Mustafa TÜRKMEN, İhsan AKYURT, Sena ZEBEL, Aysun TÜRKMEN

Giresun Sahillerinde Denize Dökülen Aksu Deresi Balıklarında Metallerin Biyolojik Birikimi

Bu çalışmada, Giresun sahillerinde denize dökülen Aksu deresinde yaşayan dört balık türünün (Barbus capito, Cyprinus carpio, Salmo trutta macrostigma, Capoeta tinca) solungaç ve kas dokularındaki metal konsantrasyonlarının incelenmesi amaçlanmıştır. İncelenen türlerin solungaçlarındaki metal birikimleri; kobalt: 0,08- 0,2, krom: 0,18-3,61, bakır: 6,10-33,8, demir: 54,6-671, mangan: 7,74-62,0, nikel: 0,95-4,34, kurşun: 0,72-7,07 ve çinko: 66,8-315, kas dokuda ise; kobalt: <0,01-1,00, krom: 0,36-2,57, bakır: 7,92-40,4, iron: 46,0-469, mangan: 1,36-15,2, nikel: 0,66-3,29, kurşun: 0,88-8,89 ve çinko: 43,8-233 in mg kg-1 yaş ağırlık olarak bulunmuştur. İstasyonlar ve mevsimlerdeki metal düzeyleri arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0,05). Genel olarak, solungaç metal birikimleri kaslardaki miktarlardan yüksek bulunmuştur. İncelenen balıkların yenilebilir kas dokusundaki metal birikimleri insan tüketimi için geçici kabul edilebilir günlük (PTDI) ve haftalık (PTWI) alımlar ile kıyaslanmıştır. Sonuçlar insan tüketimi açısından değerlendirildiğinde incelenen türlerdeki metal konsantrasyonlarının, Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Çevre Koruma Ajansı (EPA)’nın önerdiği sınırların altında olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Aksu Deresi, Balıklar, Metaller, Dokular, Geçici Kabul Edilebilir Günlük ve Haftalık Alımlar (PTDI ve PTWI)

PDF

___

Carneiro, C.D., Marsico, E.T., de Jesus, E.F.O., Ribeiro, R.D.R. ve Barbosa, R.D. 2011. Trace elements in fish and oysters from Sepetiba Bay (Rio de Janeiro-Brazil) determined by total reflection X-ray fluorescence using synchrotron radiation. Chemical Ecology, 27: 1-8.
EPA., U.S. (2014) EPA. Manganese compounds http://www.epa.gov/ttn/atw/hlthef/manganes.html (Accessed on 21.11.2014).
FAO (2014) Fisheries and Aquaculture, Turkey.FAO of the United Nations. http://www.fao.org/fishery/countrysector/naso_turkey. (Accessed on 21.11. 2014).
FAO/WHO. (2004)Summary of Evaluations Performed by the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA 1956–2003), (First through sixtyfirst meetings). ILSI Press International Life Sciences Institute.
Kandemir, S., Doğru, M.İ., Örün, İ., Doğru, A., Altaş. L., Erdoğan, K., Örün, G. ve Polat, N. 2010. Determination of Heavy Metal Levels, Oxidative Status, Biochemical and Hematological Parameters in Cyprinus carpio L., 1758 from Bafra (Samsun) Fish Lakes. Journal of Animal and Veterinary Advances, 9: 617-622.
Mutlu, C., Türkmen, A., Türkmen, M., Tepe, Y. ve Ateş, A. 2012. Comparison of the heavy metal concentrations in Atlantic horse mackerel, Trachurus trachurus, from coastal waters of Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 21(2), 304-307.
Mutlu, C., Türkmen, M., Türkmen, A., ve Tepe, Y. (2011). Comparison of Metal Concentrations in Tissues of Blue Crab, Callinectes sapidus from Mediterranean Lagoons. Bulletin Environmental Contamination and Toxicology, 87, 282-286.
Polat, N. ve Akkan, T. 2016. Assessment of Heavy Metal and DetergentPollution in Giresun Coastal Zone, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 25 (8), 2884-2890.
Tepe, Y., Türkmen, M. ve Türkmen, A. 2008. Assessment of heavy metals in two commercial fish species of four Turkish seas. Environmental Monitoring and Assessment, 146: 77-284.
Tuzen, M. 2009. Toxic and essential trace elemental contents in fish species from the Black Sea, Turkey. Food and Chemical Toxicology, 47:1785-1790.
Türkmen, A., Tepe, Y., Türkmen, M. ve Mutlu, E. 2009. Heavy metal contaminants in tissues of the Garfish, Belone belone L., 1761, and the Bluefish, Pomatomus saltatrix L., 1766, from Turkey waters. Bulletin Environmental Contamination and Toxicology, 82: 70-74.
Türkmen ,A., Tepe, Y. ve Türkmen, M. 2008. Metal levels in tissues of the European Anchovy, Engraulis encrasicolus L., 1758, and Picarel, Spicara smaris L., 1758, from Black, Marmara and Aegean seas. Bulletin Environmental Contamination and Toxicology, 80: 521-525.
Türkmen, M., Tepe, Y., Türkmen, A., Sangün, K., Ateş, A., ve Genç, E. 2013. Assessment of Heavy Metal Contamination in VariousTissues of Six Ray Species from İskenderun Bay, Northeastern Mediterranean Sea. Bulletin Environmental Contamination and Toxicology, 90: 702-707.
Türkmen, A., Tepe, Y., Türkmen, M., ve Ateş, A. 2012. Investigation of Metals in Tissues of Fish Species from Akyatan Lagoon. Fresenius Environmental Bulletin, 21 (11c): 3562-3567.
Türkmen, A., Türkmen, M., Tepe, Y. ve Akyurt, İ. 2005. Heavy metals in three commercially valuable fish species from İskenderun Bay, Northern East Mediterranean Sea. Turkey. Food Chemistry, 91: 167-172.
Türkmen, A.,Türkmen, M., Tepe, Y. ve Çekiç, M. 2010. Metals in tissues of fishfrom Yelkoma Lagoon, northeastern Mediterranean. Environmental Monitoring and Assessment, 168: 223-230.
WHO.,(2014) Guidelines for Drinking Water Quality, 2nd edn, Chemical aspects. Available at http://www.who.int/water_sanitation_health/dwq/gdwq2v1/en/ Access on 21.11.2014).
Yılmaz, F., Özdemir, N., Demirak, A. ve Tuna, A.L. 2007. Heavy metal levels in two fish species Leuciscus cephalus and Lepomis gibbosus. Food Chemistry, 100: 830-835.
Yilmaz, M., Teber, C., Akkan, T., Er, C., Kariptas, E. ve Ciftci, H. 2016. Determination of Heavy Metal Levels in Different Tissues of Tench (Tinca tinca L., 1758) from Sidikli Kucukbogaz Dam Lake (Kirsehir). Fresenius Environmental Bulletin, 25(6), 1972-1977.
Zauke, G.P., Savinov, V.M., Ritterhoff, J. ve Savinova, T. 1999. Heavy metals in fish from the Barents Sea (summer 1994). The Science and Total Environment, 227: 161-173.