KÛFE’DE HANEFÎLİĞİN ORTAYA ÇIKIŞI VE MEDİNE HADİSÇİLİĞİ

İslam hukukundaki Hanefî ve Mâlikî şahıs ekollerinin, erken dönem Kûfe ve Medine bölgesel okullarından doğduğu belirtilmektedir. Gelişen Maliki içtihadlarının bölgesel zemini, el-Müdevvene gibi eserlerde mevcut iken; erken dönem Hanefi eserleri, Ebû Hanîfe ve onun öğrencilerine ağırlık vermektedir. Bu nedenle bölgesel ortamını tespit etmek oldukça zordur. Halîfe İbn Hayyât’ın ve İbn Sa’d’ın biyografik sözlükleri [tabakât], Kûfe’de, Hicaz bölgesiyle aynı oranda faal muhaddis/gelenekçi olduğunu göstermektedir. Üstelik, İbn Sa’d’ın Tabakât’ı, onun Hanefî mezhebinin Kûfe ile değil Bağdat ile anılması gerektiği iddiasını ortaya koymaktadır. Fesevî’nin el-Ma’rife ve’t-Târîh adlı eseri, Hanefî hukukunun Kûfe arka planının -daha genel olarak Kûfe’nin re’y ile, Medine’nin hadis ile tanımlanmasının- henüz dokuzuncu yüzyılın sonlarında ortaya çıktığını belirtmektedir.
Anahtar Kelimeler:

Hadis, Kufe, Hanefi

___

  • Christopher Melchert, “How Hanafism Came to Originate in Kûfe and Traditionalism in Madina”, Islamic Law and Society, Vol. 6; No: 3, 1999, p. 318-347.