ATİNA İVİRON MANASTIRI’NIN TÜZÜGÜ: YAZILIŞININ ÖNKOŞULLARI VE DİĞER TÜZÜKLERLE KARŞILAŞTIRILMASI

Makalede Atina Dağı'nda bulunan İvironi (Gürcü) Manastırı tüzüğünün yazılmasının önkoşulları ve diğer tüzüklerle olan benzerlik ile farklılıkları irdelenmiştir. Günümüze kadar tam haliyle ulaşamayan bu tüzüğün daha IX. Y.Y’da Grigol Khantsteli tarafından Filistin Aziz Saba Manastırı’nın tüzüğünü esas alarak yazıldığı düşünülmektedir. Aziz Saba Manastırı’nın tüzüğünde gerekli değişiklikler yapılarak Khantsta Manastırı’nda faaliyet gösteren din adamları tarafından da kullanılmıştır. Aziz Grigol Khantsteli Yunanistan gezisi sonunda edindiği bilgilerle Khantsta Manastırı tüzüğünü genişletmiştir. Atina Dağı'ndaki İvironi Manastırı’nın tam tüzüğünün 10. yüzyılın sonunda oluşması gerek. Bilimsel literatüre göre bu tüzük İstanbul Ayasofya Manastırının tüzüğüne dayanarak ve Atina’daki gelenekleri de göz önünde bulundurarak yazılmıştır. Khantsta ile Atina Dağı'ndaki İvironi Manastırında faaliyet gösteren din adamlarının sosyal hayatlarının kuralları temelde aynıdır. Bu durum Hıristiyan Ortodoks manastırlarının yaşam düzeninin genellikle tanımlanmış ve halen yürürlükte olması ile açıklanabilir. Atina’daki İvironi Manastırı 980-983 yıllarında inşa edilmiştir. Kurucuları ile banileri ünlü Gürcü din adamı İoane Mtatsmindeli ve askeri komutan Tornike Eristavi (Manastıra çekildiğinde İoane-Tornike) idiler. 989 yılında Gürcü kralı Davit Kurapalati Bizans sarayına – dul kraliçe ile küçük yaştaki tahtın varisine -Anadolu’da isyana kalkan Barda Skliaros’a karşı savaşta yardım etti. Bundan dolayı Gürcistan “Yukarı Ülkeleri” yönetmek için hak kazandı. Komutan Tornike Eristavi ise yardım karşılığında aldığı servetle İoane Mtatsmindeli ile birlikte Aion-Orosi adlı Atina Yarımadası merkezinde, deniz kenarında bir miktar arazi satın alarak Meryem Ana’nın Uyuyuşu adına büyük bir kilise ve manastır inşa ettiler. O zaman, birçok Gürcü Atina’da dini hayatını devam ettirmek için bir araya geldi ve kısa zamanda Iviron, Gürcülerin yurtdışındaki ana manastırı ve kültür ve eğitim merkezine dönüştü.Makalenin amacı, Atina Dağı'ndaki İvironi Manastırı'nın tüzüğünün bize ulaşan parçalarını incelemek ve ön şartlarına dayanarak diğer tüzüklerle karşılaştırıp değerlendirmektir.

THE TYPICON OF IVIRON MONASTERY: PRECONDITIONS AND PARALLELS

The paper deals the preconditions and parallels of the typicon of Iviron monastery, similarities and differences between them. It shows that the typicon Gregory of Khantsta developed in the 9th century was based on the typicon of the Lavra of Sabbas the sanctified in Palestine. Presumably, it would have been adjusted to the conditions of the Khantsta Monastery. The experience Father Gregory received during his trip to Greece could also be included at his discretion. The Typicon of the Iviron Monastery in Athos was probably developed at the end of the 10th century. Georgian scientists have found that it was developed account for the traditions established on Athos.The lifestyles of the brethren in Khantsta and Athos are essentially the same. This can be explained by the fact that the rules of life in Orthodox Christian monasteries were in general strictly determined and they have remained valid up until now.

___

  • В статье рассмотрены предпосылки и параллели типикона Иверского монастыря на Афоне, сходство и различия между ними. Изучен вопрос о том, что в основу разработанного Григорием Ханцтели в IX веке и не дошедшего до нас монастырского устава был положен Палестинский типикон лавры св. Саввы Освященного, который был предположительно приспособлен к условиям Ханцтийской обители и в нем должен был быть также обобщен опыт, полученный отцом Григорием в результате путешествия в Грецию.