II. Meşrutiyet’ten Erken Cumhuriyet’e Osmanlıca Dergilerde Yunus Emre (1913-1924)

Türk edebiyat tarihinin en önde gelen isimlerinden biri olan Yunus Emre, birçok araştırmaya konu olmuş, tasavvuftaki yeri ve ortaya koyduğu eserler üzerine çeşitli yazılar yazılmıştır. II. Meşrutiyet dönemi ile Cumhuriyet’in ilk yıllarında da dönemin edebiyat tarihi ile meşgul olan yazarları, Yunus Emre hakkında yazdıkları makaleleri dergilerde yayımlayarak hayatı ve sanatı hakkında halkı bilgilendirmeye çalışmışlardır. Mehmed Halid (Bayrı), Mehmed Fuad (Köprülü), Yakup Kadri (Karaosmanoğlu), Rıza Tevfik ve Cemil Refet Bey, Yunus Emre’ye dair kaleme aldıkları yazılarını Türk Yurdu, Yeni Mecmua, Büyük Duygu, Dergâh ve Mihrab dergilerinde yayımlatıp, hayatı, tasavvuf felsefesi ve şiirlerinde konu edindiği meseleleri okurlarla paylaşmışlardır. Tasavvufi halk edebiyatının gelişiminde Yunus Emre’nin oynadığı rol ve ölümünden sonra Anadolu insanı üzerinde bıraktığı izler bu yazıların konusu içinde yer almıştır. Yunus Emre Divanının söz konusu zaman aralığındaki yeni baskısı ele alınarak eksik yönleri üzerinde durulmuş, özgün bir Yunus külliyatının nasıl oluşturulabileceği yönünde öneriler dile getirilmiştir. Hemen tüm yazılarda Yunus’un ümmiliğine vurgu yapılmış ancak eserlerindeki olgunluk göz önüne alınarak, ümmi olmasının şüpheli olduğuna dikkat çekilmiştir. Çağdaşı olan ya da ondan sonra gelen tasavvuf şairlerinin yazdıkları ile Yunus Emre’nin şiirlerini kıyaslayarak onun fark yaratan yönlerini göstermek istemişlerdir. Bu makale çalışmasının temel amacı, II. Meşrutiyet dönemi ile Cumhuriyet’in ilk yıllarında yayımlanmış olan Osmanlıca dergilerde Yunus Emre hakkında yazılan yazılardan yola çıkarak, onun tasavvufi Türk edebiyatı tarihindeki önemini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler:

halk edebiyatı, Yunus Emre, Tasavvuf, II.Meşrutiyet, Erken Cumhuriyet

Yunus Emre in Ottoman Magazines from the Second Constitutional Reform Era to The Early Republic (1913-1924)

Yunus Emre, one of the most prominent figures in the history of Turkish literature, has the subject of much research, and various articles have been written about his place in Sufism and the works he produced. The authors of these articles attempted to inform the public about the literary history of the Second Constitutional Era and the life and art of Yunus Emre, and so published these articles in magazines of the time. Mehmed Halid (Bayrı), Mehmed Fuad (Köprülü), Yakup Kadri (Karaosmanoğlu), Rıza Tevfik and Cemil Refet Bey published their articles about Yunus Emre and his life in such magazines as Türk Yurdu, Yeni Mecmua, Büyük Duygu, Dergâh and Mihrab. They shared the issues discussed in Sufi philosophy and poetry with the readers as well as the role played by Yunus Emre in the development of Sufi folk literature and the effect his death had on the Anatolian people. The new edition of Yunus Emre's Divan in the aforementioned time period was also discussed in these articles and its deficiencies were emphasized, with suggestions being made on how to create an original Yunus corpus. In almost all of the articles, Yunus Emre's illiteracy was emphasized, but considering the maturity of his works, it has since been pointed out that his illiteracy was doubtful. These articles also attempted to demonstrate the distinctive aspects of Yunus Emre by comparing his poetry to that of contemporary or more modern Sufi poets. The main purpose of this article study is to reveal the importance of Yunus Emre in the history of mystical Turkish literature, based on articles written about Yunus Emre in the Ottoman period and the first years of the Republic.

Keywords:

Folk Literature, Yunus Emre, Sufism, Second Constitutional Period, Early Republic,

PDF

___

Ayvazoğlu, B. (2012). “Her dem yeni dirlikte” Cumhuriyet sonrası Yunus Emre yorumları. Yunus Emre, Ahmet Yaşar Ocak (Ed.). Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, 379-444.
Devellioğlu, F. (2006). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Ankara, Aydın Kitabevi Yayınları.
Gölpınarlı, A. (2006). Yunus Emre hayatı ve bütün şiirleri. Ankara, İş Bankası Kültür Yayınları.
Jafarova, F. (2020). 14. yüzyıl divan şiirinde harf, rakam ve sayı simgeleri (Ahmedi, Yunus Emre, Nesimi, Kadı Burhaneddin). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Karadağ, N. (2016). Yunus Emre’nin karizmatik şahsiyetinde din ve toplum ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Karakoç, S. (2011). Yunus Emre. İstanbul, Diriliş Yayınları.
Köprülü, F. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Köprülüzade Mehmed Fuad (17 Teşrinievvel 1329). Yunus Emre- asarı. Türk Yurdu, 3 (51), 922-930.
Köprülüzade Mehmed Fuad (27 Haziran 1329). Yunus Emre- tercüme-i hal. Türk Yurdu, 19, 612-621.
Mehmed Halid (1922). Yunus Emre Divanı. Dergâh, 38, 22-23.
Mehmed Halid (20 Kânunuevvel 1923). Yunus Emre’den sonra tasavvufi halk edebiyatımızın seciyesi-2. Yeni Mecmua, 90, 473-474.
Mehmed Halid (5 Kânunuevvel 1923). Yunus Emre’den sonra tasavvufi halk edebiyatımızın seciyesi-1. Yeni Mecmua, 89, 456.
Ocak, A. Y. (2012). Yunus Emre: 13-14. yüzyıllar arasında “Bir Garip Derviş-i Kalender-reviş” yahut önce kendi zaman ve zemininin insanı. A. Y. Ocak (Ed.). Yunus Emre içinde (ss. 183-198). Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
Özçelik, M. (2010). Bizim Yunus. Ankara, Eskişehir Valiliği Yayınları.
Refet, C. (1924). Yunus Emre –(Âşık Yunus). Mihrab, 13-14 (1), 395-400.
Rıza Tevfik (10 Temmuz 1329). Yunus İmre hakkında biraz daha tafsilat. Büyük Duygu, 10, 175-181.
Şahin, H. (2012). Yunus Emre’nin Şeyhi Tapduk Emre. A. Y. Ocak (Ed.). Yunus Emre içinde (ss. 199-226). Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
Tatcı, M. (2013). Yunus Emre. İslam Ansiklopedisi (C. 43, ss. 600-606). Ankara, Diyanet İşleri.
Tekindağ, Ş. (1966). Büyük Türk mutasavvıfı Yunus Emre hakkında araştırmalar. Belleten, XXX (117), 59-90.
Yakup Kadri (1923). Yunus Emre. Yeni Mecmua, 4 (70), 54-55.
Yavuz, K. (2017). Yunus Emre’nin yaşadığı zamanda Türk edebiyatına genel bir bakış. Yunus Emre Kitabı içinde (ss. 25-36). Ankara, Aksaray Valiliği Kültür Yayınları.