YUNUS NADİ MAHMUT ESAT BOZKURT’A KARŞI: BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNDEN ÖTEYE…
1930’lu yıllar rejimin muhaliflerini tasfiye ettiği, büyük oranda radikal inkılâplarını tamamladığı bir dönemdir. Her alanda yapılan yenilikler hukuk alanında da geçerlidir. Adliye vekili Mahmut Esat Bozkurt, rejime hem yeni bir hukuk sistemi hem de adliye teşkilatlanmasına Batı hukuk sistemini örnek alarak birçok radikal yenilik getirmiştir. Bu dönemde, rejimin yaptığı yeniliklere karşı duruş, muhaliflerden gelirken, hukukalanında Mahmut Esat Bozkurt önderliğinde yapılan bu düzenlemeler, yeni yasalar sadece muhalif kesimden değil, rejimin savunucularının başında gelen bizzat Atatürk’ün adını verdiği ve onun isteğiyle kurulan “Cumhuriyet Gazetesi” ve onun başyazarı, aynı zamanda da Cumhuriyet Halk Fırkası vekili olan Yunus Nadi’den de sert eleştiriler almıştır. Bu çalışma Mahmut Esat Bozkurt’un 1924 yılından beri sürdürdüğü adliye vekilliğinden onu istifaya götüren olayların başında gelen, içinde Cumhuriyet Gazetesi’nin de yer aldığı, basında “Gazeteciler Davası” olarak geçen, Adliye vekili Mahmut Esat Bozkurt’un bu davanın nakil sürecine müdahil olmasıyla eleştiri oklarını üzerine çektiği olayın, Cumhuriyet Gazetesi ve Yunus Nadi, üzerinden incelenmesini konu almaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Yunus Nadi, Mahmut Esat Bozkurt, Cumhuriyet Gazetesi, Gazeteciler Davası, Matbuat Hürriyeti
Yunus Nadi versus Mahmut Esat Bozkurt: Beyond the Press Freedom
Through the 1930’s, the regime eliminated all opponents and completed the radical revolutions to a large extend. Reforms made in all areas also included the legal area. Mahmut Esat Bozkurt, the Minister of Justice, introduced a new legal system as well as many radical reforms in the judiciary organization taking the Western legal system as an example. Within this period, resistance against the reforms came from the opposition whereas in the legal area, these new laws and organizations conducted under the leadership of Mahmut Esat Bozkurt received severe criticism not only from the opposition but also from the daily Cumhuriyet, one of the prominent supporters of the regime, established with the request of and named personally by Atatürk himself and from Yunus Nadi, the editor-in-chief of Cumhuriyet and a member of the parliament from the Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi, CHP). This study is about a particular event called by the press “the Trial of the Journalists” that also included the daily Cumhuriyet, from the point of view of Cumhuriyet and Yunus Nadi, which was one of the major incidents that led to the resignation of Mahmut Esat Bozkurt from the Ministry of Justice, a post he had been serving since 1924, due to harsh criticism he suffered for getting involved in the transfer of this court action.
Keywords:
Yunus Nadi, Mahmut Esat Bozkurt, Cumhuriyet Newspaper, Journalist Case, the Press Freedom,
___
- Avşar, Abdülhamit (1998). Serbest Cumhuriyet Fırkası. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Beriş, H. Emrah (2006). Tek Parti Döneminde Devletçilik. İstanbul: Liberte Yayınları.
- Boratav, Korkut (2006). Türkiye’de Devletçilik. 2.b, İstanbul: İmge Kitabevi.
- Demirel, Yücel ve Kongur, Osman (2002). CHP Grup Toplantısı Tutanakları (1923-1924). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Halıcı, Şaduman (2004). Yeni Türkiye Devleti’nin Yapılanmasında Mahmut Esat Bozkurt (1892-1943). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
- Kepenek Yakup ve Yentürk Nurhan (2004). Türkiye Ekonomisi. 15.b. İstanbul: Remzi Yayınevi.
- Koçak, C (2006). Belgelerle İktidar ve Serbest Cumhuriyet Fırkası. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Özer, Halis (2014). “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Milli Tüccar Oluşturma Çabalarında İş Bankası’nın Rolü.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 69(2): 352-377.
- Tezel, Yahya (2002). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Tunçay, Mete (2005). Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931). 4.b, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Uyar, Hakkı (2012). Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi. İstanbul: Boyut Yayınları.
- Nadi, Yunus (1929, 9 Temmuz). Son Tevfikat Münasebetile. Cumhuriyet.
- Nadi, Yunus (1930, 24 Ocak). Matbuat Hürriyeti. Cumhuriyet.
- Nadi, Yunus (1930, 19 Nisan).Yeni İcra Kanunu. Cumhuriyet.
- Nadi, Yunus (1930, 3 Haziran). Kime Kimden Şevka Edelim?, Cumhuriyet.
- Nadi, Yunus (1930, 7 Haziran). Mesele Esastan Ziyade Esbabı Mucibedir. Cumhuriyet.
- Nadi, Yunus (1930, 10 Haziran). Emanetin Davalardan Feragati. Cumhuriyet.
- Nadi, Yunus (1930, 15 Haziran). Matbuat Beriyyüzzimmedir. Cumhuriyet.
- Cumhuriyet (1929). “Böyle Adalet Olur Mu?”, 3 Temmuz.
- Cumhuriyet (1929).“Evvelki Gece Yapılan Tevfikat”, 7 Temmuz.
- Cumhuriyet (1929). “Dava Ankara’ya Gidiyor, Otomobil Kime Verildi”, 3 Ağustos.
- Cumhuriyet (1929). “İrtişa Meselesi”, 6 Ağustos.
- Cumhuriyet (1930). “Hakkı Teslim”, 4 Haziran.
- Cumhuriyet (1930). “Mecliste Mühim Bir Sual Takriri Verildi”, 5 Haziran.
- Cumhuriyet (1930). “Mecliste Hararetli Bir Celse, Adliye vekilinden İzahat Alındı”, 6 Haziran.
- Cumhuriyet (1930). “ Gazeteciler Muhakemesi Dün Hitam Buldu”, 8 Haziran.
- Cumhuriyet (1930). “Bursa’da Beraat Kararı Aldık”, 15 Haziran . Cumhuriyet (1930). “Bursa Mahkemesinde Nasıl Beraat Ettik”, 19 Haziran
- Cumhuriyet (1930). “Bu suale Cevap İsteriz”, 12 Eylül.
- Cumhuriyet (1930). “Bir Dokun Bin Ah İşit”, 13 Eylül.
- Cumhuriyet (1930). “Adliye Vekili Değiştirilecek mi?”, 17 Eylül.
- Cumhuriyet (1930). “ İstifanın Şehrimizdeki Tesiratı: Elhamdülillah”, 22 Eylül.
- Cumhuriyet (1930). “Öztürk Tabirinden Maksat Ne İdi?”, 25 Eylül.
- Cumhuriyet (1930). “Canlı Vesikalar”, 2 Ocak.
- Cumhuriyet (1930). “ Efkarı Tehyiç”,12 Ocak.
- Cumhuriyet (1930). “Matbuat Cemiyeti Valiyi Protesto Edecek mi?”, 20 Ocak.
- Cumhuriyet (1930). “Sokaklarımız Ne Halde”, 21 Ocak.
- Cumhuriyet (1930). “Efkarı Umumiye!...”, 22 Ocak.
- Cumhuriyet (1930). “Gazeteler Aleyhindeki Dava”, 22 Ocak.
- Cumhuriyet (1930). “ Garip Şey! Emanet Gazetemizden Tazminat İstiyor”, 22 Ocak.
- Cumhuriyet (1930). “Veremle Ciddi Surette Mücadele Edelim”, 24 Ocak.
- Cumhuriyet (1930), “Şehremanet bu Haksız Davaya Nasıl Para Ayırabilir”, 22 Mart.
- Cumhuriyet (1930). “Dün Bursa Mahkemesinde Müdafaa Yapıldı”, 6 Nisan.
- Cumhuriyet (1930). “Yer Arıyorum Diye Veremlileri Avutan Emanet Eldeki Paraları da Yedi”, 8 Nisan.
- Cumhuriyet (1930). “Adliye Vekili Haydar Rıfat Beyi dava etti”, 10 Nisan.
- Cumhuriyet (1930). “İşleri Çıkmaza Sokan Yeni İcra ve İflas Kanunu Tadil Edilmelidir”, 25 Nisan.
- Cumhuriyet (1930). “Belediye Meclisleri Kolayca Ceza Veremeyecek”, 1 Mayıs.
- Cumhuriyet (1930). “Emanet Halkı Aldatıyor mu?”, 3 Mayıs.
- Cumhuriyet (1930). “ Avukat Bey Yine Ötmüşsün”, 5 Mayıs.
- Cumhuriyet (1930). “İhaledeki Yolsuzluğu Müteahhit İtiraf Ediyor”, 9 Mayıs.
- Cumhuriyet (1930). “Şehremaneti Yeni Davalar Açmış”, 13 Mayıs.
- Cumhuriyet (1930). “Bursa’da Gazeteciler Davası”, 15 Mayıs.
- Cumhuriyet (1930). “Resim Çekmek Yasak mı?”, 18 Mayıs.
- ISSN: 2146-3212
- Başlangıç: 2011
- Yayıncı: Karadeniz Teknik Üniversitesi