TRABZON’DA FRANSIZ VARLIĞININ İLK DÖNEMLERİ:PİERRE JARÔME DUPRÉ’NİN TRABZON KONSOLOSLUĞU

1803'te ticari bir komiser olarak Trabzon'a gelen Pierre Jarôme Dupré 1820'deki ölümüne kadar Trabzon'da ikamet etti. Dupré'nin en önemli görevi konsolosluk bölgesinde Fransız ticaretini geliştirmek, korumak, bölgedeki ticaret ve endüstriye dair gözlemler yapacak ve bunlardan Fransız çıkarları açısından istifade etmeye çalışmaktı. Bunun yanında Dupré, Rusya'nın politikalarını gözleyecek Karadeniz'in kuzeydoğusu, Gürcistan, Erzurum, Kars ve İran'daki gelişmeleri takip edecekti. Dupré Trabzon'da ikamet ettiği on yedi senede Fransızların ticari beklentilerini yerine getiremese de içinde bulunduğu kargaşa ortamında Fransız hariciyesinin bölgedeki bilgi kaynağı olarak Trabzon ve çevresindeki iç çatışmalar ve Osmanlı-Rus Savaşı ve diğer önemli hadiseler hakkında önemli raporlar hazırladı. Bu çalışma Dupré'nin yazışmalarından hareketle konsolosun Trabzon'daki durumuna ve faaliyetlerine ışık tutmayı amaçlamaktadır

THE EARLY PERIOD OF THE FRENCH IN TRABZON: PIERRE JÉRÔME DUPRÉ 'S CONSULATE (1803-1820)

Pierre Jarôme Dupré who came to Trabzon in 1803 as a trade commissioner resided in the city until his death in 1820. The most important duty of Dupré was to develop and protect the French trade in the consular region and also he would observe the local trade and industry and would try to take advantage on behalf of the French interests. Beside this Dupré would observe the Russian policy and

PDF

___

AKTEPE, M. Münir, “Tuzcuoğulları İsyanı”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, III/ 5-6 (1953): 21-52.
ALLEN, William Edward David, A History of the Georgian People. London Kegan Paul, 1932.
BACQUÉ-GRAMMONT, J.-L. ve diğ., Representants Permanents de la France en Turquie (1536-1991) et de la Turquie en France (1797-1991), İstanbu Éditions Isis, 1991.
BAİLLO, Jean, (Ed.), Les Affaires étrangères et le corps diplomatique français, De l’Ancien Régime au Second Empire, Tome I, Paris: Editions du C.N.R.S., 1984.
BEŞİRLİ, Mehmet, “XIX. Yüzyılın Başlarında Karadeniz Bölgesi ve ÂyanDevlet Perspektifinden Trabzon Valisi Hazinedârzâde Süleyman Paşa”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu Bildirileri, C: I, Haz. M. K. Arslan-H. Öksüz, Trabzon Valiliği Yayınları, Trabzon 2002, s. 327-340.
BIJIŞKYAN, Minas, Pontos Tarihi, Çev. Hrand D. Andreasyan, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul 1998.
BİLGİN, Mehmet, “1810 Yılında Rusların Trabzon’u İşgal Girişimi ve Sargana Burnu Çıkartması”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu, C: I, Haz. M. K. Arslan-H. Öksüz, Trabzon Valiliği Yayınları, Trabzon 2002, s.313-326.
BİLİCİ, Faruk La politique française en mer Noire (1747-1789): vicissitudes d’une implantation. İstanbul: Isis Pres, 1992.
______, “La France et la mer Noire sous le Consulat et l’Empire : « la porte du harem ouverte », içinde Méditerranée, Moyen-Orient: deux siècles de relations internationales, recherches en hommages à Jacques Thobie, dir. W. Arbid ve diğ., Paris L’Harmattan 2003, s. 55-92.
______, “XIX. Yüzyılın Başlarında Trabzon’daki Fransız Konsolosluğu: Paris’in Asya Kapısı”, Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 3 (2007), s.35-47.
BRYER, Anthony, “The Last Laz Rising and the Downfall of the Pontic Derebeys 1812-1840”, Bedi Kartlisa, XXVI (1969), s. 192-210.
COQUELLE, P., « La Mission de Sébastiani à Constantinople en 1801», Revue d’Histoire Diplomatique 17 (1903), s. 438-455.CORDİER, Henri, « Voyage de Pierre Dupré de Constantinople à Trébizonde, 1803 », Bulletin de la Section de Géographie, 32(1917), s. 256-264.
d’Arcier, Amaury Faivre, Les oubliés de la liberté. Négociants, consuls et missionnaires français au Levant pendant la Révolution (1784-1798), Paris-Bruxelles Peter Lang 2007.
DEHERAİN, Henri, “ Les premiers consuls de France sur la côte septentrionale de l’Anatolie », Revue de l’histoire des colonies françaises”, 17 (1924), s. 301-380.
DUPARC, Pierre, Le Recueil des instructions données aux ambassadeurs et ministres de France, Turquie, Tome XXIX, Paris, Centre National de la Recherche Scientifique 1969.
FONTANİER, Victor, Voyages en Orient, entrepris par ordre du gouvernement français de 1830 à 1833, deuxième voyage en Anatolie. Paris, Libraire de Dumont, 1834.
GOLOĞLU, Mahmud, Trabzon Tarihi, Serander Yayınları, Trabzon 2013.
GÜMÜŞ, Nebi, “Son Gürcü Kralı II. Solomon’un Ruslara Karşı Mücadelesi ve Osmanlı Devleti İle İlişkileri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22 (2006), s. 105-108.
HERBETTE, Maurice, Une ambassade turque sous le Directoire, Paris, Perrin et cie 1902.
KASABA, Reşat, Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Ekonomisi, Çev. Kudret Emiroğlu, Belge Yayınları, İstanbul 1993.
KÖSE, Osman, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması, Ankara 2006.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri II (1838- 1850), Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1976.
LEVASSEUR, Emile, Histoire du commerce de la France, vol. II, de 1789 a nos jours, Paris, Rousseau 1912.
MEEKER, Michael E., İmparatorluktan Gelen Bir Ulus, Türk Modernitesi ve Doğu Karadeniz’de Osmanlı Mirası, Çev. Tutku Vardağlı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005.
PANZAC, Daniel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850), Çev. Serap Yılmaz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997.
RACCAGNİ, Michelle, “The French Economic Interets in the Ottoman Empire”, International Journal of Middle East Studies 11/3 (1980), s. 339-376.
SAİNT-PRİEST, Compte de, Mémoires sur l’ambassade de France en Turquie et sur le commerce des Français dans le Levant, Paris, Ernest Leroux 1877.
SERBESTOĞLU, İbrahim, “Trabzon Valisi Canikli Tayyar Mahmud Paşa İsyanı ve Caniklizâdelerin Sonu, 1805-1808,” Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 1 (2006), s. 89-106
SHAW, Stanford J., Eski ve Yeni Arasında Sultan III. Selim, Çev. Hür Güldü, Kapı Yayınları, İstanbul 2008.
SOYSAL, İsmail, Fransız İhtilâli ve Türk Fransız Diplomasi Münasebetleri (1789-1802), TTK, Ankara 1999.
ŞAHİN, Canay, “The Rise and Fall of An Ayân Family in Eighteenth Century Anatolia: The Caniklizâdes (1737-1808)”, PhD diss., Bilkent University 2003.
UBUCİNİ, M. A., Lettres sur la Turquie, Paris, Librairie Militaire de j. Dumaine 1853.
YILMAZ, Özgür, “Güney Karadeniz’de Yeni Fransız Politikası: Pascal Fourcade ve Sinop Konsolosluğu (1803-1809)”, Cahiers Balkaniques, 42 ( 2014), s. 223-268.