Sosyalist Gerçekçi Cezayir Romanında Olumlu Kahraman: El-Lâz Romanı Örneği

Cezayir, yaklaşık yüz otuz yıl Fransız sömürgesi altında kalmış ve nihayet bağımsızlığını 1962 yılında uzun ve meşakkatli bir mücadelenin ardından kazanmayı başarabilmiş bir ülkedir. Sömürülen halkların bir kurtuluş yolu olarak sosyalizmi benimsemesi tarihi determinizmle izah edilebilecek bir gerçektir. Milletlerin yaşadığı tarihsel deneyimlerin bu milletlerin edebiyatlarına yansıması olağan bir süreç olarak karşımıza çıkar. Modern Cezayir edebiyatının olgunluk göstermeye başladığı dönemlerde karşımıza çıkan ilk isimlerden biri sosyalist kimliğiyle ön plana çıkan et-Tâhir Vattâr’dır. Ülkesinin içinde bulunduğu durum göz önünde alındığında benzer halkların edebiyatının da etkisiyle Vattâr, özellikle edebî hayatının ilk yarısında verdiği eserlerde sosyalist gerçekçi edebiyatı takip etmiştir. Bu edebiyatın niteliği, temel unsurları, şekil, üslup ve içeriğe dair özellikleri Marksist- Leninist düşünce sistemi temel alınarak edebiyat eleştirmenleri ve aydınlarca belirlenmiş, yirminci yüzyıl Sovyet edebiyatında uygulanarak pratiğe dökülmüştür. Sovyet edebiyatının zikredilen bu dönemdeki birikimi bu edebiyatın kavranıp yorumlanması sürecinde hareket noktasını oluşturur. Bu akımın sanatsal eserlerde gözettiği ilk önemli unsurlardan biri de olumlu kahraman motifidir. Elinizdeki bu çalışmada sosyalist gerçekçi edebiyatın vazgeçilmez olarak gördüğü olumlu kahraman motifi tanıtılmaya çalışılacak, Sovyet edebiyatını tanıyıp özümseyen Vattâr’ın, Cezayir bağımsızlık mücadelesini işlediği el-Lâz romanındaki olumlu kahramanların tahlili yapılarak temel normlar ve Vattâr’ın bu normlara nasıl bir uygunluk gösterdiğinin tespitine çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sosyalist Gerçekçilik, Olumlu Kahraman, Cezayir, el-Lâz.

The Positive Hero in the Socialist Realistic Algerian Novel: The Case of Al-Laz Novel

Algeria is such a country that had been under the dominance of French exploitee for almost a hundred and thirty years, and could gain its independence after long and laborsome struggle in 1962. The exploited communities’ choosing socialism as a way of liberation is a reality to be explained with historical determinism. It is seen as a normal process that the historical experiences of the nations are reflected in their literatures. Al-Tâhir Vattâr, who comes into prominence with his socialist identity, is one of the first names encountered in the periods the Modern Algerian literature gets better. Regarding the condition of his country, with the influence of the literature of the similar societies, Vattâr has followed the socialist realistic literature particularly in the first half of his literary life. The quality, basic elements, form, style and content of this literature have been determined by the literary critics and intellectuals and applied and put into practice in the twentieth century Soviet literature by taking Marxist- Leninist thought system as a basis. The accumulation of Soviet literature in this period comprises the starting point for understanding and commenting this literature. One of the primal significant elements to which this movement pays regard is the positive hero motive. In this study the positive hero motive that the socialist realistic literature sees as indispensable will be introduced. The analysis of the positive heroes in the novel Al- Laz in which Vattâr who identifies and internalizes the Soviet Literature touches on the Algerian independence struggle will be made. Also, it will be tried to determine the essential norms and how Vattâr writes in relation to these norms.

Keywords:

Socialist Realism, Positive Hero, Algeria, Al-Laz,

PDF

___

Bin Cum'a, B. (1992). Muhtârât mine’r-Rivâyeti’l-Meğâribiyyeti’l-Muʻâsıra (Cilt I). Kartâca, Beytu'l-Hikme.
Bin Mâlik, S. (2015). Ru’yetu’l-‘Âlem fî Rivâyâti ‘Abdelhamîd bin Heddûka (I b.). Cezayir, Menşûrâtu’l-İhtilâf.
Bin Nebî, M. (1992). Cezayir’de İslâm’a Yeniden Doğuş. (E. Göze, Çev.) İstanbul, Boğaziçi Yayınları.
Bûyucra, M. (1986). eş-Şahsiyye fî’r-Rivâyeti’l-Cezâiriyye 1970-1983. Cezayir, Dîvânu’l-Matbûâtu’l- Câmi’iyye.
Clark, K. (1981). The Soviet Novel, History as Ritual. USA, The University of Chicago Press.
Cox, D. (2008). Wattar, al-Taher. M. Fischbach (Dü.) Biographical Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa içinde (C. II, ss. 825-829). Londra, Thomson Gale.
en-Nessâc, S. (1980). Bânûrâmâ er-Rivâyeti’l-ʻArabiyyeti’l-Hadîse. Kahire, Dâru’l-Meʻârif.
ez-Za'îm, C. S. (1976, Nisan). Murâca'ât: "el-Lâz" Lebine fî Sarhi'l-Edebi'l-‘Arabiyyi'l-Cezâirî. el-Ma'rife, (170), 154-161.
Granara, W. (1999). Mythologising the Algerian War of İndependence: Tahir Wattar and The Contemporary Algerian Novel. The Journal of North African Studies, IV (3), 1-14.
‘Îd, A. (1980). Dirâsât Nakdiyye fî’r-Rivâye ve’l-Kıssati’l-ʻArabiyye. Dımaşk, Vizaretu’s-Sekâfe.
Moran, B. (1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul, İletişim Yayınları.
Sakkût, H. (2000). Rivâyetu'l-‘Arabiyye Bibliyûcrâfya ve Medhal Nakdî 1865-1995 (C. I). Kahire- Newyork, Kısmu'n-Neşr bi'l-Câmi‘ati'l-Emrikiyye.
Siniavski, A. (1967). Sosyalist Realizm. (S. Türker, Çev.) İstanbul, Habora Kitabevi Yayınları.
Suadiya, H. (2001). Kirli Savaş. (S. İdemen, Çev.) İstanbul, İletişim Yayıncılık.
Suçkov, B. (2009). Gerçekçiliğin Tarihi. (A. Çalışlar, Çev.) İstanbul, Doruk Yayınları.
Şimşek, A. (2000). Siyasal Tarih Sürecinde Sanat ve İktidar. Ankara, Ümit Yayıncılık.
Tagızade, L. (2006, Aralık). Sosyalist Realizm: Kökeni, Oluşum Süreci ve Kavramı. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3 (4), 7- 24.
Uygur, E. (2005). Sosyalist Realizm Kavramının Ortaya Çıkış Süreci. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1-2), 23- 30.
Vattâr, T. (2008). el-Lâz. Beyrut, ed-Daru’l-ʻArabiyye li’l-ʻUlûm.
Zelinski, K. (1978). Sovyet Edebiyatı. (F. Savaş, Çev.) İstanbul, Konuk Yayınları.