ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ BASININDA BİR PROPAGANDA YÖNTEMİ OLARAK YALE YAKLAŞIMI: AĞRI DAĞI İSYANI ÖRNEĞİ (1926-1930)

Propaganda, toplumun herhangi bir konuda ikna edilmesi için kullanılabilen yöntemlerden biridir. Propaganda araştırmaları arasında Carl Hovland’ın geliştirdiği Yale Yaklaşımı; mesaj, alıcı ve mesajın kaynağı şeklinde sayılabilecek üç unsurla öne çıkmaktadır. Mesajın etkili olabilmesi için korku vermesi, tekrar etmesi, karşı görüşü bildirmesi, duygulara ve gerçeklere aynı anda yer vermesi gerekmektedir. Buradan hareketle, “Erken Cumhuriyet döneminde basının kullandığı propaganda yöntemlerinden biri ‘Yale Yaklaşımı’ olarak tanımlanabilir mi?” araştırma sorusu ortaya çıkmaktadır. Böylece Erken Cumhuriyet dönemi basınında kullanılan propaganda teknikleri anlaşılabilir ve Cumhuriyet’in propaganda konusunda geçirdiği aşamaların tetkik edilmesinde ilerleme sağlanabilir. Bu amaçla, Cumhuriyet gazetesinin 1930 Ağrıdağı İsyanı hakkında kullandığı propaganda dili, içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. İnceleme sonucunda, Erken Cumhuriyet dönemi basınında kullanılan propaganda yöntemlerinin Yale Yaklaşımı’na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ağrı, Cumhuriyet, Yale Yaklaşımı, Propaganda.

YALE APPROACH AS A PROPAGANDA METHOD USED IN THE EARLY REPUBLICAN PRESS: EXAMPLE OF THE MOUNT AGRI REBELLION (1926-1930)

Propaganda is a method used to persuade the public on any subject. Yale Approach developed by Carl Hovland stands out with the features of message, recipient and source of the message. For the message to be effective, it must give fear, repeat, express the opposite opinion and include feelings and facts at the same time. Based on this information, "Can one of the propaganda methods used by the press in the Early Republican period be defined as ‘Yale Approach’?" research question arises. By finding the answer to this question, the propaganda techniques used in the Early Republican period press can be understood. For this purpose, the propaganda language used by the Cumhuriyet newspaper, about the 1930 Ağrıdagı Rebellion was analyzed by content analysis method.

Keywords:

Agrı, Turkish Republic, Yale Approach, Propaganda.,

PDF

___

Alakom, R. (1988). Hoybun Örgütü ve Ağrı Ayaklanması. İstanbul: Avesta Yayınları.
Akarcalı, S. (2003). 2. Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda. Ankara: İmaj Yayınları.
Alparslan, İ. (1984). Ağrı Dağı: Anadolu’nun Giriş Kapısı. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Armağan, A. (1999). Siyasal Bir İletişim Türü Olarak Propaganda. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 9, 417-426.
Arpaçay, Ç. (2010). Birinci Umumi Müfettişlik ve Ağrı İsyanı. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Erzurum.
Aydın, Ş. (2019). Çatışma Dönemlerinde Sosyal Medyada Görsel Propaganda Savaşı: Suriye Rejiminin Askeri Propaganda Faaliyetleri Örneği. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aziz, A. (2017). Siyasal İletişim. Ankara: Nobel.
Begtimur, M. E. (2018). Ana Akım Etki Araştırmalarının Sınırlılıkları. ArelEYSAD, 3 (2), 63-75.
Brown, J.A.C (1992). Siyasal Propaganda. İstanbul: Ağaç Yayınları.
Brown, J.A.C (2000). Beyin Yıkama. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Çetin, B. (2014). Propaganda Olgusu ve Propagandanın Amerikanlaşması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (2), 239-265.
Değerli, E. (2008). Ağrı İsyanlarında Yabancı Parmağı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22.
Değerli, E. (2010). Amerikan Basınında Doğu İsyanları 1925-1938. Gazi Akademik Bakış, 3 (6), 97-122.
Dilber, F. (2014). Kitle İletişim Araçları ve Suç Olgusu. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si, 16 (Özel Sayı I), 60-66.
Edi, A. (2011). Şeyh Sait İsyanı Sonrası Ağrı İsyanları 1925 1930. III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuhun Gemisi Sempozyumu
Gürgen, H. (1990). Propaganda. Kurgu Dergisi, 6, 135-157.
Güven, Z. (1953). Bir Türk Subayının Ağrı İsyanı Anıları. Haz. Rohat Alakom. Avesta Yayınları
Hallı, R. (1972). Türkiye Cumhuriyeti’nde Ayaklanmalar. Ankara: Genel Kurmay Harp Daire Başkanlığı.
Hogg, A. M. ve Vaughan, M. G. (2002). Social Psychology. London: Prentice Hall Publications.
Hora, K. (2017). Propaganda and Nation Building. London: Routledge.
Hovland, C.I., Lumsdaine. A.A., ve Sheffield, E.D. (1949). Experiments on Mass Communication. Princeton: Princeton University Press.
Hovland, C.I., Janis I.L., ve Kelley H.H. (1953). Communication and Persuasion. New Haven: Yale University Press.
Hovland, C. I., A. A. Lumsdaine ve F. D. Sheffield. (1985). Tartışmalı Bir Konuda Kanaat Değiştirmede Tek Yanlı Sunuma Karşı Çift Yanlı Sunum. Ü. Oskay (Der.). Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş Seçilmiş Parçalar içinde. Ankara: Anakara Üniversitesi BYYO Yayınları, 211-234.
Huali, Z. (2016). Inspiration brought by Hovland's Persuasion Communication Theory. International Journal of Liberal Arts and Social Science, 4 (8), 70-75.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). Yeni İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kalafat, Y. (1992). Şark Meselesi Işığında Şeyh Said Olayı. Ankara: Boğaziçi Yayınları.
Kaya, A. (2010). Cumhuriyet Gazetesi’nin Kuruluşundan Günümüze Kısa Tarihi. İletişim Fakültesi Dergisi, 75-92.
Kiçir, İ. (2018). Siyasal İletişimde İkna Edici Mesaj Tasarımında Dilin Kullanımı: 16 Nisan 2017 Referandumu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Köçer, M. (2004). Ağrı İsyanı (1926-1930). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 379-388.
Larson, C.U. (1992). Persuasion:Reception and Responsibility. Belmont: Wadsworth.
Lilleker, D.G. (2006). Key Concept in Political Communication. London: Thousand Oaks.
Mowen, J. C. ve M. Minor. (1998). Consumer Behavior. New Jersey: Printice Hall.
Övür, A. (2016). Kitle İkna Tekniklerinin Kullanılması Bakımından Günümüz Televizyon Yayıncılığı. İletişim Çalışmaları Dergisi, 2 (3), 55-79.
Özerkan, A. Ş. ve İnceoğlu, Y. (1997). İletişimde Etkileme Süreci. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Paksoy, M. Ve Acar, A. C. (2000). İletişim ve iletişim modelleri. Örgütsel iletişim içinde, Özalp, İ. (ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
Perloff, R. M. (1993). The Dynamics of Persuasion. New Jersey: Erlbaum.
Ronis, David L. (1980). Repetition and agreement with opposing arguments: A delayed action effect. Journal of Experimental Social Psychology,16 (4), 376-387.
Sarıgül, A. (2020). Yeni Bir Ulus Oluşmasında Propagandanın Etkisi; Alman Nasyonalist Parti Örneği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 285-320.
Seki, Ö. (2017). İkna Edici İletişim Açısından Korku Çekiciliği Kullanımı: Sağlık Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Kamu Spotları Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Şadilli, V. (1980). Türkiye’de Kürtçülük Hareketleri ve İsyanlar. Ankara: Kon Yayınları.
Soysal, İ. (1983). Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları. C. I.. Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara.
Shabo, M. (2008). Techniques of Propaganda and Persuasion. DE: Prestwick House.
Tarhan N. (2011). Psikolojik Savaş. İstanbul: Timaş Yayınları.
Topbaş, E. (2005). Çocuğunuzun Korkuları ve Çözüm Yolları. Ankara: Tek Ağaç Yayınları.
Tutar, H. ve Yılmaz, M. K. (2003). Genel İletişim. Ankara: Nobel Basımevi.
Yalçın, S. (2000). Atatürk’ün Milli Dış Siyaseti. Ankara:Berikan Yayınevi.
Yaman, Ö. M. (2007). Bir İktidar Aracı Olarak Propaganda. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.