Tümel bir bilgiye ulaşmaya çalışan felsefi bilinç, doğa içerisinde cari olan yasaların anlamı ve değeri üzerinde düşündüğü gibi, tikel hadiselerin oluşturduğu tarihsel ve kültürel varlık alanı üzerinde de mesai harcamaktadır. Toplumsal bir varlık olarak insanın içerisinde insanlaştığı kültürel ve toplumsal varlık alanının yasalarının keşfine dair bir çaba pek çok filozofun temel uğraşısı olmuştur. Tarihsel ve kültürel varlık alanına ilişkin düşünce tarihinde dikkat çekici düşünceler ileri süren düşünürlerden birisi de İbn Haldun olmuştur. Tarih felsefesi ve siyaset felsefesi disiplinleri başta olmak üzere insani bilimler alanında ortaya koyduğu özgün bakış açısıyla İbn Haldun kendi zamanını aşmış bir düşünürdür. Tarih ve toplum gibi beşeri disiplinler alanında modern bilim perspektifine yakın görüşler ortaya koymuş olan İbn Haldun doğa bilimleri alanında ulaşılan yasalara benzer şekilde tarih ve sosyal bilimler alanında da elde edilebilecek olan yasaların keşfi istikametinde önemli bir metodolojik tartışma gerçekleştirmiştir. Tarihsel varlık alanına felsefi bir ilgiyle yaklaşan nadir düşünürlerden birisi olan İbn Haldun, söz konusu alana rasyonel ve eleştirel bir tarzda yaklaşmıştır. Bu çerçevede o, sosyal ve siyasal varlık alanınındaki hadiseleri açıklamaya yönelik umran adını verdiği sosyal ve tarihsel bir kuram ortaya koymuştur. Bu doğrultuda özgün bir tarih metafiziği ortaya koymuş olan İbn Haldun, öncelikle sosyal ve siyasal hadiselerin içerisinde gerçekleştiği bir varlık kategorisi olarak tarihi bilimsel bir disiplin haline getirecek olan temel ilkeleri belirlemeye çalışmıştır. Bu

The philosophical consciousness, aiming to attain universal knowledge, not only contemplates the meaning and value of the laws prevalent in nature but also dedicates time to the realm of historical and cultural existence shaped by specific events. Many philosophers have been primarily concerned with exploring the laws governing the field of cultural and social existence, where humans humanize themselves as social beings. Ibn Khaldun, a distinguished thinker, has made significant contributions to the field of humanities, particularly in the philosophy and science of history, approaching it with a perspective closely aligned with modern scientific understanding. Ibn Khaldun proposed original ideas on the methodologies of historical and social sciences, suggesting that laws similar to those in natural sciences can be discovered in history and social sciences. He delves into the merits of historiography, appreciates its various methods, and highlights historians' errors. Moreover, Ibn Khaldun, who presents an original metaphysics of history, initially endeavors to establish the fundamental principles that transform history into a scientific discipline encompassing social and political events. As one of the few thinkers to approach the realm of historical existence with philosophical interest, Ibn Khaldun adopts a rational and critical approach. Within this framework, he introduces a social and historical theory, referred to as "umran," to elucidate events within the domain of social and political existence. This article aims to shed light on Ibn Khaldun's unique perspective on the realm of historical and social existence and contribute to the ongoing discussions concerning this field.