004). A short review of the fruit germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution. 51(4): 419-435.
Erdem S (2022). Farklı kanser tipleri üzerinde MorusnigraEksozomlarınınanti-kanser etkisi.Yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoteknoloji Anabilim Dalı, Elazığ.
Ergun P (2004), Türk kültüründe ağaç kültü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Ankara, 238s.
Eşitken A, Pırlak L, Kara L, Bayramoğlu Z, Sabır A (2012). Konya ili meyvecilik ve bağcılık eylem planı. Mevlâna Kalkınma Ajansı, 29s.
Gökmen H (1973). Kapalı tohumlular. 1. Cilt, Şark Matbaası, Ankara.
Güleryüz M ve Öztürk Y (2001). Çoruh vadisinde meyveciliğin genel durumu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1):33-40.
Gürsoy Ü (2012). Türk kültüründe ağaç kültü ve dut ağacı. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (61): 43-54.
Karamürsel D, Öztürk F P, Öztürk G, Kaymak S, Eren İ, Akgül H (2004). Eğirdir yöresi elma yetiştiriciliğinindurumu ve sorunlarının belirlenmesi ile ekonomik yönden değerlendirilmesi. Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, 225(231): 16-18.
Koday Z (2003). Kağızman ilçesinde meyvecilik. Doğu Coğrafya Dergisi, 12: 189-206.
Lale H, Özçağıran R (1996). Dut türlerinin pomolojik, fenolojik ve bazı meyve kalite özellikleri üzerinde bir çalışma. Derim. 13(4): 177-182.
Machii H, Koyama A, Yamanouchi H, Matsumoto K, Kobayashi S, Katagiri K (2001). A list of morphological and agronomical traist of mulberry genetic resources. Misc. Publ. Natl. Inst. Seric. Entomol. Sci. 29:1-307.
Miran B (2003). Temel İstatistik, İzmir, 137s.
Moore LM (2004). White mulberry. http://plants.usda.gov/plantguide/pdf/pg_moal.pdf. Erişim Tarihi: 15.10.2022 Newbold P (1995). Statisticsfor Business andEconomics. PrenticeHall, New Jersey, USA.
Orhan E (2009). Oltu ve Olurilçelerinde yetiştirilen dutların (Morusspp.) seleksiyon yoluyla seçimi ve seçilen tiplerde genetik akrabalığın RADP yöntemiyle belirlenmesi. Doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Erzurum.
Özatak ÖF, Doğan A, Kazankaya A, Uyak C (2018). Hakkâri ili bağ yetiştiriciliğinin analizi. Bahçe, 47 (Özel sayı1: Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu): 443-450.
Özgen M, Serce S, Kaya C (2009). Phytochemical and antioxidant properties of anthocyanin-rich Morus nigra and Morus rubra fruits. Sci. Hortic. 119: 275-279.
Özyurt SM (1992). Ekonomik botanik. Erciyes Üniversitesi Yayınları no:47, Kayseri, 95s.
Sánchez MD (2004). World distribution and utilization of mulberry, potential for animal feeding. Animal Production Officer Animal Production and Health Division FAO, Rome, Italy.
Sümerli S, Kazankaya A (2020). Batman Merkez İlçede Yetiştirilen Dut Türlerinin Fenolojik, Pomolojik ve Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl UniversityJournal of AgriculturalSciences, 30(Ek sayı (Additionalissue)), 874-881.
Topçu Y ve Çavdar M (2022). Tüketicilerin coğrafi işaret tescilli gümüşhane imalat tipi dut ürünleri satın alma motivasyonu. Atatürk Üniversitesi Yayınları, 181s.
Uyak C ve Doğan A (2021). Muş İli Bağ Yetiştiriciliğinin Analizi. İSPEC7th. İnternational Conference on Agriculture, Animal Sciences and Rural Development. 18-19 September 2021, Muş / Turkey, Cilt.1: 383-400.
Zhang Y, Chengfu L, Jinmei Z, Hongzi Z, Xiaoming X (1998). Polymorphismstudies on genomic DNA of diploidsandpolyploids in mulberry. Journal of ZhejiangAgriculturalUniversity, 24(2): 79-81.