Yaşlı Bakım Hizmetlerinde Duygusal Emeğin Kaynağı ve Oluşumuna İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma

Ülkemizdeki yaşlı nüfus artış hızı, yaşlı bakım hizmetlerinin kalitesini artırmak amacıyla yaşlı bakım personelinin performanslarına yönelik düzenleme yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Yaşlı bakım kurumları, sahip olduğu insan kaynağını değerlendirirken bakıcılarında olması gereken bazı etkileşimsel, duygusal nitelikleri sergilemelerini istemektedir. Bu çalışmanın amacı: Karaman'daki dört huzurevinde yaşlı hastalarla doğrudan iletişim kurduğu düşünülen yaşlı bakıcıların hizmet birimlerindeki duygusal emeğini değerlendirmektir. Bu yüzden bakıcıların sınıfsal konumları, mesleki algıları ve uyguladıkları duygusal emek şekilleri ve bunun sonucunda oluşan iş pratikleri ele alınmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desende tasarlanmıştır. Bu çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak 10 yaşlı bakıcı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Veri toplama süreci sonrasında yaşlı bakıcıların ifadeleri içerik analizi yöntemlerinden tematik kodlama ile çözümlenmesi yapılmıştır. Yaşlı bakıcıların duygusal emek gösterme sürecindeki davranış kalıplarının duruma ve zamana göre değiştiği saptanmıştır. Yaşlı bakıcıların yaşlı yakınları ve kurumların istekleri neticesinde duygusal emek davranışları sergiledikleri, yaşlı yakınları ile iletişimleri esnasında duygu gösterme kurallarına dikkat ettikleri ve duygusal çatışma yaşadıklarından daha fazla duygusal duyarsızlaşma yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı Bakım, Duygu, Duygusal Emek, Örgütsel Yaşam, Nitel Çalışma

A Phenomenological Research on the Origin and Occurrence of Emotional Labor in Elderly Care Services

The rate of increase in the elderly population of our country necessitates making arrangements for the performance of elderly care workers in order to increase the quality of elderly care services. Elderly care institutions want their caregivers to exhibit some interactional and emotional qualities while evaluating their human resources. Aim of this study is to evaluate emotional labor of elderly caregiver in their serving units where considered to communicate directly with elderly patients four Nursing Home in Karaman. For this reason, the class positions of the caregivers, their professional perceptions and the forms of emotional labor they perform and the resulting work practices are discussed. The research is designed in phenomenological pattern, one of the qualitative research methods. In this study, in-depth interviews were conducted with 10 elderly caregivers using a semi-structured interview form. After the data collection process, the expressions of the elderly caregivers were analyzed with thematic coding, one of the content analysis methods. It has been observed that the behavioral patterns of elderly caregivers involving emotional labor change according to time and situation. It was concluded that elderly caregivers exhibit emotional labor behaviors as a result of the wishes of their elderly relatives and institutions, pay attention to the rules of showing emotions during their communication with their elderly relatives, and experience more emotional depersonalization than they experience emotional conflict.

Keywords:

Elderly Care, Emotion, Emotional Labor, Organizational Life, Qualitative Evaluation,

PDF

___

Akgün, B. M. (2021). Hemşirelik Duygusal Habitusu ile İlgili Lisansüstü Tezlerin Değerlendirilmesi. AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 15-38.
Aközer, M., Nuhrat, C., & Say, Ş. (2011). Türkiye'de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler. Aile ve Toplum, 122.
Ashforth, B. E., & Humphrey, R. H. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identitiy. The Academy of Management Review, 18(1), 89–114.
Balcı, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara, Pegem Yayıncılık.
Baş, T., & Akturan, U. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri NVivo 7.0 ile Nitel Veri Analizi. Ankara, Seçkin Yayıncılık.
Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (H. Aydın, Çev.) Konya, Eğitim Yayınevi.
Değirmenci Öz, S., & Baykal, Ü. (2018). Hemşireler İçin Duygusal Emek Davranış Ölçeği Geliştirilmesi. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi (UHD)(12), 119-140.
European Commission. (2014). The 2014 Ageing Report: Underlying Assumptions and Projection Methodologies. Lüksemburg, European Economy.
Grandey, A. (2000). Emotional regulation in the workplace: A new way to conceptualize emotional labor. Journal Of Occupational Health Psychology, 5(1), 94-96.
Gray, B., & Smith, P. (2009). Emotional labour and the clinical settings of nursing care: The perspectives of nurses in East London. Nurse Education in Practice, 9, 253-261.
Gross, J. J. (1998). The Emerging Field of Emotion Regulation: An Integrative Review. Review of General Psychology, 272-298.
Güven, S. (2016). Evde Bakım Hizmeti Verme. V. Kalınkara (Dü.) içinde, Yaşlılık Disiplinler arası yaklaşım, sorunlar, çözümler 2 (1. b., s. 293-325). Ankara, Nobel Yayıncılık.
Hardt, M., & Negri, A. (2011). Çokluk: İmparatorluk Çağında Savaş ve Demokrasi. (B. Yıldırım, Çev.) İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
Hochschild, A. R. (1979). Emotion Work, Feeling Rules, and Social Structure. American Journal of Sociology, 48(3), 551-575.
Hochschild, A. R. (1983). The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling (20 b.). Berkeley, University of California press.
İBB. (2012). İstanbul Yaşlılık Günleri, İstanbul Yaşlılık Çalıştayı Kitabı. (A. R. Abay, & Y. B. Doğan, Dü) İstanbul, İstanbul Darülaceze Müdürlüğü Yayınları.
Kaplan, N. (2019). Hekimlerin Duygusal Emek Davranışları ve Tükenmişlikleri Üzerine Nitel Bir Araştırma: Isparta İli Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
Kaya, Ş. D., Yüceler, A., Uludağ, A., & Karadağ, Ş. (2017). Hasta ilişkilerinde tıbbi sekreterlerin duygusal emek ve iletişim becerilerinin nitel olarak değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 18(19), 62-76.
Kaya, U., & Serçeoğlu, N. (2013). Duygu İşçilerinde İşe Yabancılaşma Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum, 311-345.
Kayın, M. (2019). Gayri Maddi Emeğin Görünümleri: “Freelance Tasarımcılar”. ARTS, Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi(1), 42-49.
Koç, S. (2020). Lüks Tatilin Üretimi Ve Duygulanımsal Emek. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Ünı̇versı̇tesi, Muğla.
Lively, K. J., & Weed, E. A. (2016). The Sociology of Emotion. L. F. Barrett, M. Lewis, & J. M. Haviland-Jones (Dü) içinde, Handbook Of Emotions (4. baskı b., s. 66-82). New York, The Guilford Press.
Metin, B. (2016). Dünyada ve Türkiye'de Yaşlanma Sorunu Yaşlanan Toplum ve Aktif Yaşlanma. (N. A. Turan, Dü.) Ankara, Gazi Kitapevi.
Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1996). The Dimensions, Antecedents, and Consequences of Emotional Labor. Academy of Management Review, 21(4), 985-1011.
Narin, B. (2019). Türkiye’de Yaşlı Politikaları ve Yaşlı İhmalve İstismarına Yönelik Uygulamalar. Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Oğlak, S. (2015). Uzun süreli bakım hizmetlerinde iş gücü sorunlaru ve iş gücü arzını artıracak çözüm stratejileri. H. Ceylan (Dü.) içinde, Modern Hayat ve Yaşlılık (1. b., s. 177-207). Ankara, Nobel Yayıncılık.
Özgüleş, B. (2020). Hemşirelerde Duygusal Emek Kavramı Üzerine Nitel Bir Araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 4063.
Özkul, M., & Kalaycı, I. (2018). Enformel Bir İş ve İstihdam Alanı Olarak Yaşlı Bakıcılığı: Yaşlı Yakınları İle Bakıcı İlişkilerinde Yaşanan Sorunlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(20), 1-27.
Öztürk, S. (2019). Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Çalışan Hemşirelerde İş Doyumuve Etkileyen Faktörler.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (3. baskı b.). (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev.) Ankara, PEGEM Akademi.
Ritzer, G., & Stepnısky, J. (2018). Modern Sosyoloji Kuramları (8 b.). (H. Hülür, Çev.) Ankara, Deki Basım Yayım.
Sağlam, Y. (2017). Engelli ve Yaşlı Bakım Personellerinin Tükenmişliği, İş Yaşamı Kalitesi ve Yaşam Doyumu İlişkileri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli.
Seedsman, T. (2017). İnsancıl yaşlı bakım için bir arayış. hayal gücümüzü, tutumlarımızı ve pratiklerimizi dönüştürmek. İ. Tufan, & M. Durak (Dü) içinde, Gerontoloji (M. Durak, Çev., 1 b., Cilt 1, s. 557-577). Ankara, Nobel Yayıncılık.
Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama (1. b.). (E. Dinç, Çev.) Ankara, PEGEM Akademi.
Smith, A. (2006). Milletlerin Zenginliği. (G. Kazgan, Dü., & H. Derin, Çev.) İstanbul, Türkiye İş bankası Kültür Yayınları.
Tunç, P., Gitmez, A., & Boothby, M. R. (2014). An investigation of emotional labor strategies on the basis of empathy among nurses working at intensive care and inpatient units. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15(1), 45-55.
TÜİK. (2021). Türkiye İstatistik Kurumu. 10/11/2021 tarihinde https://www.tuik.gov.tr/ adresinden erişildi.
Virkki, T. (2008). Habitual trust in encountering violence at work: Attitudes towards client violence among Finnish social workers and nurses. Journal of Social Work, 247-268.
Yılmaz, G., & Durmaz, G. B. (2019). Pediatri Hemşirelerinin Empatik Eğilim, Duygusal Emek Davranışları ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Hacettepe Universitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2), 91-101.