ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ’NDE SALÂHADDÎN EYYÛBÎ’YE AİT NADİR BİR BAKIR SİKKE

Bu makalede Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi, envanterinde kayıtlı bulunan ve Salâhaddîn Eyyûbî tarafından Nesîbin (Nusaybin)’de 578 (1183) yılında basılmış bakır bir sikke incelenmiştir. Sikkenin ön yüzünde cepheden verilmiş Bizans kıyafetli ve Sasani tarzı üç uçlu kral tacı takmış büst bulunmaktadır. Büstün yüz özellikleri ise ay yüzlü, çekik badem gözlü Selçuklu üslubundadır. Sikkenin arka yüzünde özellikle bir yazıt dikkat çekmektedir. Salâhaddîn bu yazıtta “Yûsuf bin Eyyûb Muhyî devlete Emîrü’l-Mü’minîn” gibi iddialı bir unvan kullanmıştır. İslam devletini yaşatan anlamlarına gelen ifade 566 (1170) yılında son Fatımi halifesi el-Azad’ı tahttan indirdiğinde, Salâhaddîn’e bizzat Abbasi halifesi el-Müstedî tarafından verilmiştir. Araştırma sonucunda Sasani ve Bizans kralları tarzında sikke kullanımının Salâhaddîn Eyyûbî ile başlamadığı, Arapların ve Artuklu Türkmenlerinin özellikle Roma ve Bizans üslubunda sikkeleri uzun yıllar kullandıkları görülmüştür. Bütün bulgular ortaya konduğunda ise araştırmanın sonunda söz konusu sikkenin nadir bir örnek olduğu anlaşılmış ve sikkenin değeri daha da artmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Salâhaddîn, Eyyûbîler, Sasani, sikke

PDF

___

KAYNAKÇAAlaaddin Ata Melik Cüveynî (2013), Tarih-i Cihan Güşa, Çeviren M. Öztürk, TTK, Ankara. ALTAN Ebru (2003), İkinci Haçlı Seferi, TTK, Ankara.Artuk İbrahim (1979), “Sikke, Sikka”, İA, C. 10, MEB, Ankara, s. 621-640.Artuk İ. & Artuk C. (1970), İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslami Sikkeler Katalogu, Cilt I, MEB, İstanbul.Artuk İbrahim ve C. Artuk (1993), Artukoğulları Sikkeleri, Sümer Kitabevi, İstanbul.Baer Eva (1999), “The Human Figure in Early Islamic Art: Some Preliminary Remarks”, Muqarnas, Vol. 16, pp. 32-41.Bruume Michael (1985), Islamic Coins, Seaby, London.Butak Behzad (1947), XI. XII. ve XIII. Yüzyıllarda Resimli Türk Paraları, Pulhan Matbaası, İstanbul.Demirkent Işın (2002), “Kudüs (Haçlılar Dönemi”, DİA, C. 26, s. 329-332.Makrizi (1946), Eski ve İslâmî Paralar, Çev. İ. Hakkı Konyalı, Gavsi Ozansoy Basımevi, İstanbul.Erdmann Kurt (1957), “Bemerkungen zu Einigen Neueren Arbeiten über die Sāsānidische Numismatik, Ars Orientalis, Vol. 2, pp. 488-493.Gunter Ann C. ve Paul Jett (1992), Ancient Iranian Metalwork, MainzGökalp Demirel Zeliha (2007), Yalvaç ve Isparta Arkeoloji Müzelerinde Bulunan Bizans Sikkeleri, Anadolu Üniversitesi Sos. Bil. Ens. (Doktora Tezi), Eskişehir.Grabar Oleg (1964), “Islamic Art and Byzantium”, DOP, Vol. 18, s. 80-81.Herzfeld Ernst, Kushano-Sasanian Coins, Calcutta, 1930.I. Ghalib Edhem (1894), Catalogue des Monnaies Turcomanes, Beni Ortok, Beni Zengui, Frou Atabeqyéh Et Meliks Eyoubites de Meiyafarikin, Constantinople.İbnu’l-Ezrak (1992), Meyyâfârikîn ve Âmid Târihi, Çeviren A. Savran, Erzurum.İbnü’l-Esir (1987), El-Kamil Fi’t-Tarih Tercümesi, 12, Türkiyat Matbaacılık İstanbul. İbnü’l-Esir (1991), El-Kamil Fi’t-Tarih Tercümesi, 11, Bahar Yayınları, İstanbul.İsmâil Galib (1311), Müze-i Hümayun, Meskûkât-ı İslamiyye Kısmından Meskûkât-ı Türkmaniye Katalogu, Benî Artuk, Benî Zengi, Füruu Atabekiye, Mülûk-i Eyûbiye Meyafârikin, Mihran Matbaası, Kostantiniye.Lavoix Henri (1896), Catalogue des Monnaies Musulmanes, Egypte Et Syrie, III, Paris.Miles C. George (1967), “The earliest Arab Gold Coinage”, The American Numismatic Society Museums Notes, 13, s. 205-229, pl. 45-47.Pietraszewski Ignatius (1843), Numi Mohammedani, I, Berolini.Poole Stanley Lane (1879), Catalogue of Oriental Coins in the Biritish Museum, The Coinage of Egypt: The Fatimee Khaleefehs The Ayyoobees, and The Memlook Sultans Vol. IV, Classes XIV-XVI, Printed by Order of the Trustees, Forni Editore, London. Poole Stanley Lane (1897), Catalogue of Collection of Arabic Coins Preserved in the Khedivial Library at Cairo, London. Poole Stanley Lane (1898), Saladin and The Fall of The Kingdom of Jerusalem, London.Şeşen Ramazan (1983), Salâhaddîn Devrinde Eyyûbîler Devleti, İstanbul.Şeşen Ramazan (1987), Salâhaddîn Eyyûbî ve Devlet, İstanbul.Şeşen Ramazan (1995), “Eyyûbîler”, DİA, C. 12, s. 20-31.Tayeb el-Hibri (1993), “Coinage Reform under the ʿAbbâsid Caliph al-Ma’mûn”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol. 36, No. 1, s. 59.Tekin Oğuz (2009), “Sikke” DİA, , Cilt: 37, s. 179-184.Uykur Ramazan (2017), Madenden Yansıyan Tarih Artuklu Sikkeleri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.Valentine William H. (1921), Sasanian Coins, Spink and Son Lmtd, London.