Niyazi KURNAZ, Cuma ERCAN, Ali KESTANE

MUHASEBE BİLGİ KALİTESİ EKSENİNDE İÇ DENETİM VE BİLGİ İFŞASI (WHİSTLEBLOWİNG) İLİŞKİSİ

Global dünyanın değişen ekonomik koşulları içerisinde muhasebe skandallarının önlenmesi ve işletmelerin varlıklarını sürdürmeleri bakımından kaliteli muhasebe bilgisi yaratmak hayati bir önem taşımaktadır. İşletmelerde kaliteli muhasebe bilgisi üretilmesi noktasında ise; iç denetim fonksiyonun önemi artmaktadır. İç denetim çalışmalarında tespiti güç olan; hile, ahlaki ve etik değerlere uygun olamayan davranışlar gibi unsurların ortaya çıkarılmasında whistleblowing kavramı iç denetim çalışmalarına yeni bir boyut kazandıracak olup dolayısıyla iç denetimden sağlanan bilgiler ışığında üretilen muhasebe bilgi kalitesi artırılabilecek ve işletme lehine ekonomik değer yaratılabilecektir. Bu çalışmada işletmelerde üretilen muhasebe bilgilerinin kalitesinin artırılması ekseninde iç denetim ve whistleblowing ilişkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Uygulamada yaşanılan zorluklar nedeniyle bu çalışmada, muhasebe bilgi kalitesi ekseninde iç denetim ve whistleblowing ilişkisi teorik olarak değerlendirilmiştir. Whistleblowing kavramının iç denetim ile ilişkisinin araştırılması ve muhasebe bilgi kalitesi üzerindeki dolaylı rolünün belirlenmesi araştırmanın önemini göstermekte olup bu doğrultuda ileride yapılacak olan araştırmalara, bu çalışma temel teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Muhasebe Bilgi Kalitesi, İç Denetim, Bilgi İfşası

INTERNAL AUDIT AND WHISTLEBLOWING RELATIONSHIP: IN THE AXIS OF ACCOUNTING KNOWLEDGE QUALITY

It is vital to create quality accounting knowledge in order to prevent accounting scandals and to maintain assets of businesses within the changing economic conditions of the global world. The importance of internal audit function is increasing at the point of producing quality accounting knowledge in businesses. Internal audit activities have difficulties in determining; fraud, moral and behaviors incompatible with ethical values, etc. for the identification of elements such as, the whistleblowing concept will bring a new dimension to internal audit work. Therefore, the quality of accounting knowledge generated from the information provided by internal audit can be increased and economic value can be created in favor of the businesses. In this study, it is aimed to determine the relationship between internal audit and whistleblowing for the axis of the increase of the quality of the accounting knowledge produced in the businesses. Because of the difficulties experienced in practice, internal audit and whistleblowing relationship are theoretically evaluated in this study in the axis of accounting knowledge quality. Show the importance of this research that the investigation of the relationship of the whistleblowing concept with internal auditing and the determination of the indirect role on the accounting knowledge quality. And this study is the basis for in the future research.

Keywords:

Accounting Knowledge Quality, İnternal Audit, Whistle blowing,

PDF

___

Acar, Durmuş ve Özçelik, Hakan (2011), “Muhasebe Bilgi Kalitesini Etkileyen Kritik Başarı Faktörleri”, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, Ocak/2011; Ss: 10-23
Ahmad, Syahrul Ahmar, (2011), Internal Audıtors And Internal Whıstleblowıng Intentıons: A Study Of Organısatıonal, Indıvıdual, Sıtuatıonal And Demographıc Factors, Doctor Of Philosophy, Edith Cowan University, School Of Accounting, Finance And Economics.
Akçay, Serkan, (2013), “Türkiye'de İç Denetim Sürecinin Kamu Kurumlarının Faaliyet Sonuçları Üzerindeki Etkinliği: Belediyeler Üzerine Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe İİBF Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, Ss: 51-70.
Aktan, Çoşkun C. (2006), “Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki Ve Vijdani Red Davranışı: WHISTLEBLOWİNG”, Mercek Dergisi, Ss. 1-12.
Alleyne, Philmore; HUDAİB, Muhammad Ve PİKE, Richard (2013), “Towards A Conceptual Model Of Whistle-Blowing İntentions Among External Auditors”, The British Accounting Review, 45, Pp: 10-23.
Aslan, Sinan VevÖzçelik, Hayrettin (2009), “İç Denetim Ve Toplam Kalite Yönetimi İlişkisi”, Zkü Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, Ss: 109–119.
Aydin, Ufuk (2002) “İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Ifşasısı (Whistleblowing)”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 79-100.
Banisar, David (2011) “Whistleblowing: International Standards And Developments”, Sandoval, Irma E. (Editor). "Corruption And Transparency: Debating The Frontiers Between State, Market And Society", World Bank-Institute For Social Research, Unam, Washington, D.C.
Başol, Oğuz ve Karatuna, Işıl (2015), “Örgütlerde Olumsuz Durumların İfşa Edilmesi Ve Örgütsel İletişim İlişkisi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 37, Sayı: 2, Ss: 153-170.
Bayırlı, Rıdvan, (2006), Yaratıcı Muhasebe, Etik, Firma Değeri Ve Örnek Bir Uygulama, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Bunget, Ovidiu-Constantin Ve David-Sobolevschi Maria-Iulia, (2009), “Ethics And İnternal Audit: Whistleblowing İssues”, Online At Http://Mpra.Ub.Uni-Muenchen.De/17312/
Celep, Cevat ve Konakli, Tuğba (2012) “Bilgi İfşası: Eğitim Örgütlerinde Etik Ve Kural Dışı Uygulamalara Yönelik Bir Tepki”, E-International Journal Of Educational Research, 3(4), 65-88.
Chan, Ann; L-C, LEE, Edward ve LİN, Stephen (2006), “The İmpact Of Accounting İnformation Quality On The Mispricing Of Accruals: The Case Of FRS3 İn The UK”, J. Account. Public Policy, Vol: 28, Pp: 189–206.
Chiu, Randy K. (2002) “Ethical Judgement, Locus Of Control, And Whistleblowing Intention: A Case Study Of Mainland Chinese Mba Students”, Managerial Auditing Journal, 17(9), 581-587.
Çiğdem, Serpil (2012) “Büro Yönetiminde Whistleblowing Ve Etik İlişkisi”, 11th Ulusal Büro Yönetimi Ve Sekreterlik Kongresi, Isparta.
Çukacı, Yusuf Cahit, (2005), “Ekonomik Değer Olarak Bilginin Muhasebe, İşletmeler Ve Genel Ekonomi Açısından Değerlendirilmesi”, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, Ss: 11-19.
Demir, Berna, (2010), “Muhasebe Bilgi Sistemlerinde Bilgi Kalitesi”, Www.Journal.Mufad.Org/Attachments/Article/94/12.Pdf
Dönmez, Adnan ve Karausta, Tamer (2011), “Çalışanların Mesleki Hile Algısı Ve İhbar Hattı Kullanarak Rapor Etme Eğilimleri Üzerine Akdeniz Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesinde Yapılan Bir Araştırma”, Mali Çözüm Dergisi, (104), 17-42.
Fardinal, (2013), “The Quality Of Accounting Information And The Accounting Information System Through The Internal Control Systems: A Study On Ministry And State Agencies Of The Republic Of Indonesia”, Research Journal Of Finance And Accounting, Issn 2222-1697 (Paper) Issn 2222-2847 (Online), Vol.4, No.6, Pp: 156-161.
Gros, Marius; Koch, Sebastian ve Wallek, Christoph (2016), “Internal Audit Function Quality And Financial Reporting: Results Of A Survey On German Listed Companies”, J Manag Gov, Doı 10.1007/S10997-016-9342-8.
Günerdem, Deniz Ezgi, (2006), “Kamu İç Denetiminde Kalitenin Sağlanması: İç Denetim Kalite Güvence Sistemleri”, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu, Maliye Bakanlığı Bütçe Ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara.
Jıang, Like; Andre, Paul Ve Richard, Chrystelle (2014), “Determinants Of Internal Audit Function Quality: An International Study”, Essec Business School, Like.Jiang@Essec.Edu.
Kandemir, Canol ve Kandemir, Şenol (2012) “Muhasebe Hilelerinin Önlenmesi Ve Ortaya Çıkarılmasında Kullanılan Geleneksel Araç Ve Yöntemler”, Mali Çözüm Dergisi, Ss: 39-78.
Karadal, Himmet; Akyazı, Turgut Emre; Sunman, Gözde; Güvenç, Kübra Ve Mehmet Fatih Koca (2016), “Personel Güçlendirmenin İhbarcılığa Etkisinde Örgütsel Bağlılığın Aracılık Rolü Üzerine Bir Araştırma”, Eurasian Academy Of Sciences Social Science Journal, Volume:1: 106-114.
Khemani, Melissa (2009), “The Protection Of National Security Whistleblowers: Imperative But Impossible A Critical Appraisal Of The Scope And Adequacy Of Whistleblower Protection Laws For National Security Whistleblowers”, Http://Papers.Ssrn.Com/Sol3/Papers.Cfm?Abstract_İd=1412112,
Köse, Hacı Ömer (2007), Dünyada Ve Türkiye’de Yüksek Denetim, Ankara: Sayıştay 145. Kuruluş Yıldönümü Yayınları.
Kurnaz, Niyazi ve Çetinoğlu, Tansel (2010), İç Denetim Güncel Yaklaşımlar, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
Lıebenau, Björn Rohde, (2006). “Whistleblowing Rules: Best Practice; Assessment And Revision Of Rules Existing İn Eu Institutions”, European Commission, Budgetary Support Unıt Budgetary Affaırs, Ipol/D/Cont/St/2005_58.
Liyanarachchi, Gregory, A. Ve Adler, Ralph (2011) “Accountants‟ Whistle-Blowing Intentions: The Impact Of Retaliation, Age, And Gender”, Australian Accounting Review, 21(2), 167-182.
Memiş, Ü. Mehmet (2008) “Etkin Ve Başarılı Bir İç Denetim İçin Gerekli Koşullar” Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 85 Ocak-Şubat 2008, Ss: 75-92.
Mengi, Tarhan, Banu, (2013) “Araç Sigortası Hileleri Ve Bu Hilelere Yönelik Önlemler”, Finansal Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi, 4(8), Ss:71-86.
Mercan, Nuray; Altinay, Ayşenur Ve Aksanyar, Yaşar, (2012) “Whistleblowing (Bilgi İfşası, İhbar) Ve Yolsuzlukla Mücadelede İç Denetimin Değişen Ve Gelişen Rolü”, Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 167-176.
Özçelik, Hakan, (2010), Muhasebe Bilgi Sistemlerince Üretilen Bilgilerin Kalitesini Etkileyen Kritik Başarı Faktörleri: Imkb’de Bir Araştırma, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Özler Ergun Derya; Şahin Dil, Meltem ve Giderler Atalay, Ceren (2010), “Teorik Bir Çerçevede Whistleblowing Etik İlişkisi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(2), Pp: 169-194.
Park, Heungsik; Blenkinsopp, John; Oktem, M.Kemal Ve Ömürgönülşen, Uğur (2008), “Cultural Orientation And Attitudes Toward Different Forms Of Whistleblowing: A Comparison Of South Korea, Turkey, And The U.K.”, Journal Of Business Ethics, (82), 929–939.
Read, William J. ve Rama, D.V. (2003), “Whistle-Blowing To İnternal Auditors”, Managerial Auditing Journal, Volume 18(5), Pp: 354-362.
Ren, Chunyan, (2016), “The Approach Of Accounting Information Quality On Investment Efficiency—Empirical Evidence From Chinese Listed Companies”, Theoretical Economics Letters, 6, 330-337.
Sayğan, Sahra Ve Bedük, Aykut (2013) “Ahlaki Olmayan Davranışların Duyurulması (Whistleblowing) Ve Etik İklimi İlişkisi Üzerine Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 1-23.
Seıfert Deborah Lynn (2006). “The Influence Of Organızatıonal Justıce On The Perceıved Lıkelıhood Of Whıstle-Blowıng”, Academic Dissertatation, Doctor Of Phılosophy, Washıngton State Unıversıty, College Of Business.
Shawyer, Tara, (2011), “The Effects Of Moral Intensity On Whistleblowing Behaviors Of Accounting Professionals”, Journal Of Forensic & Investigative Accounting, Vol. 3, Issue 2, Special Issue, Pp: 162-190.
Susanto, Azhar, (2015), “What Factors Influence The Qualıty Of Accountıng Informatıon ?”, Ijaber, Volume: 13, No. 6, Pp: 3995-4014.
Pickett, K.H. Spencer (2005) The Essential Handbook Of Internal Auditing, John Willey And Sons, England.
Taş, Fatma Ve Antalyalı, Ömer Lütfi (2015), “Kamu Hastanelerinde Ve Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelerin İzharcılık (Whistleblowing) Tutumları”, Makü İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Yıl: 2, Sayı: 3, Ss.: 34-54.
Tms/Tfrs: Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve
Tüm, Kayahan, (2013), “Kurumsal Yönetim, İç Denetim Ve İç Denetimin Kalitesi: Kalite Güvence Ve Geliştirme Programı”, Çukurova Üniversitesi İibf Dergisi, Cilt:17, Sayı:2, Ss: 93-112.
Uyar, Süleyman ve Yelgen, Esin (2015), Bilgi İfşası (Whıstleblowıng) Ve Denetim, Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt:13 Sayı:1 (Ocak 2015), Ss: 85-106, Doi: Http://Dx.Doi.Org/10.11611/Jmer412
Yaman, Tuba (2008). “Finansal Tablolar Aracılığı İle Kullanıcılara Yanıltıcı Bilgi Sunulması Ve Sonuçları” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yazan, Ömer, (2015), Muhasebe Bilgi Kalitesi Açısından Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Kazanç Yönetimi Ve Finansal Performans İlişkisi, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Zhai, Jinbu Ve Wang, Yutao (2016), “Accounting İnformation Quality, Governance Efficiency And Capital İnvestment Choice”, China Journal Of Accounting Research, 9, Pp: 251–266.