Hassa (Hatay) Ekolojik Şartlarında Yerli Ve Yabancı Bazı Zeytin (Olea europaea L.) Çeşitlerinin Adaptasyonu

Dünya genelin de Akdeniz Havzası zeytinciliğin başkenti olarak bilinmektedir. Zeytin yetiştiriciliğinde yapılan en büyük hatalardan birisi çeşitlerin bölge ekolojilerine uygunluğuna bakılmaksızın bilinçsiz bir şekilde bahçeler kurulmasıdır. Bu çalışma kapsamında 9 zeytin çeşidinin (Arbequine, As Topakaşı, Ayvalık, Domat, Frantoio, Gemlik-21, Girit Zeytini, Manzanilla, Uslu) Hatay ili Hassa ilçesi ekolojik şartlarına uygunluğunun araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma neticesinde, 2021 yılında çiçeklenme başlangıcı 24.04 (Ayvalık) ile 10.05 (Domat), tam çiçeklenme 02.05 (Ayvalık) ile 18.05 (Domat), çiçeklenme sonu 09.05 (Ayvalık) ile 27.05 (Domat) tarihleri arasında, çiçeklenme süresi 15 (Ayvalık, Frantoio) ile 18 (Manzanilla) gün arasında değişmiştir. 2022 yılında çiçeklenme başlangıcı 26.04 (Arbequine) ile 05.05 (Domat), tam çiçeklenme 03.05 (Arbequine) ile 14.05 (Domat), çiçeklenme sonu 12.05 (Arbequine, Frantoio) ile 23.05 (Domat) tarihleri arasında, çiçeklenme süresi 14 (Frantoio) ile 20 (Manzanilla) gün arasında değiştiği tespit edilmiştir. Pomolojik analiz kapsamında meyve boyu (mm), meyve eni (mm), meyve indeksi (boy/en), meyve eti ağırlığı (gr), meyve ağırlığı (gr), meyve eti oranı (%), meyve eti/çekirdek oranı (%), çekirdek ağırlığı (gr) parametreleri incelenmiştir. Girit Zeytin çeşidinin pomolojik parametrelerinin düşük olması nedeni ile bölge için uygun olmadığı, Domat ve Manzanilla zeytin çeşidinin ise pomolojik parametrelerinin yüksek olması nedeni ile bölge için uygun olduğu öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Zeytin yetiştiriciliği, Çeşit, Fenoloji, Pomoloji, Hassa

Adaptation of Some Domestic and Foreign Olive (Olea europaea L.) Varieties in Hassa (Hatay) Ecological Conditions

Throughout the world, the Mediterranean Basin is known as the capital of olive cultivation. One of the biggest mistakes made in olive cultivation is to set up gardens unconsciously, regardless of the suitability of the varieties to the ecology of the region. Within the scope of this study, it was aimed to investigate the suitability of 9 olive varieties (Arbequine, As Topakaşı, Ayvalık, Domat, Frantoio, Gemlik-21, Girit Zeytini, Manzanilla, Uslu) to the ecological conditions of Hassa district of Hatay province. As a result of the research, the beginning of blooming in 2021 24.04 (Ayvalık) with 10.05 (Domat), full bloom 02.05 (Ayvalık) with 18.05 (Domat), end of blooming 09.05 (Ayvalık) with 27.05 (Domat) dates between, blooming period 15 (Ayvalık, Frantoio) with 18 (Manzanilla) has been found to change between days. The beginning of blooming in 2022 26.04 (Arbequine) with 05.05 (Domat), full bloom 03.05 (Arbequine) with 14.05 (Domat), end of blooming 12.05 (Arbequine, Frantoio) with 23.05 (Domat) dates between, blooming period 14 (Frantoio) with 20 (Manzanilla) has been found to change between days. Within the scope of pomological analysis, fruit length (mm), fruit width (mm), fruit index (length/width), fruit flesh weight (gr), fruit weight (gr), fruit flesh ratio (%), fruit flesh/seed ratio (%), kernel weight (gr) parameters were examined. It is predicted that the Girit Zeytin variety is not suitable for the region due to its low pomological parameters, while the Domat and Manzanilla olive varieties are suitable for the region due to their high pomological parameters.

Keywords:

Olive cultivation, Cultivar, Phenology, Pomology, Hassa,

PDF

___

Arenas-Castro S, Gonçalves J F, Moreno M, Villar R (2020). Projected climate changes are expected to decrease the suitability and production of olive varieties in southern Spain. Science of the Total Environment 709: 136161 DOI:10.1016/j.scitotenv.2019.136161
Baktır İ, Salman A, Ülger S (1995). Yerli ve yabancı orijinli bazı zeytin çeşitlerinin Antalya koşullarında büyüme ve gelişme özelliklerinin saptanması üzerine araştırma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim, Adana, s. 701-705
Bartolini G, Prevost G, Messeri C, Carignani G (1998). Olive Germplasm: Cultivars And World-Wide Collections. FAO Yayınları: 459
Bartolucci P, Raj Dhakal B, Kumar Shrestha D (1999). Prospects for olive growing in Nepal: Project, TCP/NEP/6713; Food and Agriculture Organization-FAO: Kathmandu, Nepal, pp. 1–57
Bayazıt S, Alaz M (2022). Bazı yabancı badem çeşitlerinin Gaziantep ekolojisindeki verim ve meyve özellikleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 27(2): 374-383 DOI:10.37908/mkutbd.1098934
Bek Y, Efe E (1987). Araştırma ve Deneme Metotları-I. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 71, Adana
Besnard G, Terral J F, Cornille A (2018). On the origins and domestication of the olive: A review and perspectives. Annals of Botany 121: 385–403 DOI:10.1093/aob/mcx145
Bignami C, Natali S, Menna C, Peruzzi G 1993. Growth and phenology of some olive cultivars in central Italy. II International Symposium on Olive Growing, Sep. 106-109, Jerusalem-Israel DOI: 10.17660/ActaHortic.1994.356.23
Bolat, İ ve Güleryüz, M (1995). Çoruh vadisinde yetiştirilen zeytin çeşitlerinin bazı pomolojik özelliklerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim, Adana, s. 736-740
Breton C M, Warnock P, Berville A J (2012). Origin and History of the Olive. In Olive Germplasm-The Olive Cultivation, Table Olive and Olive Oil Industry in Italy, I Muzzalupo (Eds), BoD–Books on Demand, London-United Kingdom.
Carrión Y, Ntinou M, Badal E (2010). Olea europaea L. in the North Mediterranean basin during the pleniglacial and the early–middle Holocene. Quaternary Science Reviews 29(7-8): 952–968 DOI:10.1016/j.quascirev.2009.12.015
Conde-Innamorato P, Arias-Sibillotte M, Villamil J J, Bruzzone J, Bernaschina Y, Ferrari V, Zoppolo R, Villamil J, Leoni C (2019). It is feasible to produce olive oil in temperate humid climate regions. Frontiers in Plant Science 10: 1544 DOI:10.3389/fpls.2019.01544
Durgac C, Kiyga Y, Ulas M (2010). Comparative molecular analysis of old olive (Olea europaea L.) genotypes from Eastern Mediterranean Region of Turkey. African Journal of Biotechnology 9(4): 428-433
Efe E, Bek Y, Şahin M (2000). SPSS’te Çözümleri ile İstatistik Yöntemler-II. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları: 73, Ders Kitapları Yayın No: 9, Kahramanmaraş
Fabbri A (2017). The olive in Northern Italy. A Mediterranean tale. Rivista di Storia dell'agricoltura 57: 25-56
FAOSTAT (2020). Food and agriculture organization of the United Nations statistical dataset food and agriculture data. Erişim tarihi: Ekim, 25, 2022 https://www.fao.org\T1\guilsinglrightfaostat
Garrido A, Fernández-González M, Álvarez-López S, González-Fernández E, Rodríguez-Rajo F J (2020). First phenological and aerobiological assessment of olive orchards at the Northern limit of the Mediterranean bioclimatic area. Aerobiologia 36(4): 641-656 DOI:10.1007/s10453-020-09659-3
Gencer C D, Okatan V, Korkmaz N (2019). Olive growing and importance of plant nutrition in olive cultivars. Turkish Journal of Food and Agriculture Sciences 1(2): 34-38
Ghanbari R, Anwar F, Alkharfy K M, Gilani A H, Saari N (2012). Valuable nutrients and functional bioactives in different parts of olive (Olea europaea L.) a review. International Journal of Molecular Sciences 2012(13): 3291–3340 DOI:10.3390/ijms13033291
Graniti A, Faedda R, Cacciola S O, San Lio M (2011). 19. Olive Diseases in a Changing Ecosystem, pp. 1-31, In: Olive Diseases and Disorders, L Schena, G E Agosteo, S O Cacciola (Eds), Transworld Research Network, Kerala-India.
Hakan M (2017). Ayvacık yöresinde yabani zeytin (Olea europaea L. ssp. oleaster) seleksiyonu. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir
Halil S (2019). Değişik zeytin çeşitlerinde yağ ve protein içeriği ile morfolojik ve pomolojik özelliklerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş
Hartmann H T (1953). Effect of winter chilling on fruitfulness and vegetative growth in the olive. Proceedings of the American Society for Horticultural Science 62: 184–190
IOC (International Olive Council) (2019). International olive council changes in olive oil and table olive production. IOC, Newsletter, 144: 18–28
Karaat F E (2019). Adıyaman’da ova koşullarında yetiştirilen farklı badem çeşitlerinin bazı pomolojik ve fizyolojik özelliklerinin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Arazi Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkez Dergisi 7(2): 69-76
MGM (2023). T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM). (erişim tarihi: 15.01.2023)
Morettini A (1972). Avversità dell’olivo. In Olivicoltura, 2nd ed., Reda, Roma-Italy
Osborne C P, Chuine I, Viner D, Woodward F I (2000). Olive phenology as a sensitive indicator of future climatic warming in the Mediterranean. Plant, Cell and Environment 23(7): 701-710
Özdağ A N (2017). Karaman yöresinde yetiştiriciliği yapılan "Çiltopak" zeytin çeşidinin fenolojik morfolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta
Özelbaykal S (1995). Çukurova Bölgesi’nde yetiştiriciliği yapılan zeytinlerde azotlu gübrelerin verim, kalite ve bitki besin maddeleri içerikleri üzerine etkileri. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana
Özturk M, Altay V, Gönenç T M, Ünal B T, Efe R, Akçiçek E, Bukhari A (2021). An overview of olive cultivation in Turkey: Botanical features, eco-physiology and phytochemical aspects. Agronomy 11(2): 295 DOI:10.3390/agronomy11020295
Petruccelli R, Bartolini G, Ganino T, Zelasco S, Lombardo L, Perri E, Durante M, Bernardi R (2022). Cold stress, freezing adaptation, varietal susceptibility of Olea europaea L.: A review. Plants 11(10): 1367 DOI:10.3390/plants11101367
Rojo J, Orlandi F, Ben Dhiab A, Lara B, Picornell A, Oteros J, Msallem M, Fornaciari M, Pérez-Badia R (2020). Estimation of chilling and heat accumulation periods based on the timing of olive pollination. Forests 11(8): 835 DOI:10.3390/f11080835
Soyergin S (1993). Bursa yöresi Gemlik çeşidi zeytinliklerinin bazı besin elementleri içeriği ve bu elementlerin mevsimsel değişimleri. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa
Toplu C, Yildiz E, Bayazit S, Demirkeser T H (2009). Assessment of growth behaviour, yield, and quality parameters of some olive (Olea europaea) cultivars in Turkey. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 37(1): 61-70 DOI: 10.1080/01140670909510250
Tunç Y (2018). Sulu ve kuru koşullarda Gemlik ve Ayvalık (Edremit) zeytin çeşidinde (Olea europaea L.) kaolin kili uygulamasının güneş yanıklığı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş
Tunç Y, Yılmaz K U (2022a). Hatay ili Hassa ilçesinde bulunan bazı yabani (delice) zeytin (Olea europaea L. subps. oleaster) genotiplerinin çelikle köklenebilme durumlarının araştırılması. Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi 5(2): 44-49 DOI: 10.55257/ethabd.1171708
Tunç Y, Yılmaz K U (2022b). Hatay ili Hassa ilçesinde seleksiyon ile belirlenmiş bazı yabani (delice) zeytin (Olea europaea L. subps. oleaster) genotiplerinin fidan kalite durumlarının araştırılması. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(2): 156-173 Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuzfad/issue/73921/1187930
Tunç Y, Yılmaz K U, Yaman M (2023). Determination of stoma and leaf characteristics with chlorophyll and carotenoid amounts of some domestic and foreign olive (Olea europaea L.) varieties. Erwerbs-Obstbau 1-10 DOI: 10.1007/s10341-023-00906-8
Turanoğlu İ M (2015). Şanlıurfa koşullarında yetiştirilen Ayvalık zeytin çeşidinin morfolojik, fenolojik, pomolojik ve biyokimyasal özelliklerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş
Ulaş M (2001). Çukurova Bölgesi’nde yaygın bazı sofralık ve yağlık zeytin çeşitlerinin morfolojik, fizyolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana
UPOV TG/99/4(proj.3) (2010). UPOV (Internatıonal Unıon for The Protectıon of New Varıetıes of Plants Geneva) Olive Kriteri-18.11.2010. UPOV, Geneva, İsviçre