Okulöncesi Eğitim Programını Değerlendirme Ölçeği’nin Geliştirilmesi

Bu çalışma, MEB Okul Öncesi Eğitim Programını değerlendirme ölçeği hazırlamak amacıyla yapılmıştır. Ölçeği geliştirmek için öncelikle okulöncesi alanında yaygın olarak kullanılan, çoklu zekâ, gelişimsel etkileşim, duyuşsal biliş, bilişsel gelişimcilik, davranışçılık ve Waldorf yaklaşımları incelenmiş ve madde havuzunda her bir yaklaşımdan 18 soruya yer verilmiştir. 108 sorudan oluşan aracın bu ilk hali, kapsam geçerliği çalışması için alanda 15 uzmanın görüşlerine sunulmuştur. Uzmanların önerileri doğrultusunda soru maddelerinde düzenlemeler yapılmış ve araca son şekli verilmiştir. Küme örnekleme yöntemi esas alınarak NUTS12’ye göre belirlenen 12 bölge içinden nüfus yoğunluğu yüksek olan ve birbirine komşu olmayan 12 il seçilerek, bu illerdeki resmi okul öncesi eğitim okullarındaki toplam 324 öğretmene uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirlik çalışmaları için elde edilen verilere sırasıyla küresellik testi, çizgi grafiği analizi, açımlayıcı faktör analizi, güvenilirlik katsayısı hesaplama analizi, madde analizi uygulanmıştır. Ayrıca ölçme aracının güvenilir olduğunu belirlemenin bir başka yolu olan Friedman’s Ki-Kare testi ve Sperman-Brown (Testi Yarılama) Testi uygulanmıştır. Bu analizler doğrultusunda ölçeğin güvenirliğinin yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. AFA sonuçları doğrultusunda 5 faktör ve 67 maddeden oluşan ölçek Adana, Ankara, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kastamonu ve Van illerinde resmi ve özel okulöncesi eğitim okullarında görev yapan ve lisans mezunu 978 öğretmene ulaşılmış ve uygulanmıştır. Katılımcılardan dönen formlar incelenmiş, hatalı doldurulanlar ve üç sorudan daha fazla maddeyi boş bırakanlar çıkarıldıktan sonra toplam 877 öğretmene ait verinin doğrulayıcı faktör analizine (DFA) tabi tutulması kararlaştırılmıştır. Tüm DFA uygulamaları sonucunda ϰ2/df 2,67, GFI 0,917, CFI 0,87, AGFI 0,90, RMSEA 0,04, RMR 0,06 ve SRMR 0,05 olarak bulunmuştur. Bu değerlerin, literatürde belirlenen uyum iyiliği değerleriyle uyumlu olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

okulöncesi eğitim programı, değerlendirme, ölçek

Developing a Scale to Evaluate Preschool Curriculum

This study was conducted to develop a scale to evaluate MNE Preschool Curriculum. In order to develop the scale, first of all the approaches widely used in field of preschool education, namely behaviorism, multiple intelligences, Bank Street, Montessori, High Scope and Waldorf approaches, were examined and 18 questions from each approach were included in the item pool. This first version of the tool consisting of 108 items was presented to the opinions of 15 experts in the field for the content validity. In line with the suggestions of the experts, arrangements were made in the items and the tool was finalized. Out of 12 regions determined by NUTS12 based on cluster sampling method, 12 provinces with high population density and not adjacent to each other were selected and the scale was applied to a total of 324 teachers working at state-funded pre-school education schools in these provinces. Sphericity test, line graph analysis, AFA, reliability coefficient calculation analysis and item analysis were applied to the data obtained for the reliability studies of the scale. Furthermore, Friedman’s Chi-Square test and Sperman-Brown Test, another way to determine the reliability of the measurement tool, were conducted. According to the results of analyses, it was found that the scale is a reliable tool to evaluate pre-school curriculum.

Keywords:

preschool education program, evaluation, scale,

PDF

___

Akgül, A. & Çevik, O. (2003). İstatistiksel analiz teknikleri SPSS’de işletme yönetimi uygulamaları. Ankara: Emek Ofset. Akınoğlu, O. (2005). Türkiye’de uygulanan ve değişen eğitim programlarının psikolojik temelleri. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. (22), 31-46. Altunışık, R., Coşkun R., Bayraktaroğlu S. & Yıldırım E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (SPSS uygulamalı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık. Armstrong, T. (2009). Multiple intelligences in the classroom. USA: ASCD. Anonim. (2019). Bank street yaklaşımı. 16.04.2019 tarihinde https://www.acevokuloncesi.org/egitim-programi/farkli-program-ve-yaklasimlar/bank-street-yaklasimi adresinden erişildi.
Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 40 (2) 1. 41-61 Azar, A, Presley, A.İ, & Balkaya, Ö. (2006). Çoklu zekâ kuramına dayalı öğretimin öğrencilerin başarı, tutum, hatırlama ve bilişsel süreç becerilerine etkisi. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi 30, 45-54. Bayhan, P. & Bencik, S., (2008). Erken çocukluk dönemi programlarından Waldorf yaklaşımına genel bir bakış. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 15- 25. Bayhan, P. & Bencik, S. (2008). Bank Street yaklaşımının (gelişimsel etkileşim yaklaşımı) ilkeler, program ve eğitimci açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 33(4), 80-88. Bayram, N. (2009). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi, Bursa: Ezgi. Bilasa, P. (2006). NLP (Neuro linguistic programming) (Beyin dili programlaması) pratisyenlik eğitim programının değerlendirilmesi (Yüksek Lisan Tezi). .Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Browne, M. and G. Mels, 1990. Ramona user’s guide, columbus: Department of psychology, Ohio State University. Browne, M. W., and R. Cudeck, 1992, “Alternative ways of assessing model fit”. Sociological methods&Research 21(2): 230-259. Brualdi, A. (1998). Gardner’s theory. Teacher Librarian. Büyüköztürk, Ş., Akgün, E. A, Karadeniz, Ş., Demirel, F. & Kılıç, E. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA yayıncılık. Büyüköztürk, Ş. (2005) Anket geliştirme. http://www.tebd.gazi.edu.tr/arsiv/2005_cilt3/sayi_2/133-151.pdf . Çelik, H. E., ve V. Yılmaz, 2013. LISREL 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi: Temel kavramlar, uygulamalar, programlama, Ankara: Anı. Çil, A. (2015). Faktör analizi (ileri istatistik notları). 20 Kasım 2015 tarihinde erişilmiştir. http://abdulrezzakcil.blogspot.com.tr/2014/05/faktor-analizi-ileri-istatistik.html Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş, (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik, SPSS ve LISREL uygulamaları, Ankara: Pegem. Daoust, C. J. (2004). An examination of implementation practices in Montessori early childhood education (Unpublished Dissertation Thesis). University of California, Berkeley. Daşçı, E. 2014. lköğretim Kurumu Yöneticilerinin Liderlik Tarzları ile Öğretmenlerin Yaşadıkları Yıldırma (Mobbing) ve Örgütsel Sessizlik Davranışları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü) Demirel, Ö. (2003). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: PegemA Yayıncılık. Goodnough, K. (2001). Multiple intelligences theory: A framework for personalizing science curricula. School Science and Mathematics, 101(4), 180-193. Gordon, M. & Browne, K. W. (2014). Beginning essantials in early childhood education. Cengage Learning. Boston. USA. Hair, J.F., Anderson, R. E., Tatham, R. L. & Black W. C. (1998). Multivariate data analysis. New Jersey: Prentice Hall. Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. DOI: 10.1080/10705519909540118 Jensen, K. M. (2004). Development of the early childhood curricular beliefs, inventory: an instrument to identıfy preservice, teachers’ early childhood curricular orientatıon. The Florıda State Unıversıty College Of Educatıon Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil. Kalıpçı, S. (2008) Okul öncesi öğretmenlerin uygulamalarında benimsedikleri eğitimsel yaklaşımları belirleme (Yüksek Lisan Tezi). Marmara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul. Kartal, H. (2008). Geçmişten Günümüze Erken Çocukluk Eğitimi Uygulamaları. (1. Baskı). Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları Kaya, D., Gündüz, M. (2015). Alternatif eğitim ve toplumsal değişim üzerindeki etkisi: “Waldorf okulları örneği”. Milli Eğitim. Sayı 205. Kış/2015. 5-25. Koçak, R,Yılmaz, D ve Gökler, R (2013). Okul yöneticilerinin yetki kullanımı kaygı ölçeği (OYKÖ):geçerlik ve güvenirlik çalışması, International Journal of Social Science, 6 (8), 395-415. Lynn, Shiplay Gay & Obain, C. Stephan. (1996). A review of for preschool programs: A preschool model that works. Annual Meeting of the Midd-Western Educational Research Association, October 2-5, Chicago, IL. Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara. Montessori, M. (1997). Çocuk Eğitimi, Montessori Metodu. Güler Yücel (Çev.). (5. Baskı), İstanbul: Özgür Yayınları. Oktay, A. (2004). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon. Özbay, Y. (2004). Gelişim ve öğrenme psikolojisi kuram-araştırma ve uygulama. Ankara: Öğreti. Özdamar, K. (1999). Paket Programları ile İstatistiksel Veri Analizi–1, 2. Baskı, Kaan Kitapevi, Eskişehir. Özden, Y. & Şimşek H. (1998). Davranışçılıktan oluşturmacılığa: “öğrenme” paradigmasının dönüşümü ve Türk eğitimi. Bilgi ve Toplum Dergisi. 1, 1-18. Saban, A. (2002). Öğrenme öğretme süreci yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel. Schweinhart, L. (2002). The High Scope preschool curriculum: What is it? Why use it? National Dropout Preventation Center and Network. 8, 13-16. Senemoğlu, N. (2005). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi. Soydan, S. (2013). Erken çocukluk yaklaşımlarına ilişkin görüşler ölçeği‟nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 227-247. Steiger, J. H. (1990): Structural Model Evaluation and Modification: An Interval Estimation Approach. ultivariate behavioral Research 25(2) 173-180 Sönmez, V. (1998). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık. Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74. Şafak, P. (2011). Davranışçı öğrenme kuramı.. F. Büyükalan (Ed.), Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları içinde (s. 27-45). Ankara: Pegem Akademi Şener, E., (2001). Okul öncesi eğitim merkezleri için değişebilir/ dönüşebilir/ esnek bir ‘fiziksel çevre modeli’ (Doktora Tezi). İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks. Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. (Sixth edition), Pearson: NewYork Taş, B. (2006) AB Uyum Sürecinde Türkiye İçin Yeni Bir Bölge Kavramı: İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 185-197. Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Tekin, H. (2006). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları. Temel, Z. F. (1994). Montessori‟nin görüşleri ve eğitim yaklaşımı. Okul-Öncesi Eğitim Dergisi. 26 (47), 18-22. Tertemiz, N. (1997). Eğitimde Program Geliştirme. L. Küçükahmet (Ed.), Eğitim bilimine giriş içinde (s. 185-203). Ankara: Gazi Kitabevi Toran, M. (2011). Montessori yönteminin çocukların kavram edinimi, sosyal uyumları ve küçük kas motor becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Toran, M. (2014). Steiner pedagojisi ve waldorf okulları. Z. Fulya Temel (Ed.) Her yönüyle okul öncesi eğitim içinde (s.18-41). Ankara, Hedef Basın Yayın. Toran, M. & Temel, Z. F. (2014). Montessori yaklaşımının çocukların kavram edinimi üzerindeki etkisinin incelenmesi. İlköğretim Online 13 (1). 223-234. Tuğrul, B. & Duran, E. (2003). Her çocuk başarılı olmak için bir şansa sahiptir: zekânın çok boyutluluğu çoklu zeka kuramı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 24, 224-233. Tuncer, B. (2015). Okul öncesi eğitimindeki çağdaş yaklaşımların incelenmesi ve meb okul öncesi eğitim programı ile karşılaştırılması. International Journal of Field Education, 1(2), 39-58. Ünver, N. (2016). Okulöncesi eğitim programını değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi ve bu ölçeğe bağlı olarak öğretmenlerin uygulamalarını değerlendirmeleri (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. Varış, F. (1994). Eğitimde program geliştirme, teori ve teknikler. Ankara: Alkım. Weikart, P. D. (1971). Relationship of Curriculum, Teaching, and Learning in Preschool Education. http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED049837.pdf 25.05.2016. Williams, Margaret. (1996). Plato, Piaget, and Montessori: A study of development theories (Unpublished Dissertation Thesis). Baylor University, Texas. Woods, P., Ashley, M., & Woods, G. (2005). Steiner Schools in England. Department for Education and Skills, London. Yenel, K. (2016). İlkokul yöneticilerinin dönüşümcü ve işlemci liderlik biçimleri ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü) Yıldız, F. Ü. (2000). Deneysel yaratıcılık programının 4-5 yaş çocuklarının sosyal ve bilişsel gelişimlerine etkileri (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.