Milli Parkların Koruma Yapısının Ekolojik Duyarlılık Analizi İle Ortaya Konması: Altındere Vadisi Milli Parkı Örneği

Milli parklar hassas ekosistemlerin ve nadir türlerin korunduğu çok zengin biyolojik ve tarihi-kültürel kaynak değerlerine sahip ayrıcalıklı alanlar olup ziyaretçiler tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle en fazla zararı biyolojik varlıklar görmektedir. Dolayısıyla ekolojik özelliklerin tanımlanması ve sınıflandırılması planlama çalışmaları için ön koşuldur. Bu anlamda bir korunan alanda dışardan gelen baskı ve tehditlerin kapsamlı değerlendirilebilmesi ve buna yönelik önlemler alınabilmesi amacıyla ekolojik duyarlılık analizi yapılmaktadır. Altındere Vadisi Milli Parkı (Trabzon/Türkiye) özelinde gerçekleştirilen bu çalışmada milli parkın ekolojik açıdan hassas bölgelerinin belirlenebilmesi için ekolojik duyarlılık analizi yapılmıştır. Bu kapsamda belirlenen kriterlerin değerlendirilmesi ve her bir kriterin ağırlıklandırılması için Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler CBS ortamında ArcGIS 10.0 programı kullanılarak her bir kriter için sayısal haritalar oluşturulmuştur. Tüm kriterlerin ArcGIS "Konumsal Analiz" tekniği ile toplanması sonucunda alanın ekolojik duyarlılık haritası elde edilmiş ve ekolojik duyarlılığı düşükten çok yükseğe doğru olmak üzere sınıflandırılmıştır. Buna göre milli park alanının, %53.78'lik bölümünün ekolojik duyarlılık açısından "yüksek alanlara" sahip olduğu ortaya çıkmıştır.

Revealing the Protection Structure of National Parks through Ecological Sensitivity Analysis: Example of Altındere Valley National Park

National parks are exceptional areas where delicate ecosystems and rare species are preserved and which have very rich biological resource values, and they are intensively used by their visitors. Therefore, maximum loss is seen on biological assets. Hence defining and classifying such features of great ecological importance is a prerequisite for planning endeavors. In this sense, an Ecological Sensitivity Analysis is commonly done in order to evaluate the external pressure and threats extensively in a protected area and to take the necessary precautions accordingly. In the current study, which was conducted in the example of Altındere Valley National Park (Trabzon/Turkey), an ecological sensitivity analysis was done so that ecologically sensitive areas within the national park could be spotted. Analytical Hierarchy Process (AHP) was employed so as to evaluate the criteria determined in this scope and to weight each of these criteria. Using the acquired data, digital maps for each criterion were created using ArcGIS 10.0 in GIS environment. The ecological sensitivity map of the area was drawn as all data for each criterion were collected through ArcGIS "Spatial Analysis", and the ecological sensitivity of the area was classified from the lowest to highest on the scale. In the final evaluations, it was revealed that 53.78% of the national park has areas with "high ecological sensitivity values".

PDF

___

Akten, M., Yılmaz, O., Gül, A. 2009. Alan kullanım planlamasında rekreasyonel alan kullanım ölçütlerinin belirlenmesi: Isparta Ovası örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 2, 119-133.
Altan, T. 1982. Çukurova'da bilgisayar yardımı ile bölgesel ölçekte ekolojik peyzaj planlaması ve alan kullanış önerisinin saptanması üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No:161/52, Adana, 87 s.
Anonymous, 1993. Parks for life. Report of the 4th world congress on national parks and protected areas. Gland, IUCN.
Anonim, 2014. Altındere Vadisi Milli Parkı uzun devreli gelişme planı. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Ankara.
Cengiz, T., 2003. Peyzaj değerlerinin korunmasına yönelik kırsal kalkınma modeli üzerine bir araştırma: Seben İlçesi (Bolu) Alpağut Köyü örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dai, X., Li, Z., Lin, S., Xu, W. 2012. Assessment and zoning of eco-environmental sensitivity for a typical developing province in China. Stoch Environ Res Risk Assess, 26, 1095-1107.
Düzgüneş, E., Demirel, Ö. 2013. Determining the tourism potential of the Altındere (Trabzon/Turkey) conservation value. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, Vol. 20, No. 4, 358-368. National respect its with to
Düzgüneş, E., Demirel, Ö. 2014a. Determining the Tourism Potential of Altındere Valley National Park with Respect to Its Cultural Resource Values. International Journal of Biodiversity Science, Ecosystem Services & Management, 10, 4, 322-333.
Düzgüneş, E., Demirel, Ö., 2014b. Approaches to Visitor Management in National Park Planning and a Proposal of a New Participant-Oriented Model, 1. Bölüm, (Editörler: MORTAN, K., İ. HRISTOV, O. STRELOVA, Z. KOSTOVA, E. ATASOY, The Scıence And Educatıon at the Begınnıng of the 21 St Centuries in Turkey), St. Kliment Ohridski University Press, Volume: 4, Sofia.
Elibüyük, M., Yılmaz, E. 2010. Türkiye'nin coğrafi bölge ve bölümlerine göre yükselti basamakları ve eğim grupları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 8, 1, 27-55.
Geray, U. 1996. Sürdürülebilir kalkınma, orman kaynaklarının yönetimi, ulusal çevre eylem planı. Ormancılık Çalışma Grubu, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, İstanbul.
Gigon, A. 1987. A hierarchic approach in causal ecosystem analysis the calcifuge- calcicole problem in alpine grasslands. Springer Berlin Heidelberg.
Hockings, M. 2003. Systems for assessing the effectiveness of management in protected areas. BioScience, 53, 9, 823-832.
Kongijan Y. 1991. Assessment of landscape sensitivity and impact resistibility: With a case study of Wangxiangyan Canyon in Research, 2: 004. Geographical
Kurdoğlu, O. ve Çokçalışkan, A.B. 2011. Assessing the effectiveness of protected are management in the Turkish Caucasus. African Journal of Biotechnology, 10, 75, 17208-17222.
Magurran, A.E. 1998. Ecological diversity and its measurement. Princet on University Press, Princeton, New Jersey.
Meyer, W.B. 1995. Past and present land use Consequences, 1, 1, 25-33. in the USA.
Mingwu, Z., Haijiang, J., Desuo, C., Chunbo, J. 2010. The comparative study on the ecological sensitivity analysis in Huixian Wetland, China. Procedia Environmental Science, 2, 386-398.
Nir, D. 1983. Man, a Geomorphological agent: geomorphology. Business Media. to Science Springer & Business Media.
Özügül, M.D. 2006. Ekolojik planlamada kullanılabilecek analitik bir model önerisi: Ömerli İçme Suyu Havzası örneği. Magaron YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi, 1, 4, 201-217.
Ran, S.H., Song, X.I, Li, X.W. 2009. The ecological sensitivity analysis in Heng-shui Lake National Nature Reserve. Areal Research and Development, 4: 028.
Roper-Lowe, G.C., Sharp, J.A. 1990. The analytic hierarchy process and its application to an information technology decision. Journal of the Operational Research Society, 41, 1, 49-59.
Rossi, P., Pecci, A., Amadio, V., Rossi, O., Soliani, L. 2008. Coupling indicators of ecological value and ecological sensitivity with indicators of demographic pressure in the demarcation of new areas to be protected: The case of the Oltrepo Pavese and the Ligurian- Emilian Apennine Area (Italy). Landscape Urban Planning, 85, 1, 12-26.
Saaty, T.L. 1994. A fundamentals of decision making and priority theory with analytic hierarchy process. 1st Edition, RSW Publications, VI, 95 s.
Wei C. 2008. Application of ecological sensitivity analysis in the ecological planning of scenic spot. Journal of Anhui Agricultural Sciences 20: 072.
Vromans, D.C., Maree, K.S., Holness, S., Job, N, Brown, A.E. 2010. the garden route biodiversity sector plan for the southern regions of the Kouga and Koukamma municipalities. Planning and Decision-making in Critical Biodiversity Areas and Ecological Support Areas for Sustainable Development, Garden Route Initiative, South African National Parks, Knysna. Land-use
Yıldız, N.D. 2006. Tortum Çayı Havzasının uygun alan kullanımlarının CBS ile belirlenmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Erzurum. Bilimleri Enstitüsü,
Yılmaz, S. 1998. Erzurum ovasının optimal alan kullanımının belirlenmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Zahedi, F. 1986. The analytic hierarchy process: A survey of the method and its applications. Interfaces, 16, 4, 96-108.
Zengin, M. 2007. Ardahan Kura Nehri ve alan belirlenmesi ve optimal alan kullanım önerileri. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Zhang, M., Jin, H., CAI, D., Jiang C. 2010. The comparative study on the ecological sensitivity analysis in Huixian Karst Wetland, China. Procedia Environmental Sciences 2, 386-398.