İbn Sînâ ve Descartes’ın Bilgi Anlayışları Bakımından Karşılaştırılması I

İbn Sînâ, Orta Çağ’da yaşayıp çok değerli eserler vücuda getiren ve sonraki asırlarda da Doğu’da ve Batı’da uzun süre etkisi devam eden bir filozof olmuştur. Felsefenin her alanında olduğu gibi bilgi felsefesinde de sistematik bir kuram geliştirerek, özgün bir bilgi anlayışı ortaya koymuştur. Rene Descartes ise Avrupa felsefe tarihinde bir dönüşümü temsil ederek modern felsefenin öncüsü kabul edilen ve bilgi felsefesi ile ön plana çıkan bir Yeni Çağ filozofudur. Bu makalede felsefe tarihinde köşe başını tutan filozoflardan olan İbn Sînâ ve Descartes’ın bilgi anlayışları ele alınmıştır. Girişte filozofların bilgi meselesine genel yaklaşımları verilmiş, takip eden bölümde filozoflara ait bilgi kuramları incelenerek, sonuçta karşılaştırmalı bir değerlendirme yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: İbn Sînâ, Descartes, Bilgi, Bilgi Felsefesi, Faal Akıl, Akıl.

Anahtar Kelimeler:

İbn Sînâ, Descartes, Bilgi, Bilgi Felsefesi, Faal Akıl, Akıl

-

Ibn Sina was a philosopher who lived in the Middle Age, gave many valuable works in his time and he has been very influencial in The Eastern and Western World in the following centuries. He developed a systematical discourse on philoshophy and as well as epistemology, so he put forward his own significant epistemological understanding. René Descartes was New Age's philosopher, whose epistemological understanding became the frontier of the modern philosophy and the representative of the transformation in European philosophy history. In this article, the epistemological understandings of Ibn Sina and Descartes, who were the cornerstones of the history of philosophy, will be examined. In the beginning part, the philoshophers approaches to epistemology in general will be discussed and in later parts, philoshophers’ epistemology will be analysed and as a conclusion, a comparative interpretation will take place

Keywords:

Ibn Sina (Avicenna), Descartes, Knowledge, Epistemology, Active Intellect, Intellect,

PDF

___

Alper, Ömer Mahir, İbn Sînâ, İSAM Yayınları, İstanbul, 2008.
Avicenna’s De Anima, ed. F. Rahman, Oxford University Press, London, 1959.
Avicenna’s Psychology, çev. F. Rahman, Oxford University Press, London, 1952.
Blackburn, Simon, “Epistemology”, The Oxford Dictionary of Philosophy, Oxford University Press, Oxford, 1996.
Cevizci, Ahmet, Bilgi Felsefesi, Say Yayınları, İstanbul, 2010.
Cihan, Ahmet Kamil, İbn Sînâ ve Gazali’de Bilgi Problemi, İnsan Yayınları, İstanbul, 1998.
Copleston, Frederick, A History of Philosophy, Vol. IV-V-VI, Image Books, New York, 1985.
Cottingham, John, “René Descartes”, A Companion to Epistemology, ed. J. Dancy, E. Sosa, M. Steup, Blackwell Publishing, Oxford, 1992.
Cottingham, John, “Introduction’, The Cambridge Companion to Descartes, ed. John Cottingham, Cambridge University Press, New York-Cambridge, 1992.
Cottingham, John, Descartes Sözlüğü, çev. Bülent Gözkan, vd., Doruk Yayıncılık, Ankara, 2002.
Davidson, Herbert A., Alfarabi, Avicenna and Averroes on Intellect, Oxford University Press, Oxford, 1992.
Descartes, René, Discourse on Method and the Meditations, çev. F. E. Sutcliffe, Penguin Books, London, 1968.
Descartes, René, Aklını İyi Kullanmak ve Bilimlerde Doğruyu Aramak İçin Metod Üzerine Konuşma, çev. Mehmet Karasan, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1997.
Descartes, René, Felsefenin İlkeleri, çev. Mehmet Karasan, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1988.
Descartes, René, Aklı Yönlendirme Kuralları Yöntem Üzerine, çev. Can Şahan, Kuram Yayınları, İstanbul, (t.y.). Descartes, René, Rules for the Direction of the Mind, http://surftofind.com/descartes (15.01.2009).
Descartes, René, İlk Felsefe Üzerine Metafizik Düşünceler, çev. Mehmet Karasan, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1998.
Descartes, René, Descartes’ Meditations (Preface, 1-6), çev. John Veitch, 1901, www.wright.edu/cola/descartes/preface.html (25.03.2009).
Descartes, René, Ruhun İhtirasları, çev. Mehmet Karasan, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1972.
Descartes, René, Ahlak Üzerine Mektuplar, çev. Mehmet Karasan, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1992.
Durusoy, Ali, İbn Sînâ Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri, İnsan Yayınları, İstanbul, 2008.
Druart, Thérêse-Anne, “The Soul and Body Problem: Avicenna and Descartes”, Arabic Philosophy and the West, ed. Thérêse-Anne Druart, Georgetown University, Washington, D.C., 1988.
“Epistemology”, The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, ed. N. Bunnin, Jiyuan Yu, Blackwell Publishing, Oxford, 2004.
Fazlur Rahman, “Avicenna VI. Psychology”, Encyclopedia Iranica, V. III, ed. Ehsan Yarshater, Routledge & Kegan Paul, London and New York, 1989.
Fazlur Rahman, “İbn Sînâ” (çev. Osman Bilen), İslam Düşüncesi Tarihi, ed. M. M. Şerif, II, Ing. İnsan Yayınları, İstanbul, 1990.
Goichon, A. M., İbn Sînâ Felsefesi ve Ortaçağ Avrupa’sındaki Etkileri, çev. İsmail Yakıt, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1986.
Goodman, Lenn E., Avicenna, Routledge, London, 1992.
Grayling, A. C., “Epistemelogy”, The Blackwell Companion to Philosophy, ed. N. Bunnin, E. B. Tsui-James, Blackwell Publishing, Oxford, 2003.
Heath, Peter, Allegory and Philosophy in Avicenna (İbn Sînâ), University of Pennsylvania, Pennsylvania, 1992.
Jaspers, Karl, Descartes ve Felsefe, çev. Akın Kanat, İlya Yayınevi, İzmir, 2005.
İbn Sînâ, en-Necât, Neşr. Muhyiddin Sabri Kürdi, Kahire, 1938.
İbn Sînâ, eş-Şifa: İkinci Analitikler (Burhan), çev. Ömer Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2006.
İbn Sînâ, eş-Şifâ-Metafizik I, çev. E. Demirli, Ö. Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2004.
İbn Sînâ, eş-Şifâ-Metafizik II, çev. E. Demirli, Ö. Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2005.
İbn Sînâ, İşaretler ve Tembihler, çev. Ali Durusoy vd., Litera Yayıncılık, İstanbul, 2005.
İbn Sînâ, Hayy ibn Yakzan, çev. Y. Ö. Özburun vd., İnsan Yayınları, İstanbul, 2000.
Kaya, Mahmut, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, Klasik Yayınları, İstanbul, 2003.
Kuşpınar, Bilal, İbn Sînâ’da Bilgi Teorisi, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 1995.
Macit, Muhittin, “Aristoteles ve İbn Sînâ’da Nefs-Beden İlişkisi Problemi ve Modern Zihin Felsefesindeki Bazı Yansımaları”, M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 26 (2004/1), s. 59-83.
Öktem, Ülker, “Descartes’da Bilginin Kesinliği Problemi”, A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Necati Öner Armağanı, C. XL, 1999, s. 311-332.
Özden, H. Ömer, İbn Sînâ-Descartes Metafizik bir Karşılaştırma, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1996.
Peker, Hidayet, İbn Sînâ’nın Epistemolojisi, Arasta Yayınları, Bursa, 2000.
Savran, Gülnur, “Düşünüyorum, Öyleyse Varım”, Felsefe Arkivi, Sayı 21, 1978, s. 157-168.
Türker, Ömer, İbn Sînâ Felsefesinde Metafizik Bilginin İmkanı Sorunu, İSAM Yayınları, İstanbul, 2010.
Ülken, Hilmi Ziya, İslam Felsefesi, Cem Yayınevi, İstanbul, 1993.
Ülken, Hilmi Ziya, Genel Felsefe Dersleri, Ülken Yayınları, İstanbul, 2000.
Yalçın, Şehabettin, “Descartes ve Özne Olarak Benlik”, Felsefe Dünyası, Sayı 38, Güz 2003, s. 107-118.