TÜRKİYE SİNEMASININ BUGÜNÜ: SİSTEMSEL ELEŞTİRİ DÜZLEMİNDE “BAĞIMSIZLIK” ZİNCİRİ

Türkiye sinemasını; özellikle 50’li yıllardan sonra Lütfi Ö. Akad’la başla-yıp Metin Erksan ve Yılmaz Güney’le devam eden “toplumcu sinema” anlayışının bugünkü sinemamıza olan etkisi üzerinden değerlendirmek kuşkusuz daha doğru bir söylem olacaktır. Özellikle 1990’lı yıllarda baş-layan “1. Bağımsız Sinemacılar” anlayışı ile 2000’li yıllarda devam eden “2. Bağımsız Sinemacılar” anlayışını geçmişin izleğinden hareketle geniş bir perspektifle değerlendirme bu makalenin ana eksenini oluşturmakta-dır. “1. ve 2. Bağımsız Sinemacılar” tanımı üzerinden, “Yeni Sinema Hareketi “ ile “Başka Sinema” oluşumunu da destekleyen nedenlerin ve sonuçlarının ele alındığı bu çalışmada, “auteur” sinemacı anlayışı ile “yapımcı-senarist yönetmen” ilişkisi üzerinden 90’lı yıllardan günümüze Türkiye sinemasının perspektifi ve sorunları makalenin izleği üzerinde önemli yer tutmaktadır. Makalenin 2. Bölümünü ise , Yeşilçam Dönemi “yapımcı-dağıtım ve işletmeci” zincirinin kıskacında “yönetmen” kavra-mının kağıt üzerinde yer aldığı süreçten bugün gelinen “yapımcı-senarist-yönetmen” kimliğinin aynı çatı altında toplanması ve bir sektör olamama durumunun, dağıtım zinciri tekel yapısı oluşturmaktadır. AVM’leştirilen sinema anlayışıyla bugün karşılaştığımız durum tesbiti sistem eleştirisi ile ele alınarak, genel değerlendirme notları arasında bulunmaktadır. Literatür tarama yöntemiyle ele alınan makalede amaç geçmişle bağlantıyı kurarak bugünü doğru tanımlamaktır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye sineması, bağımsız yönetmenler, auteur, Yeşilçam, dağıtım tekeli

TURKISH CINEMA TODAY: “INDEPENDENCE” CHAIN IN THE LIGHT OF SISTEMIC CRITIC

At the stage of evaluating Turkish cinema, considering the influence of socialist realist understanding which is the period starting from Lüt-fiÖmerAkad and continued with MetinErksan and Yılmaz Güney after 1950’s, would be appropriate. The main axis of this paper is retrospec-tively examining 1st Independent Cinema comprehension starting with 1900’s as well as 2nd Independent Cinema comprehension of 2000’s. In this study, cause and effects of the development process of New Cinema Movement and Another Cinema will be discussed by considering the def-initions of 1st& 2nd Independent Cinemas. The paper will also focus on the concept of auteur and the producer-scriptwriter-director relationship. Therefore, disposition of Turkish Cinema after 1990’s and the problematic issues related to it are significantly important in terms of addressing the issues mentioned below.The second part of the paper is consisting of the sector’s supplying chain monopoly which has not been able to become truly a sector yet. Because the concept director is on paper only since Yeşilçam Era which was cornered by “producer-supplier and manager-ship” chain. The corruption of cinema that is gradually turned into a sort of shopping mall as well as today’s condition faced together are broadly evaluated in the light of a critic of this system.The article, which is hand-led by literature review method, is a compilation.

Keywords:

Turkish cinema, independent directors, auteur, Yeşilçam Era, supplying chain monopoly,

PDF

___

Atam,Zahit, “Türkiye Sinema Tarihini Yeniden Yazmak”, Yeni İnsan/Yeni Sinema Dergisi, Bahar-Yaz 2004
Ayça, Engin, 1992, “Türk Sineması Seyirci İlişkileri”, Kurgu Dergisi, sayı:11
Daldal.Aslı, 2005, 1960 Darbesi ve Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik” İstanbul: Homer Kitabevi.
Erksan, Metin (1985) Türkiye’de EntelijansiyaYok, Ve Sinema dergisi, Kitap 1, İstanbul: Hil Yayınları.
Evren, Burçak, 1985, “Arabesk Olayı ve Sinema”, Gelişim Sinema Dergisi, Sayı:14
Esen Kuyucak, Şükran, 2012,”Türkiye Sineması’nın 90’lı Yılları”, editör Deniz Yavuz, “Türkiye sinemasının 22 yılı:1990-2011”. İstanbul: Antrakt Sinema Kitaplığı.
Güvemli Zahir, 1961, “Sinema Tarihi”, Ankara, Varlık Yayınları.
Kolker, R. 2011, Film, Biçim ve Kültür, Ed. Ertan Yılmaz, İstanbul: Deki Yayınları.
Onaran, Alim Şerif, 2001, LütfiÖmer Akad’ın Sineması, Ankara:Altın Portakal Kültür ve Sanat vakfı.
Pösteki, Nigar (2005), Türk Sinemasına Yeni Bir Bakış: Yönetmen Sineması. İstanbul: Es Yayınları.
Refiğ Halit, 1971, Ulusal Sinema Kavgası, İstanbul:Hareket Yayınları
Saydam, Barış, 2011, “GiovanniScognamillo’nun Gözüyle Yeşilçam”, İstanbul: Küre Yayınları.
Scognamillo. G,Yeni Film Dergisi, Sayı 5, Nisan-Haziran 2004, “Yeşilçam Mitolojisi” .
Scognamillo, G. 1987,Türk Sinema Tarihi –İstanbul:Kabalcı Yayınları
Scognamillo, Giovanni, 1987, Türk Sinema Tarihi Cilt 2, İstanbul: Metis Yayınları
Şener, Erman, 1970, “Yeşilçam ve Türk Sineması”, İstanbul:Kamera Yayınları
Tunalı Dilek, 2006, “Batıdan Doğuya Hollywood’dan Yeşilçam’a Melodram”, Anka- ra,:Aşina Kitaplar.
Yasalar Turgut, Antrakt Dergisi,Sayı 1, Ekim 1991, Dosya: Lütfi Akad
Yavuz, Deniz, 2012, “Türkiye sinemasının 22 yılı:1990-2011”. İstanbul: Antrakt Sinema Kitaplığı
Yavuz, Deniz, 2013, 2000’li yıllar Türkiye Sineması, Antalya:Antalya Kültür sanat Vakfı
Yıldırım, Müjgan, 2013, Evrensel Gazetesi, 19 Ocak, “Sinema Hareketleniyor” MAKALE
Güngör Arif Can, 2012, “Auteur Kavramı ve Metin Erksan Sineması”, International Journal of SocialScience, 30. Sayı, Kış
Kasım M, Atayeter D, “1960’lı yıllarda Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik”, e- GİFDER dergisi, Sayı:4, Eylül 2012.
Özön, N, 1966, “Türk Sinemasına Eleştirmeli Bakış”, Yeni Sinema Dergisi.
Yıldırım, Müjgan, 1991, “İlk Türk Filmini Kimin Çektiği Bilinmiyor”, Tempo Dergisi, Nisan, Sayı:16- (Evren B, 2000, “ Sigmund Weinberg, Türkiye’ye Sinemayı Ge- tiren Adam, İstanbul” kitabında makale olarak yayımlanmıştır.)
ELEKTRONİK KAYNAK-MAKALE
Çetin, Sabahattin, 2013, “Türkiye Sinemasını Bekleyen Tehlike: Sinema Salonlarında Tekelleşme”, www.sadibey.com, (erişim tarihi: 17 ağustos 2017).
Kara Mesut(2012) “ Toplumsal Gerçekçi Sinema Metin Erksan’la Başlar, İnternet sitesi/ Sadibey.com (Erişim tarihi 15 Ağustos 2017)
Nihan Ölmez, 2012, “Türk Sineması’nın “En…” Yönetmeni: Metin Erksan”, www. Filmhafizasi.com (erişim tarihi 17 Ağustos 2017)
Saydam Barış, 2016, “2016 da Bağımsız Sinemanın Durumu”,www. tsa.org.tr (erişim 17 Ağustos 2017)
Saydam Barış, 2015, “2014-15” Yılında Bağımsız Türk Sineması”,www.tsa.org.tr,(erişim tarihi: 17 ağustos 2017)