419296

ANKARA SAVAŞI SONRASI DARBEDİLEN SİKKELER ÇERÇEVESİNDE ANADOLU’DA SİYASİ HAKİMİYET MÜCADELESİ: İkinci Vasaliyet Dönemi

Ankara Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti’nin Anadolu toprakları çok sayıda beylik arasında paylaşılmıştı. Timur, Osmanlı topraklarını Yıldırım’ın oğulları arasında paylaştırdığı gibi, Türkmen beyliklerine de Osmanlının elinden aldığı topraklarını, iade ederek saltanatlarına devam etmelerine izin vermiştir. Diğer bir ifadeyle Timur, Osmanlı coğrafyasında güçlü bir siyasi yapı yerine, parçalanmış ama kendisine tabi beyliklerin hüküm sürebileceği bir düzen kurup, Anadolu’da on bir ay kaldıktan sonra ana vatanı Türkistan’a dönmüştür. Böylelikle Timur, kendi menfaatine uygun bir siyasi yapıyı teşkil ederken, Hanlığının doğu sınırlarına da güvence altına almış bulunuyordu. Bu çalışmada, Ankara Savaşı’nın ardından meydana gelen siyasi ortamın üzerinde durmaktan ziyade, bu süreçte Anadolu’da darp edilen sikkeler ele alınarak, dönemin siyasi güçleri arasındaki ilişkilere farklı bir açıdan bakılmaya çalışılacaktır. Ankara Savaşı sonrası Timur’a bağlılığın ifadesi olan Anadolu’daki devlet ve beyliklerin darp ettiği sikkeler üzerinde kısaca durulsa da bu araştırmanın esasını teşkil etmeyecektir. Ankara Savaşı sonrası, Çelebi Mehmet’in Osmanlı Devleti’ni yeniden kurduğu süreçte, Anadolu’daki beylikleri hakimiyeti altına alma siyaseti, çoğu kez askeri hareketler sonucu olsa da birdenbire gerçekleşmemiştir. 15. yüz yılın ilk çeyreğinde Timur rüzgârının henüz dinmediği bu dönemde, söz konusu beylikler 1410 tarihinden itibaren, önce vasallik bağlarla Osmanlıya tabi hale gelirlerken, 1428’den sonra doğrudan merkezi idareye bağlanmıştı. Bu siyasi olgular, darp edilen sikkelerle de belgelendirmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ankara Savaşı, Anadolu Beylikleri, Çelebi Mehmet, 2. Murat, Sikke

THE STRUGGLE FOR POLITICAL DOMINATION IN ANATOLIA WITHIN THE FRAMEWORK OF COINS MINTED AFTER THE ANKARA WAR: THE SECOND VASALIC PERIOD

After the Battle of Ankara, the Anatolian lands of the Ottoman Empire were shared among many principalities. Timur not only divided the Ottoman lands among Yıldırım's sons, but also allowed the Turkmen principalities to continue their reign by returning the lands they had taken from the Ottomans. In other words, Timur, instead of a strong political structure in the Ottoman geography, set up a disintegrated but subordinate principality to rule, and after staying in Anatolia for eleven months, he returned to his homeland, Turkistan. Thus, while Timur formed a political structure suitable for his own benefit, he also secured the eastern borders of his Khanate. In this study, rather than focusing on the political environment that took place after the Ankara War, it is aimed to examine the relations between the political forces of the period from a different perspective by considering the coins minted in Anatolia in this process. Although the coins minted by the states and principalities in Anatolia, which is a sign of loyalty to Timur after the Ankara War, are briefly emphasized, it will not constitute the basis of this research. After the Ankara War, in the process that Çelebi Mehmet re-established the Ottoman Empire, the policy of dominating the principalities in Anatolia did not emerge suddenly, although it was mostly the result of military actions. In the first quarter of the 15th century, in this period when the Timurid winds had not yet subsided, these principalities were first subject to the Ottoman Empire with vassaagel ties as of 1410, and after 1428 they were directly subordinated to the central administration. These political facts were intended to be documented with minted coins.

Keywords:

Battle of Ankara, Anatolian Principalities, Çelebi Mehmet, Murat II, Coin,

PDF

___

Artuk-İ ve Artuk C. (1974). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslâmî Sikkeler Kataloğu, İstanbul 1974.
Damalı, A. (2009). Osmanlı Sikkeleri Tarihi, C. 1, Nilüfer Damalı Eğitim, Kültür ve Çevre Vakfı, İstanbul 2009.
İzmirlier, Y. (2005). Aydınoğulları Beyliği Sikkeleri, İstanbul 2005.
Pere, N. (1968). Osmanlılarda Madeni Paralar, İstanbul 1968,
Yapı Kredi Sikke Koleksiyonu Sergileri 4, (1995) Sultan’ın İki Yüzü, Yazı ve Tuğra, Yapı Kredi Kültür Merkezi, İstanbul 1995.
Tire, M ve Merkub, O. (2017). Osmanlıdan Cumhuriyete Sikkeler Oğuz Tatış Koleksiyonu, Haz. Mete Tire, Onur Merkub, C. 1, Vol. 1, İzmir 2017.
Tevhid, A. (1321), Müze-i Hümayun Meskukat-ı Kadime-i İslâmiye Katalogu, kısm-ı râbi, Konstantine 1321.
Uzunçarşılı, H. İ. (1961). Osmanlı Tarihi, C.1, s. TTK Yay. Ankara 1961.
Ünal,T. (1986). Karamanoğulları Tarihi, Konya 1986:
Varlık, M.Ç, (2001) Germiyan-oğulları Tarihi (1300-1429), Ankara 1974.
Aka, İ. (1986) “Timur’un Ankara Savaşı (1402) Fetihnâmesi”, TTK Belgeler, s. 15 (1986), s. 5-22.
Arayancan, A. A. (2014). “Ankara Savaşı Öncesi Diplomatik Görüşmeler”, 1420 Ankara Savaşı Uluslararası Kongresi (Yıldırım-Timur) Bildiri Kitabı Ankara, 9-12 Ekim 2012, Edt. Doç. Dr. Mustafa Alkan, TTK Yay. Ankara 2014, s. 563-570.
Daş, A. (2012). “Ankara Savaşının Sebepleri Açısından Münşeât Mecmualarında Geçen Mektupların Tarihi Değeri”, 1420 Ankara Savaşı Uluslararası Kongresi (Yıldırım-Timur) Bildiri Kitabı Ankara, 9-12 Ekim 2012, Edt. Doç. Dr. Mustafa Alkan, TTK Yay., Ankara 2014, s.523-542.
Emecen, M. F. (2001). “Osmanlılar ve Türkmen Beylikleri”, İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası,
Kitabevi Yay. İstanbul 2001.
Emecen, M. F. (1993), “Cünet Bey” TDV İA, İstanbul 1993, C. 8, s. 122.
Kalkan, M, (2016). “Ankara Savaşı Öncesi-Sonrasında Emir Timur’dan Geriye Kalan Nümizmatik Materyaller”, Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi Uluslararası Sempozyumu 9-10 Ekim 2015 Çubuk, Ankara 2015, Editörler, Prof. Dr. Hüseyin Çınar, Dr. Tekin Önal, Ankara 2016, s. 615-644.
Merçil, E. (2004). “Menteşeoğulları”, TDV İA, 24, s.152-153.
Sümer, F. (2001), “Karamanoğulları”, TDV İA, 29, s. 454-460.
Tekindağ, Ş, “2. Mustafa Çelebi” İslam Ansiklopedisi, MEB yay., s. 689.
Teoman, B. (2108). “Aydınoğulları Beyliği Darphanelerinde Basılan Sikkeler”, Abad/Jabs, 2108, s. 119-138.
Özdemir, M. “Mülûkü’t-tevaif”, 31, s. 552-555.
Uğurluer, M. (2014). “Ankara Savaşı’nın Ardından Osmanlılar ve Anadolu Beylikleri Tarafından Timur Adına Bastırılan Sikkeler”, 1420 Ankara Savaşı Uluslararası Kongresi (Yıldırım-Timur) Bildiri Kitabı Ankara, 9-12 Ekim 2012, Edt. Doç. Dr. Mustafa Alkan, TTK Yay. 2014 Ankara, s. 91-101;
Yinanç, M. Halil, “Bayezid I”, TDV İA, II, 380-386.;
https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=51211
https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=122374
https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=122380
http:// www. izmirnumismatik.org/makaleler/4%20Adet%20Nadir%20Sikke.pdf. Erol Olcaş, Gültekin Teoman, Dört Adet Nadir Sikke, 19.01. 2009, s. 2.