Madde Kullanım Geçmişli Bireylerin Olumsuz Otomatik Düşünceleri ve Öğrenilmiş Çaresizlik Örüntülerinin İncelenmesi
Bu çalışmanın amacı, madde kullandığı tespit edilmiş ve tedavi sürecinde olan bireylerin olumsuz otomatik düşüncelerini ve öğrenilmiş çaresizlik örüntülerini incelemektir. Çalışmanın örneklemi, Ege Üniversitesi Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü Madde Bağımlılığı Polikliniği’nde Denetimli Serbestlik yasası kapsamında tedavisi sürdürülen 212 erkek, 8 kadın (220) katılımcıdan oluşmaktadır ve her bir katılımcının toksikolojik idrar analizlerinde en az bir yasadışı madde saptanmıştır. Katılımcı grubunun yaş ortalaması 28±8.97 olup, %78.3’ünün gelir düzeyi 0-2000 TL aralığında, %58.6’sı bekar, %68.2’si en az ortaokul mezunu, %74.8’i çalışmaktadır. Tüm katılımcılara demografik form verildikten sonra madde kullanım geçmişi öğrenilmiş, ardında da Otomatik Düşünceler Ölçeği (ODÖ) ve Öğrenişmiş Çaresizlik Ölçeği (ÖÇÖ) uygulanmıştır. Kokain deneyimi olan katılımcılarla, kokain deneyimi olmayan katılımcıların olumsuz otomatik düşünce toplam puanları arasında anlamlı farklılaşma elde edilmiştir. Buna ek olarak, araştırma sonucunda Olumsuz Otomatik Düşüncelerin alt boyutları ile madde türü ve kullanımı arasında anlamlı farklılık olduğu görülmüştür.
___
- Abramson, L. Y., Seligman, M. E., & Teasdale, J. D. (1978).
Learned helplessness in humans: critique and
reformulation. Journal of Abnormal Psychology, 87(1), 49.
- Asan, Ö., Tıkır, B., Tuncer, İ., Göka, E. (2015) Bir Amatem
birimine başvuran alkol ve madde kullanım bozukluğu olan
hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri. Bağımlılık
Dergisi,16(1), 1-8
- Beck, J. S.(2001). Bilişsel terapi temel ilkeler ve ötesi. (Çev.
Özden Yalçın-Eylem Necip Akçay). Litera Yayınları, İstanbul.
- Çelikay H., (2017). Esrar ve sentetik esrar kullanımı olan
bireylerin nöropsikolojik işlevlerinin madde kullanımı olmayan
bireylerle karşılaştırılması. Doktora tezi, Ege Üniversitesi Madde
Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü.
- Çubuk., Ç. (2011). Madde kullanımı deneyimi yaşamış kişilerde
benlik saygısı ve bağlanma stilleri arasındaki ilişkilerin
incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Demiralp M., & Oflaz F. (2007). Bilişsel-davranışçı terapi
teknikleri ve psikiyatri hemşireliği uygulaması. Anadolu
Psikiyatri Dergisi, 8(2):132-139
- Ersever, H. (1993). Öğrenilmiş çaresizlik. Ankara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 26 (2),621-632.
- Güler Akın Ş. (2013).Yasadışı madde kullanımı nedeniyle
denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulan erkek ergen ve yetişkin
bireylerin motivasyon durumlarının değerlendirilmesi. (Yüksek
lisans tezi), Ege Üniversitesi Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve
İlaç Bilimleri Enstitüsü.
- Hiroto, D. S. (1974). Locus of control and learned
helplessness. Journal of Experimental Psychology, 102(2), 187.
- Hovardaoğlu S. (1990). Öğrenilmiş çaresizlik ve depresyon;
yükleme ölçeği ve Beck Depresyon ölçeğiyle yapılan bir
çalışma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
Dergisi, 33(1,2), 221-230.
- Kalyoncu A, Mırsal H, Pektaş Ö. (2001).Alkol bağımlılığında
nüks nedenleri: Kesitsel bir çalışma. Bağımlılık Dergisi ,2(61),3.
- Kapıcı, L. (2010).Olumsuz otomatik düşünceler ve yaratıcılık ile
öğrenilmiş çaresizlik arasındaki ilişkiler,(Yayımlanmamış
yüksek lisans tezi). Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
- Karadağ, E. (1981). Ortaöğretim okullarındaki öğrencilerin
madde bağımlılığı konusunda bilgi, tutum, davranış düzeyinin
değerlendirilmesi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
- Korkut, F. (2007). Counselor education program accreditation
and counselor credentialing in Turkey. International Journal for
the Advancement of Counselling. 29 (1), 11-20.
- Marlatt, G.A.(1996). Taxonomy of high-risk situations for
alcohol relapse: evolution and development of a cognitive–
behavioral model. Addiction,91,37-49.
- Ögel, K., Ermağan, E., Eke C.Y., Taner, S. (2007). Madde
deneyen ve denemeyen ergenlerde sosyal aktivitelere katılım:
İstanbul örneklemi. Bağımlılık Dergisi, 8 (1), 18-23.
- Özcan Demir, N.(2006). Ailedeki madde bağımlılığının ergenin
sapmış davranışlara yönelmesindeki etkisi: lise son sınıf gençliği
örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi,23(1),
119-129.
- Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel Davranışçı
Terapilerde değerlendirme: sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk
Psikologlar Derneği Yayınları, 39 - 45.
- Seligman, M.E. (1973). Fall into helplessness. Psychology
Today,7(1), 43-48.
- Songar,A.(1974).Haşhaş meselesi ve Türkiye, İstanbul: Hareket
Yayınları
- Söylemezoglu, T. (1997). Türkiye’de uyuşturucu sorununun
günümüzdeki durumu,2.Ulusal Toksikoloji Kongresi 3-6 Nisan,
Antalya.
- Şar A. H., Işıklar A., Aydoğan İ. (2012). Atama bekleyen
öğretmen adaylarının yaşam doyumu yordayıcı değişkenlerin
incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 12(23),257-271.
- Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi
(2013) EMCDDA 2013 Ulusal Raporu (2012 Yılı Verileri) :
Reitox Ulusal Temas Noktası. (ISBN: 978-605-149-478-4)
Ankara: Korza Yayıncılık.
- Yıldırım, B., Engin, E., Yıldırım, S.(2011).Alkol ve madde
bağımlılarında yalnızlık ve etki eden faktörler. Psikiyatri
Hemşireliği Dergisi, 2(1),25-30.
- Yılmaz, A., Can, Y., Bozkurt, M., Evren, C.(2014).Alkol ve
madde bağımlılığında remisyon ve depreşme. Psikiyatride
Güncel Yaklaşımlar,6(3),243-256.