İnsan-Doğa İlişkisinin Dönüşümü:Tarihsel Bir Perspektif

Günümüz toplumlarının karşı karşıya kaldığı en önemli meselelerde biri kuşkusuz çevre sorunlarıdır. Çevre sorunları genel olarak 1950’lerden sonra gündeme gelmiş olsa da kökenleri çok daha eski tarihlere dayanmaktadır. Bu çalışmada öncelikle insan ve doğa ilişkisine değinilmistir. Antik Yunan  Felsefesi ve Aydınlanma Dönemi insan-doğa ilişkisinin dönüşümü açısından önemlidir. Bu doğrultuda Platon, Aristotales, Descartes, Bacon gibi düşünürlerin tabiata ilişkin felsefi görüşleri üzerinde durulmuştur. Sonraki dönemde ekolojik düşüncenin oluşması modernizmin sorgulanmasına yol açmıştır. Bu dönemde Amerika ve İngiltere’de doğa korumacılığın ilk örnekleri ortaya çıkmıştır. Sanayileşmenin olumsuz sonuçları ekolojik duyarlılığın oluşmasında etkili olmuştur. Ekolojik düşüncenin oluşmasında etkili olan bir başka faktör ise ekoloji alanında yapılan bilimsel çalışmalardır. İnsan-doğa-toplum ilişkisinin dönüşümünü bu bilimsel çalışmalarla şekillenmiştir. Bu çalışmada ekolojik dünya görüşünün oluşmasında etkili olan felsefi düşünceler ve bilimsel çalışmalar incelenecektir. Bu çalışmalar Thomas Malthus’un Nüfus Teorisi, Charles Darwin’in Evrim Teorisi,  Ernst Haeckel’in Ekoloji bilimine katkıları,  Karl Marx’ın ekolojik görüşleri ve Ludwig von Bertalanffy’nin Sistem Teorisi’dir.

Transformation of Human-Nature Relation : A Historical Perspective

One of the most important issues that today's societies face environmental problems. Environmental problems have generally come to the fore since the 1950s, but their origins are based on much older histories. In this study,  firstly  human and nature relation is mentioned. The Ancient Greek Philosophy ant the Enlightenment Period are important for the transformation of the Human-Nature Relationship. In this respect, the philosophical views  of the philosophers such as, Platon, Aristotales, Descartes, Bacon are emphasized. The formation of ecological thinking in the next  period led to the guestion of modernism. In this period, first examples of nature protection emerged in America and England. The negative conseqences of the industrialist have been influential in the formation of ecological sensitivity. Another factor  that is effective in the formation of ecological thinking is scientific studies in the field of ecology. The transformation of human-nature-society relation has been shaped by theese scientific studies. In this study philosophical thoughts and scientific studies which are effective in the formation of ecological world view will be examined. The most important of theese studies Malthus’ Theory of Population, Charles Darwin’s Theory of Evolution, Ernst Haeckel’s contributions to ecology, Karl Marx’s ecological views and Bertalanffy’s General Sistem Theory.

___

  • Akarsu, Bedia (1994), İnsan ve Çevre, Cogito Dergisi, Güz, S:2 ss. 27-30.
  • Aslanoğlu, Rana (1994) Kent, Kimlik ve Küreselleşme, Ezgi Kitabevi:Bursa.
  • Cevizci, Ahmet (2016), 17.Yüzyıl Felsefesi, Say Yayınları:İstanbul.
  • Bowler, Peter (2001) Doğanın Öyküsü, (Çev. Meltem Mater) 2.Cilt, İzdüşüm Yayınları:İstanbul.
  • Capra, Fritjof (1992), Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası, İnsan Yayınları:İstanbul.
  • Duru, Bülent (1995), Çevre Bilincinin Gelişim Sürecinde Türkiye'de Gönüllü Çevre Kuruluşları, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Plumwood, Val (2017), Feminizm ve Doğaya Hükmetmek, 2.Baskı, Metis Yayınları:İstanbul.
  • Ünder, Hasan (1996) Çevre Felsefesi-Etik ve Metafizik Görüşler, Doruk Yayınları:Ankara.