Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Taşkın Tehlike Haritalarının Belirlenmesi

Doğal afetler, insan yaşamını olumsuz yönde etkileyen, maddi ve manevi zararlara yol açan doğa olaylarıdır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde depremlerden sonra en büyük doğal afetlerden biri de taşkınlardır. Nehir yatağının değişmesi, nehir kenarlarına yapılaşmanın artması, nehrin akış yönüne dik olacak şekilde önünün kesilmesi gibi insan müdahalelerinden kaynaklanan durumda taşkın olayı afete dönüşür. Bu çalışmada, 2012 yılında Samsun’da Mert Irmağı ve nehrin yan kolu olan Yılanlıdere’de meydana gelen taşkında çok sayıda can ve mal kaybı olduğu için çalışma alanı olarak Mert Irmağı ve Yılanlıdere seçilmiştir. Çalışma alanına ait taşkın risk haritasını oluşturmak için 75 adet 1/1000’lik halihazır harita ve 2 adet 1/5000’lik imar planı ile 10, 25, 50, 100, 500 ve 1000 yıllık taşkın tekerrür debileri gerekli kurumlardan temin edilmiştir. Daha sonra bu verilerden taşkın tekerrür debilerine göre Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) tabanlı Hec-GeoRAS ve HEC-RAS programı kullanarak taşkın risk haritaları oluşturulmuştur. Elde edilen taşkın risk haritalarına göre mahalle bazında 2014 yılında yapılan taşkın ıslah çalışması öncesi ve sonrasına göre taşkın alanının yüzölçümü, bu alana giren bina ve parsel sayıları, binalarda bulunan bağımsız bölüm sayıları (mesken ve işyeri) ve meskenlerde yaşayan ve işyerlerinde çalışan kişi sayıları tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, yapılan ıslah çalışmasının yeterli olup olmadığı tespit edilmiş ve taşkın alanında kalan binalar hakkında önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Taşkın, Taşkın Risk Haritası, Coğrafi Bilgi Sistemi, Taşkın Islah çalışması

Determınatıon Of Flood Hazard Maps Wıth Geographıc Informatıon Systems

Natural disasters are natural events that negatively affect human life and cause material and moral damages. As in all over the world, one of the biggest natural disasters after earthquakes is floods. In case of human intervention such as changing the river bed, increasing the building to the rivers, and interrupting the river perpendicular to the direction of flow, the flood event becomes a disaster. In this study, Mert River and Yılanlıdere were chosen as the study area because of the loss of life and property in the floods occurred in Samsun Mert River and Yılanlıdere which is the river reach in 2012. In order to generate the flood hazard map of the study area, 75 pieces of 1/1000 current maps, 2 pieces of 1/5000 zoning plans and 10, 25, 50, 100, 500 and 1000 year flood repetition rates were obtained from the necessary institutions. Then, flood hazard maps were created by using Geographical Information System (GIS) based Hec-GeoRAS and HEC-RAS program according to flood recurrence rates. According to the flood hazard maps, the area of the flood area, the number of buildings and parcels in this area, the number of independent sections in the buildings (residence and workplace) and the number of people living and working in the dwellings were determined according to the flood hazard maps. As a result of the study, it was determined whether the breeding study was sufficient and suggestions were made about the buildings in the flood area.

PDF

___

Adams EA, Monroe SA, Springer AE, Blasch KW, Bills DJ. 2006. Electrical resistance sensors record spring flow timing, Grand Canyon, Arizona. Groundwater 44: 630–641.
Akay O., Volkan B., Bulu A., Taşkın Alanlarının Planlanması ve Yönetimi, II. Ulusal Taşkın Sempozyumu, 22-24 Mart 2010, Afyonkarahisar
Bayazıt Y, Bakış R., Koç C., Kaya T., 2014, Porsuk Çayı’nın Eskişehir İli Taşkın Haritalarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Oluşturulması, Uluslararası Katılımlı IV. Ulusal Baraj Güvenliği Sempozyumu, 09-11 Ekim 2014, ELAZIĞ, 731-739.
Brivio, P.A., R. Colombo, M. Maggi and R. Tomas, 2002. Integration of remote sensing data and gis for accurate mapping of flooded areas. Int. J. Remote Sens., 23: 429-441.
Byrne, R.P., Bhowmilk, N.G., A.P. Bonini, W.C.Bogner, 1980. Hydraulics of Flow and Sediment Transport to the Kankee River in Illinois. Illinois State Water Survey Report of Investigation 98, Champaign, Ill.
Dewan et al. 2007, Dewan AM, Islam MM, Kumamoto T, Nishigaki M (2007) Evaluating flood hazard for land-use planning in greater Dhaka of Bangladesh using remote sensing and GIS techniques. Water Resour Manage 21:1601–1612. doi:10.1007/s11269-006-9116-1
Ekinci, D., 2003, İhsaniye Deresi Havzası (Zonguldak) Taşkın Analizi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 11, 97-118
Geyikli Mehmet Selim, (2015). Taşkın risk haritalarının CBS yazılımları yardımıyla Belirlenmesi, İnönü Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, 424346
HEC-RAS, http://www.hec.usace.army.mil/software/hec-ras/documentation/HEC-RAS_4.1_Users_Manual.pdf, Erişim Tarihi: 10.02.2016
http://www.mimarlarodasiankara.org/_media/4/3783.pdf, 2015
Hydraulic Engineering Center, River Analysis System, 1998, http://www.hec.usace.army.mil/
Imhof, M.L., Vermillion, C., Story, M.H., Choudhury, A.M., Gafoor, A. ve Polycon, F., 1987. Monsoon Flood Boundary Delineation and Damage Assessment Using Space Borne Imaging Radar and Landsat Data Photogramm, Engng. Rem. Sens., 53, 405413.
Jing, Z. and Chuan, T.,2010. Urban Flood Damage Estimation Using GIS and Remote Sensing. 2010 3rd International Conforence on Advanced Computer Theory and Engineering (ICACTE)
Khattak et. Al, 2016,Floodplain Mapping Using HEC-RAS and ArcGIS: A Case Study of Kabul River, Arabian Journal for Science and Engineering, April 2016, Volume 41, Issue 4, pp 1375–1390 .
Klotz D., Strafaci A., Hogan A., & Dietrich K.(Eds.) (2003). Floodplain modeling using HEC-RAS (1th ed.). USA: Haestad Press.
Masood M., Takeuchi K., 2016, Indicators of Necessary Storages for Flood and Drought Management: Towards Global Maps (Application), International Centre For Water Hazard And Risk Management (ICHARM), Public Works Research Institute (PWRI), Tsukuba, Japan, Eric Wood Symposium Princeton, 2 June 2016
Onuşluel, G., 2005, Floodplaın Management Based On The Hec-Ras Modelıng System, Doktora Thesis, Dokuz Eylül Univercity, Graduate School of Natural and Applied Sciences, İzmir, 202726
Pradhan, B., 2009, Flood susceptible mapping and risk area delineation using logistic regression, GIS and remote sensing, Journal of Spatial Hydrology, Vol.9, No.2 Fall 2009
Shrestha, R. R. (2000). Application of GIS and numerical modeling tools for floodplain modelling and flood risk assessment of Babai River in Nepal. Retrieved October 26, 2000, from http://www.geocities.com/rajesh_rajs/Abstract.html.
Smemoe, C., Nelson, J., Zundel A., Developing a Probabilistic Flood Plain Boundary using Hec-1 and Hec-ras, World Water Congress: 2003, ASCE, 1-8, 2003.
Turkey Disaster Response Plan (TAMP), 2013. Republic of Turkey Prime Ministry Disaster and Emergency Management Presidency, 44 page.
https://www.afad.gov.tr/UserFiles/File/PLANLAR/Afet_Mud_Pl_ResmiG%2020122013.pdf
Wahl, T., J. Jensen, and C. Mudersbach, 2010. A Multivariate Statistical Model for Advanced Storm Surge Analyses in the North Sea, Proceedings 32nd International Conference Costal Engineering (ICCE), Shanghai, China.
Yazıcılar, F., Önder, H., “Taşkın Yatakları Planlamasında HEC-RAS Bilgisayar Programı ile Su Yüzü Profili Hesaplanması-Bartın Nehrinde Bir Uygulama”, Su Mühendisliği Problemleri Semineri (V), Fethiye, Muğla, 13 (1998).