Bu araştırma, en-Nâbiğa ez-Zübyânî’nin dîvânında türemiş kelimelerin çekim yapısını ele almaktadır. Çalışma, sarf bilginlerinin nazarında iştikâk kavramını, çeşitlerini ve ismi fâilden sıfat-ı müşebbehe’ye ve ismi mekâna kadar her türemiş kelimenin geliş şekillerini açıklayarak incelemektedir. Türemiş kelimelerin sarf yapısını açıklamak ve bu yapıları en-Nâbiğa ez-Zübyânî’nin dîvânında uygulamalı olarak göstermek araştırmanın hedefleri arasındadır. Araştırmacı çalışmasında betimleme metodunu takip etmiştir. Konuya ait materyallerin sunumundan sonra araştırmanın ulaştığı sonuçlar dan bazısı şunlardır: Türemiş kelimelerin sarf yapısı ana delaletlerinin yanında başka delaletler de taşımaktadır. Örneğin, Fâ harfinin üstün, Ayn harfininin esreli okunmasıyla “Fâil” kalıbı, ismi fâildeki “müf ’il” manasına gelebilmektedir (Mîm harfinin ötre, Ayn harfinin esreli okunmasıyla). Yine “Faîl” kalıbı, sülâsîden ismi mef ’ûl kalıbındaki “mef ’ûl” manasına gelebilmektedir. “فر ْقـ “َkelimesinde, sülâsî fiile hemze ilave edilerek elde edilen mezîd fiillerdeki sıfat-ı müşebbehe kullanımı da bunlardandır. Fakat bu sonuncusu, sarf bilginlerine göre sıfat-ı müşebbehenin ender kullanımlarındandır.

This research tackles the structural formation of the derivatives in Alnabiga Azzubyani collection of poems, that is to search the concept of derivation according to the morphologists to point out its kinds as well as the forms of each derivatives which includes: he active participle, attributive adjective and the noun of place, the study aims to describe the derivational morphological structure to be applied into the above mentioned collection. Researcher has followed the descriptive methods. He reached into the fact that the morphological structure of the derivatives have other connotations besides its major ones, one of them is the form of (faail فاعل (with a short (i) on the second letter to mean (mufil مفعل (with short (u) in the first letter and short (i) on the third one in the active participle. The form of (faeel فعيل (means passive participle in the three letters root. The attributive adjective derived from a three letters root which is added (Hamza) as in (Gafr قفر(which the morphologists consider as one of the uncommon attributive adjectives.